اهمیت امر به معروف و نهى ازمنکر
جانشین خدا و رسول
۱ عَنْ رَسُولِ اللّه صلی الله علیه و آله: مَنْ اَمَرَ بَالْمَعْرُوفِ وَ نَهى عَنْ المُنْکَرِ فَهُو خَلیفَهُ اللّه ِ فى أَرْضِهِ و خَلیفَهُ رَسُولِ اللّه ِ. 
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند:کسى که امر به معروف و نهى از منکر کند جانشین خدا و پیامبر در روى زمین است.
بـرتـر از جـهاد
۲ عَنْ أَمیرِالمُؤمِنین علیه السلام: وَمَا أَعْمَالُ الْبِرِّ کُلُّهَا وَالْجِهَادُ فِیسَبِیلِ اللّه ِ، عِنْدَ الْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَالنَّهْیِ عَنِ الْمُنْکَرِ، إِلاَّ کَنـَفْثَهٍ فِی بَحْـرٍ لُـجِّیٍّ.
على علیه السلام فرمودند:تمام کارهاى نیک و حتى جهاد در راه خدا در برابر امر به معروف و نهى از منکر چون آب دهان است در برابر دریاى پهناور.
بهـترین کار مــردم
۳ عَنْ أَمیرِالمُؤمِنین علیه السلام: اَلاَْمْـرُ بِـالْمَعْـرُوفِ اَفْضَلُ اَعْمالِ الْخَلْقِ
على علیه السلام فرمودند:بهترین کار مردم امر به معروف مى باشد.
بهـترین مــردم
۴ عَنْ رَسُولِ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: …آمُرُهُمْ بِالمَعْرُوفِ وَ أَنْهاهُمْ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ أَتـْقـاهـُـمْ لِلّهِ.
مردى خدمت پیامبراکرم صلی الله علیه و آلهآمد:در حالى که حضرت بر فراز منبر بود ـ آمد و پرسید مَنْ خَیرُالنّاسِ بهترین مردم کیست؟ پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: آن کس که از همه بیشتر امر به معروف و نهى از منـکر کند و آن کس که از همه پرهیزگارتر باشد.
هم رتبـه شهـیدان
۵ عَنْ رَسُولِ اللّه صلی الله علیه و آله: أَلا اُخْبِرُکُمْ عَنْ اَقْوامٍ لَیْسُوا بِأَنْبِیاء وَ لا شُهدَاء تَغْبِطُـهُمْ النّاسُ یَـوْمَ الْقِـیامَهِ … یَأْمُرُونَهُمْ بِما یُحِّبُ اللّه ُ وَ یَنْهَوْنَهُمْ عَمّا یَکْرَهُ اللّه ُ.
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند:گروهى هستند که نه پیامبرند و نه شهید ولى مردم به مقامى که خداوند به خاطر امر به معروف و نهى از منکر به آنان عطا فرموده غبطه مى خورند.
پـایه واجـبات
۶ عَنْ الباقِرِ علیه السلام: اِنَّ الأمرَ بِالمَعْرُوفِ وَ النَّهْىَ عَنِ الْمُنکَرِ فَریَضَهٌ عـَظیمَهٌ بِهـا تـُقامُ الفـَرائِضُ وَ تَأْمَنُ المَذاهِبُ وَ تَحِلُّ المَکاسِبُ وَ تَرُدُّ الْمَظـالِمُ وَ تَعْمـُر الأرْضُ
امام باقر علیه السلام فرمودند:امر به معروف و نهى از منکر دو واجب بزرگ الهى مى باشند که سایر واجبات با آنها بر پا مى مانند و بوسیله این دو راهها امن و کسب و کار مردم حـلال مى شود. با این دو واجب است که داد ستمدیدگان ستانده مى شود و زمین آباد مى گردد.
