پروژه محوری سد هراز که یکی از حیاتی‌ترین و بزرگترین پروژه‌های عمرانی استان مازندران به شمار می‌رود، دارای بیم‌ها و امیدهایی است.
فرصتی دست داد تا فارغ از افتتاحیه‌ها و بازدیدهای همیشگی مدیران سری به کارگاه سد هراز بزنیم و از نزدیک در جریان امور اجرایی این سد قرار بگیریم.
استقبال مدیرعامل آب منطقه‌ای مازندران از حضور خبرنگاران منجر به نشست خبری وی با رسانه‌های شهرستان آمل شد و این نشست نشان داد که یک پروژه به چه میزان می‌تواند برای یک منطقه و استان لازم و ضروری تلقی شود.
در کنار تمام نیازهای منطقه برای این سد، بیم‌هایی نیز درباره روند احداث سد از مشکلات اعتباری تا مشکلات باستان‌شناسی و زیست محیطی در میان افکار عمومی وجود دارد که در سال‌های اخیر امیدی برای به اتمام رساندن این پروژه باقی نگذاشته است.
پروژه‌ای بی‌نظیر در 60 سال اخیر مازندران
مدیرعامل آب منطقه‌ای مازندران در نشستی خبری که حدود دو ساعت به طول کشید سد هراز را یکی از بی‌نظیرترین پروژه‌های استان مازندران در 60 سال اخیر نام برد و اظهار داشت: برای این پروژه قرارداد 30 ماهه منعقد شده بود و این قرارداد هم‌اکنون به اتمام رسیده است؛ در حالی که 35 درصد کار باقی است.
وی ادامه داد: سد هراز یکی از 6 هزار سد بزرگ دنیا به شمار می‌رود که در حال ساخت است.
* تا به حال 15 ماه از قرارداد عقب هستیم
رمضان طهماسبی با اشاره به اینکه اگر اعتبار مورد نیاز تأمین شود این پروژه در 9 ماهه باقی مانده به اتمام رسیده و مراحل اجرایی بدنه سد آغاز خواهد شد، خاطرنشان کرد: امروز پروژه 30 ماهه سد هراز 45 ماهه به اتمام می‌رسد، اما اگر منصفانه به این امر نگاه کنیم 50 درصد این تأخیر طبیعی خواهد بود و این به دلیل ویژگی‌های اجرای این پروژه است.
*مسئولان در میانه راه برای سد همت نکردند
وی با انتقاد از اینکه متولیان اجرای این سد ضرورت آن را به خوبی ندانستند و در میانه راه برای آن خوب وقت نگذاشتند، یادآور شد: در انتخابات آمل رای ندادم و بی‌طرفی خود را حفظ کردم، اما می‌خواهم بگویم که اگر تلاش‌های دکتر یوسفیان نبود این سد به انجام نمی‌رسید.
این مسئول با بیان اینکه از سال 58 که در جهاد سازندگی آمل بودیم در زمره افرادی بودیم که برای دریافت سهم حق‌آبه مازندران از سد لار می‌رفتیم، تصریح کرد: از سال 59 تا 89 به تدریج سهم آب کشاورزی مازندران کمتر شد و این مسلم است که وقتی نیاز آب شرب افزایش پیدا می‌کند از آب کشاورزی برای آن هزینه می‌کنند.
مدیرعامل آب منطقه‌ای مازندران با تأکید بر اینکه به دنبال کارشناسانی هستیم که در زمینه سدهای موجود در کنار گسل کار کرده باشند، افزود: استفاده از این کارشناسان موجب می‌شود تا سد حداقل تا 200 سال آینده مورد استفاده قرار گیرد.
*ضرورت‌های اقتصادی احداث سد هراز
وی با اشاره به اینکه پروژه سد هراز یک پروژه 10 ساله است که هفت سال آن باقی مانده است، متذکر شد: قرار است یک هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری برای این سد صورت گیرد تا بتواند وضعیت معیشتی بیش از 100 هزار خانوار را بهبود ببخشد و اعتقاد دارم که وضعیت درآمد آنها یک و نیم تا دو برابر خواهد شد.
طهماسبی با تأکید بر اینکه این سد امکان می‌دهد که بیش از 400 میلیون مترمکعب آب فصل‌های پاییز و زمستان را به بهار و تابستان منتقل کنیم، بیان داشت: تولید در مازندران حتی به کشت دوم نیز می‌رسد و امروز بیش از 35 درصد شالیزارهای مازندران کشت دوم انجام می‌دهد.
وی بیان داشت: در سال گذشته 100هزار تن اضافه محصول در مازندران برداشت شده است که نیمی از آن متعلق به دشت هزار است و این به دلیل وجود منابع آبی در این منطقه صورت می‌گیرد.
