رنجِ بِرنج/ شالیکاران گیلانی از دغدغه هایشان می گویند

برنج؛ این محصول خوش عطر و طعم که یکی از غذاهای مهم در سفره هر ایرانی است، بعد از کاشت و داشت و برداشت هنوز کلی راه باید پشت سر بگذارد تا به دست ما برسد، ولی در همین مراحل اولیه و زمانی که شالیکاران عهده دار تولید این محصول هستند با زحمت و حتی خون دل، مراقب کشت خود هستند تا محصول به سرانجام برسد و شاید همین امر دلیل خوش عطر و طعم بودن برنج است که هر ساقه آن با عشق و مهر، کاشت، داشت و برداشت می شود.

ویدا احمدی و همسرش ساکن انزلی هستند و در روستای نوکنده، شالیزاری که برایشان به ارث رسیده را به دلیل عشق به شالیکاری و لذت کشاورزی همچنان حفظ کرده اند و به رسم پدران خود برنج نشا می کنند.

احمدی با اشاره به اینکه شالیکاری یکی از کارهای پرزحمت است، اظهار کرد: وقتی ساقه های برنج را درو می کنیم و محصول برداشت می شود، همه خستگی های ما به در می شود و به نظرم چیزی لذت بخش تر از این لحظه برای شالیکاران نیست.

وی با بیان اینکه امسال و به دلیل بارش باران در دو مرحله بسیاری از شالیکاران به دلیل خوابیدگی ساقه های برنج متضرر شدند، افزود: زمین شالیکاری من یک و نیم هکتار است و توانستم بعد از دوره اول باران در اسرع وقت محصول را برداشت کنم، ولی برخی از دوستان و آشنایانمان که زمین های بیشتری داشتند و به موقع نتوانستند همه محصول را برداشت کنند، متاسفانه متحمل خسارت شدند.

این بانوی شالیکار، با تاکید بر اینکه همسرش بازنشسته شده است و برنج را صرفا برای درآمد کشت نمی کنند، گفت: تعدادی از شالیکارانی که می شناسم به دلیل نیاز مالی چون کشاورزی تنها منبع درآمد آنهاست، محصول خود را پیش فروش می کنند و مجبورند با قیمتی که علاف(برنج فروش) به آنها پیشنهاد می دهد، کنار بیایند.

احمدی، با بیان اینکه تاکنون شالیزار خود را بیمه نکرده است، دلیل این کار را هزینه بالای بیمه محصولات کشاورزی عنوان و تصریح کرد: برای برداشت برنج معمولا خانوادگی کار می کنند، زیرا هزینه کارگر بالاست؛ هر چند استفاده از دستگاه های مکانیزاسیون باعث کاهش هزینه کاشت نشا و برداشت می شود، اما این کار برای زمین های با متراژ کم، مقرون به صرفه نیست.

رتبه نخست گیلان در تولید برنج کیفی کشور

مسعود الماسی، سرپرست سازمان جهاد کشاورزی گیلان در گفت وگویی، با اشاره به اینکه استان گیلان در تولید برنج کیفی رتبه نخست کشور را به خود اختصاص داده است، اظهار کرد: برنج مصرفی بیش از ۲۰ میلیون نفر در کشور توسط شالیکاران استان گیلان تولید می شود.

وی با اشاره به اینکه بیش از ۲۳۸ هزار هکتار از اراضی استان زیر کشت برنج رفته است، افزود: در بحث مکانیزاسیون بالغ بر ۶۷ درصد نشاکاری با استفاده از ماشین آلات انجام شد.

سرپرست سازمان جهاد کشاورزی گیلان با تاکید بر اینکه از اعتبارات خط ویژه مکانیزاسیون استفاده کردیم، گفت: بیش از ۱۱۴ میلیارد تومان از این منابع جذب استان شد که از رتبه ۱۳ به اول کشور دست یافته ایم و تا دو سال آینده در این بحث به رقم ۷۰ درصد خواهیم رسید.