اقسـام جـهاد
۷ قالَ رَسولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: وَالْجِهَادُ مِنْهَا عَلَى أَرْبَعِ شُعَبٍ: عَلَى الْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ، وَالنَّهْیِ عَنِ الْمُنْکَرِ، وَالصِّدْقِ فِیالْمَوَاطِنِ، وَشَنْآنِ الْفَاسِقِینَ
رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند:جهاد بر چهار قسم است: ۱ ـ امر به معروف ۲ ـ نهى از منکر ۳ ـ راستى در هنگامه شکیبائى ۴ ـ دورى از گناهکار.
غـیرت مـؤمـن
۸ عَن أبى عَبْدِاللّه علیه السلام: حَسْبُ الْمؤْمِنِ غَیْراً إِذا رَأى مُنْکَراً اَنْ یَعْلَمَ اللّه ُ مِنْ نِیَّـتِهِ أَنـَّهُ لَهُ کارِهٌ.
امام صادق علیه السلام فرمودند:در غیرتمندبودن مؤمن همین بس که هرگاه کار زشت و ناپسندى مشاهده کرد خداى متعال از نیّتش در مورد ناخوش داشتن آن منکر آگاه باشد.
ایـن چـنین بـاش
۹ عَنْ أَمیرِالمُؤْمِنین علیه السلام: کُنْ بِالْمَعْرُوفِ آمِراً وَ عَنِ المـُنْکَرِ ناهِیاً وَلِمَنْ قَطَعَکَ واصِلاً وَلِمَنْ حَرمَکَ مُعْطِیاً.
على علیه السلام فرمودند:به کار نیک امر کن و از منکر (کار زشت) بازدار، و با کسى کـه از تو بریـده پیـوند کن، و به کسى که تو را محروم کرده عطا کن.
سفارش حضرت امیر علیهالسلام
۱۰ قَالَ أَمیرُالمُؤْمِنین علیه السلام: اُوصـیکَ بِتَقْـوَى اللّه ِ… وَ الأمرِ بِالْمَعرُوفِ وَ الْنَّهىِ عَنِ المُنکَرِ.
على علیه السلام در وصیّت به فرزند بزرگوارشان امام حسن علیه السلامفرمودند:تـو را بـه تقــواى الهى… وامر به معروف و نهى از منکر سفارش مى کنم.
بخش دوم
شیوه و مراتب امر به معروف و نهى از منکر
سـخن زیــبا
۱۱ عَنْ أَمیرِالمُؤمِنین علیه السلام: أصـْلِـحِ الْمُسى ءَ بِحُسْنِ فِعـالِکَ وَ دُلَّ عَلَى الْخَیْرِ بِجَمیل مَقالِکَ.
امام على علیه السلام فرمودند:آدم بدکار را به وسیله کارِنیک خود اصـلاح کن، وباسخن زیبایت دیگران را به کارخیر رهنمون باش.
سفارش رسول اکرم صلىاللهعلیهوآله
۱۲ عَنْ أَمیرِالمُؤمِنین علیه السلام: أَمـَرَنـا رَسـُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله اَنْ نُلْقِىَ اَهْلَ المَعاصى بِوُجُوهٍ مُکْفَهِّرهٌ.
على علیه السلام فرمودند:رسـول خـدا صلی الله علیه و آله به ما امـر فرمـودند کـه با گنهکاران با چهره اى درهم کشیده برخورد کنیم.
اوصاف آمر به معروف
۱۳ عَنْ أَبى عَبْدِاللّه علیه السلام: اِنّما یَأْمُرُ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهى عَنِ الْمُنْکَرِ، مَنْ کانَتْ فیه ثـَلاثُ خِصـالٍ: عامِلٌ بِما یَأْمَرُ بِهِ تارِکٌ لِما یَنْهى عَنْهُ عـادِلٌ فیما یَأْمـُرُ عـادِلٌ فیما یَنْهى، رَفیـقٌ فیما یَأْمـُرُ رَفیـقٌ فیما یَنْهى.