این مسئول با اعلام اینکه رودخانه هراز موجب می‌شود 4هزار تن پرورش ماهی در طول این محور صورت گیرد، ابراز داشت: این رودخانه یکی از پتانسیل‌های ارزشمند منطقه به شمار می‌رود که ارزش تقریبی 4 میلیارد تومانی دارد و این امر اهمیت اقتصادی این رودخانه را نشان می‌دهد.
وی با بیان اینکه 200 میلیارد تومان درآمدزایی در تنها دو آیتم از این رودخانه شدیداً ضرورت اتمام این سد را نشان می‌دهد، یادآور شد: اگر همین میزان درآمد اقتصادی را در نظر بگیریم، ضرورت احداث سد وجود خواهد داشت.
*سدهراز 20 هزار شغل پایدار ایجاد می‌کند
طهماسبی با اعلام اینکه 20 هزار شغل ماحصل احداث سد هراز است که به صورت پایدار ایجاد می‌شود، عنوان کرد: پنج شهرستان استان مازندران نیز به صورت مستقیم و غیرمستقیم از مزایای این سد بهره‌مند می‌شوند.
وی با اشاره به وجود اراضی دیم در مازندران، اذعان داشت: در مازندران در حدود 180 هزار هکتار زمین به صورت دیم کشت می‌شود که اگر آب را در این مناطق مدیریت کنیم می‌توان حاصل‌خیزی آن را حفظ کرد، چراکه زمین دیم در حدود 4 میلیون تومان در سال درآمدزایی دارد و زمانی که آبی می‌شود درآمد آن به حدود هشت تا 12 میلیون تومان خواهد رسید.
*عزم و اراده دولتی برای اتمام سد هراز وجود ندارد
مدیرعامل آب منطقه‌ای مازندران با بیان اینکه بارها توضیح دادیم که باید استعدادهای واقعی را در مناطق بالا ببریم، ادامه داد: این سد باید در چهار سال آینده به اتمام برسد، اما عزم و اراده‌ای برای اتمام نمی‌بینیم.
وی با تأکید بر اینکه این پروژه 20 سال دیرتر از زمان موردنظر شروع شده و در سه سال گذشته نیز کمتر از 30 میلیارد تومان اعتبار دریافت کرد، اذعان داشت: به دستیار ویژه رئیس‌جمهور سال گذشته در بابل گفتم که شما در هشت سال گذشته 800 میلیارد تومان به استان قم اعتبار آبی دادید؛ در حالی که 600 هزار نفر بهره‌بردار داشت، اما در این پروژه که قرار است نیازهای آبی یک میلیون نفر را تأمین کند و برای پنج شهرستان ضروری است، کمتر از 30 میلیارد تومان هزینه کرده‌اید.
*به دلیل افزایش سرطان خون، استفاده از چاه‌ها متوقف می‌شود
این مسئول با اشاره به مضرات استفاده از چاه‌های آب، یادآور شد: به دلیل افزایش ابتلا به سرطان خون در استان‌های شمالی در آینده نباید از چاه آب برای آبرسانی استفاده کنیم و به همین دلیل در پنج سال اخیر عدم استفاده از چاه‌های آب در دستور کار قرار دارد؛ به همین دلیل از 15 سال پیش که سد شهید رجایی در حال احداث است بیش از 10 چاه از جریان استفاده خارج شد و مسئولیت آن را به سدها دادیم.
وی با بیان اینکه با احداث سد میجران در سادات شهر و کتالم، سد شهید رجایی و سد صالحی مازندرانی برای تأمین آب شرب یک و نیم میلیون نفر مازندرانی پیش‌بینی شده است، گفت: بر طبق برنامه در طول برنامه چهارم و پنجم حداقل تا 10 سال آینده این نیاز آبی مرتفع شده و نزدیک به 70 درصد آب شرب مازندران از طریق سدها تأمین می‌شود.
مدیرعامل آب منطقه‌ای مازندران با اشاره به اینکه اگر در سه سال گذشته بیش از 20 میلیارد تومان اعتبار به سد هراز اختصاص داده می‌شد، هفته دولت امسال این سد را تحویل می‌دادیم تا عملیات بدنه آن آغاز شود، خاطرنشان کرد: گردش مالی سد هراز یک هزار میلیارد تومان است و از این لحاظ پروژه‌ای عظیم به شمار می‌رود.