با این وجود تعدادی از شالیکاران هستند که امسال به دلیل عدم دسترسی به ماشین ترکوب همچنین بارش باران بر ساقه هایی که منتظر درو بودند، دچار خسارت شدند و این روزها دغدغه برداشت ساقه های خمیده، کمرشان را خم کرده است.

گران بودن هزینه کارگر شالیکاران را با مشکل مواجه کرده است

منور مومنی، یکی از ساکنان روستاهای اطراف شفارود در پنج کیلومتری رضوانشهر است. او با مهربانی به سوالات جواب می دهد، اما خسته از خم شدن کمر ساقه های برنج شالیزارهایش است.

مومنی می گوید: الان که فصل درو است هر روز به مزرعه می روم، ولی به خاطر بارندگی هایی که صورت گرفته، همه ساقه ها در گل فرو رفته و این یعنی زحمت زیاد و خستگی طاقت فرسا برای کشاورز!

وی ادامه می دهد: امسال هزینه کارگر بیش از دو برابر پارسال شده، زیرا سال گذشته کارگرها با ۲۰۰ هزار تومان سر مزرعه می آمدند، ولی امسال تا ۵۰۰ هزار تومان هم حق الزحمه می خواهند. وقتی خودم کشاورز و کارگرم و منبع درآمد دیگری ندارم، این مقدار پول را از کجا بیاورم؟!

این بانوی زحمتکش گیلانی، از بی مهری اهالی محل که دستگاه ترکوب دارند نیز گله می کند و می گوید: ۱۱ عدد دستگاه در همین محل وجود دارد، ولی مالکان آن می روند جاهای دیگر کار می کنند و وقتی ما اعتراض می کنیم می گویند اختیار دستگاه خودمان را داریم. از زمان برداشت، امروز و فردا کردند و نیامدند تا باران آمد و همین باعث شد تا به موقع برداشت نداشته باشیم و باران که زد، برنج ها کمر خم کردند.

وی که تاکنون محصولات خود را بیمه نکرده و دلیل آن را اجاره ای بودن زمین می داند، عنوان می کند: امسال ۱۰ قطعه زمین ۲۵۰۰ هکتاری اجاره کردم و صاحب زمین ساکن تهران است و زیاد به اینجا نمی آید، فقط اجاره زمین را می گیرد؛ البته شنیده ام که بیمه هم پول کافی در زمان خسارت نمی دهد.

منور مومنی عرق جبین را پاک می کند و دست به کمر خسته اش می زند و به کمر خم شده و در گل مانده ساقه های برنج با حسرت نگاه می کند و زیر لب می گوید: خوب کاشتم و خوب رسیدگی و آبیاری کردم، ولی باران امان نداد که خوب برداشت کنم؛ خب از حکمت خدا بود و نمی شود جلوی باران را گرفت.

این بانوی زحمتکش یکی از صدها شالیکاری است که برنج خود را پیش فروش می کنند و در واقع تا هنوز محصول نرسیده، کفگیر پول برنج به ته دیگ می رسد. می گوید چون محل درآمد دیگری ندارد، مجبور است محصول را به علاف پیش فروش کند و پول بگیرد و چرخ زندگی را بچرخاند.

مومنی یادآور می شود: درخواست همه شالیکاران از دولت این است که قیمت برنج همراه با پوسته را بالا ببرد، مخصوصا امسال که باران در دو مرحله بارید و کشاورزان خیلی ضرر کردند. علاوه بر آن گران شدن حق الزحمه کارگر هزینه برداشت برنج را افزایش داده و دیگر پولی بابت کشت برنج برای شالیکار نمی ماند.

سوءاستفاده دلالان برنج از شالیکاران در فصل برداشت

آیت الله رسول فلاحتی، نماینده ولی فقیه در گیلان، به سوءاستفاده دلالان برنج از شالیکاران در فصل برداشت محصول اشاره کرد و گفت: از دولتمردان می خواهیم در ماه های آینده و حداقل در سه ماه پاییز از واردات برنج خودداری کنند.

امام جمعه رشت، بیشتر شالیکاران گیلانی را تک محصولی عنوان کرد و افزود: محصول عمده کشاورزان در استان برنج است و محصولات دیگری ندارند تا بتوانند امور زندگی خود را با آن بگذرانند.

نماینده ولی فقیه در گیلان، با بیان اینکه کشاورزی گیلان نظام پایداری ندارد، تصریح کرد: شالیکاران هنگام نشای برنج با کمبود آب کشاورزی مواجه هستند و در زمان برداشت محصول، باران های موسمی موجب خواباندن خوشه های برنج می شود.

وی به سختی ها و هزینه های بالای برداشت دستی محصول برنج اشاره کرد و یادآور شد: کمباین به دلیل خوابیدن خوشه ها نمی تواند در شالیزارها فعالیت داشته باشد و روش برداشت دستی هزینه های بسیاری به کشاورزان تحمیل می کند.

آیت الله فلاحتی، از دولتمردان خواست همانگونه که نمایندگان مردم در مجلس مطرح کردند، در ماه های آینده و حداقل در سه ماه پاییز از واردات برنج خودداری کنند و گفت: اگر برنج وارد کردید حداقل به بازار عرضه نشود تا کشاورزان بتوانند محصول خود را به آسانی در بازار بفروشند.

وی شالیکاران را دارای مشکلات بسیار در تولید محصول برنج دانست و اظهار کرد: آمدیم از نزدیک مشکلات شالیکاران را ببینیم و این دردها را به مسئولان مربوطه انتقال دهیم.

خواسته شالیکاران؛ ورود به موقع دولت در خرید تضمینی محصول برنج

اسماعیل خجسته، دهیار روستای آبکنار، سال هاست که شالیکاری می‌کند.

وی ادامه می دهد: امسال به دلیل بارش باران به ساقه های رسیده برنج که هنوز برداشت نشده بودند خسارت وارد شد.

دهیار آبکنار اظهار می کند: وقتی ساقه ها به دلیل بارش خم شده و زیر آب می رود، علاوه بر اینکه زحمت برداشت بیشتر می‌شود، هزینه برداشت نیز افزایش پیدا می کند؛ در مواردی نیز باید با تعداد بیشتری از کارگران ساقه های برنج برداشت شود.

خجسته، با بیان اینکه امسال هزینه کارگر گران شده و تقریبا تا دو برابر افزایش پیدا کرده، می گوید: افزایش هزینه طبیعی است، چون همه چیز گران شده و کارگرها هم برای گذران زندگی خود مجبور هستند حق الزحمه را گران کنند، ولی این گرانی و افزایش هزینه برای شالیکاران گران تمام می شود.

وی با بیان اینکه تعاونی هنوز برای خرید برنج اقدام نکرده، می افزاید: تقریبا هر سال کشاورزان این مشکل را دارند که تعاونی به موقع اقدام به خرید نمی کند؛ همچنین قیمت تضمینی ندارد و بیشتر کشاورزان نیز وام سلف گرفتند و چون اول پاییز مجبور هستند وام را تسویه کنند، بر همین اساس مجبورند برنج را به واسطه ها بفروشند.

این شالیکار، با تاکید بر اینکه کشاورز دستش خالی است و مجبور می شود محصول خود را به واسطه ها بفروشد، می گوید: برخی واسطه ها هم از آب گل آلود ماهی می گیرند و برنج را ارزان خریده و چند وقت بعد که قیمت برنج گران می شود آن را به دو برابر قیمتی که از شالیکار خریده اند، به مصرف‌کننده می فروشند.

خجسته تصریح می کند: دولت باید در این زمینه ورود کرده و قیمت تضمینی برای خرید برنج از کشاورز بگذارد تا زحمت کشاورز به هدر نرود و شیرینی برداشت محصول کام کشاورز را شیرین کند.