*تناقض همیشگی محیط زیست و منابع طبیعی
وی در پاسخ به سئوال خبرنگاری درباره سرنوشت معادن شن و ماسه در مسیر احداث این سد، بیان کرد: باید برای برداشت شن و ماسه از بستر رودخانه راه حل اساسی یافت شود، اما در این مجموعه مشاور طرح شش سایت برای تأمین مصالح معرفی کرده است که متأسفانه سد مجموعه را محیط زیست تأیید نکرده و سه تای دیگر که محیط زیست تأیید کرده را منابع طبیعی قبول نکرده است.
*جنگل‌های طبیعی را از بین نمی‌بریم
طهماسبی درخصوص سرنوشت جنگل‌های موجود در مسیر احداث سد نیز اظهار داشت: در این منطقه پوشش گیاهی کمتری وجود دارد و درختان کهنسال به آن معنی یافت نمی‌شود، اما ما خود داوطلبیم که اگر جنگلی را از بین بردیم ما را وادار کنید دوباره جنگل بکاریم.
وی افزود: در ایجاد کانال چالوس قریب به 200 هکتار پوشش جنگلی را از بین بردیم، اما متعهد شدیم دو تا سه برابر آن برای منابع طبیعی طرح جنگل‌کاری اجرا کنیم.
این مسئول با اعلام اینکه برای هر هکتار پوشش گیاهی که برای پروژه‌های عمرانی صرف می‌کنیم 25 میلیون تومان خسارت می‌دهیم، بیان کرد: در طول پنج تا هفت سال گذشته پنج میلیارد تومان خسارت به منابع طبیعی پرداخت می‌کنیم.
*سد هراز با مشکل زیست محیطی اجرایی نمی‌شود
وی همچنین تصریح کرد: حتماً مطالعات و شاخص‌های زیست‌محیطی برای این سد به تصویب رسیده است و این سد با مشکل زیست محیطی اجرایی نمی‌شود؛ به همین دلیل مصوبات مربوط به آن اخذ شده است؛ نماینده محیط زیست نیز در مجموعه مستقر شده و تمامی استانداردها را پالایش می‌کند.
*آمل را سیل سد از بین نمی‌برد
طهماسبی درباره نگرانی از وقوع زمین‌لرزه در گسل موجود در کنار این سد نیز بیان داشت: یکی از دلایل تأخیر در اجرای این پروژه مطالعه بر روی گسل موجود در کنار این سد است اما اگر قرار است آمل را سیل ببرد علت آن سد نخواهد بود، چراکه هم‌اکنون در محوطه پارک دهکده طلایی به پایین خودروهایی پارک شده و محوطه‌هایی ایجاد شده است که در صورت افزایش آب ورودی به رودخانه هراز توان گذر از اماکن ایجاد شده در آن را نخواهند داشت.
وی با اشاره به اینکه بدنه این سد به ضخامت 800 متر احداث می‌شود، اذعان داشت: ارتفاع این سد 150 متر بوده و 25 متر نیز در عمق زمین فرو خواهد رفت و اگر به عمر سدهای موجود در کشور نگاه کنیم، عمر بالای 300 سال دارند؛ در حالی که با علم گذشته ساخته شده‌اند و ما از علم روز دنیا و از متخصصینی بهره گرفتیم که کارشان ساختن سد در کنار گسل‌ها است.
این مسئول افزود: شرکت مهاب قدس قراردادی را در این زمینه منعقد کرده است که برای این دغدغه نیز از کارشناسان خارجی استفاده کند.
وی با اعلام اینکه ایران جزو دو کشور برتر جهان در زمینه سدسازی است، اذعان کرد: امروز هیچ کشوری مانند ایران نیست که 70 سد در حال احداث داشته باشد.
این مسئول با تأکید بر اینکه جامعه رسانه‌ای باید پشتیبان اتفاقات بزرگ باشد، اظهار داشت: این پروژه نیاز به اطلاع‌رسانی دارد تا هم مسئولان و هم افکار عمومی در این زمینه به اهمیت آن پی ببرند.
به گزارش فارس؛ دغدغه‌ها، بیم‌ها و امیدها برای احداث یک پروژه حتی با عظمت سد هراز همواره وجود دارد.
عمر کوتاه مدیریتی در مازندران و جابه‌جایی دولت‌ها در طول سال‌ها نشان داده است که به هر میزان صرفه اقتصادی و مردمی یک پروژه‌ای قابل توجیه باشد، کشاکش‌های این‌چنینی در اجرا تأثیر خواهد گذاشت؛ افکار عمومی امیدوار است که در کنار نیازهای منطقه‌ای برای اجرای این پروژه به لحاظ ایجاد اشتغال و درآمدزایی نکات مورد بیم اذهان عمومی نیز رفع شده و دولت‌ها نیز اعتبارات را به صورت منظم به این پروژه‌ها اختصاص دهند.
گزارش از الناز پاک‌نیا