امام صادق علیه السلام فرمودند:کسى مى توانـد امر به معروف و نهى از منکر کند که داراى سه صفت باشد: ۱ ـ به آنچه امر مى کند عمل کند و از آنچه نهى مى کند اجتناب نماید. ۲ ـ در امر کردن و نهى نمودن میانه روى را پیشه خود کند. ۳ ـ از روى دلسوزى و مهربـانى و با مـدارا امـر و نهى کند.
اوصـاف منـافقـین
۱۴ عَنْ عَلِىِ بْنِ الحُسَیْنِ علیهماالسلام: اَلْمُنافِقُ یَنْهى وَ لا یَنْتَهى وَ یَأْمُرُ بِمالا یَأْتى
امام سجاد علیه السلام فرمودند:منافق از کار زشت نهى مى کند، امـا خـود از آن اجتناب نمى کند و به کار خوب سفارش مى کند، اما خـود انجـام نمى دهـد.
آمرى که ملعون است
۱۵ عَنْ أَمیرِالمُؤمِنین علیه السلام: لَعَنَ اللّه ُ اَلاْمِرینَ بِالْمَعْرُوفِ التّارِکینَ لَهُ وَ النـّاهینَ عَنْ المُنْـکْرِ الْعـامِلینَ بِـهِ.
حضرت على علیه السلام مى فرمودند:کسانى که مردم را به کارهاى نیک امر مى کنند و خود آن را انجام نمى دهند و کسانى که مردم را از کارهاى زشت باز مى دارند اما خود مرتکب آن مى شوند مورد لعن و نفرین الهى هستند.
انسـان وارونـه
۱۶ عَنْ أَمیرِالمُؤمِنین علیه السلام: مَنْ لَمْ یَعْرِفْ بِقَلْبِهِ مَعْروُفاً وَ لَمْ یُنْکِرْ مُنْکَراً قـُلِبَ فَجـُعِلَ اَعْـلاهُ اَسْفـَلَهُ.
حضرت على علیه السلام فرمودند:کسى که قلباً موافق کار نیک نباشد و از کار بد منضجر نباشد انسان وارونه اى است که بجاى آنکه عقل بر او حاکم باشد هوى وهوس بر او حاکم است.
پذیراى معروف باشید
۱۷ عَنْ أَمیرِالمُؤمِنین علیه السلام: اِئْـتَمِرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ أْمـُرُوا بِهِ وَ تَناهَوْا عَنْ المُنْکَرِ وَ انْهَوْا عَنْهُ.
على علیه السلام فرمودند:پذیراى معـروف باشید و به آن نـیز دسـتور بدهید و بپذیرید نهى از منکر را و خود نیز از آن نهى کنید.
انـکار قـلبى
۱۸ عَنْ أَمیرِالمُؤمِنین علیه السلام: اِذا رَأى اَحـَدُکـُمْ المـُنـْـکَر وَ لَمْ یَسْتَطِعْ اَنْ یُنـْکِرَهُ بِیَدِهِ وَ لِسانِهِ وَ اَنْکَرَهُ بِقَلْبِهِ وَ عَلِمَ اللّه ُ صِدْقَ ذلِکَ مِنْهُ فـَقـَدْ أَنـْـکَـرَهُ.
على علیه السلام فرمودند:هرگاه یکى از شما کارزشت و ناپسندى را مشاهده کرد وتوان آنکه با دست و زبان از آن جلوگیرى کند ندارد اما با دل خود آن را انکار کند و خداوند از نیّت صادقانه او آگاه باشد، آن کار ناپسند را به حقیقت انکار کرده است.
بهترین نیکى به مادر
۱۹ عَنْ رَسُولِ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: قَیْدِّها فَاِنَّک لا تَبُرُّها بِشَى ءٍ أَفْضَلَ مِنْ أَنْ تَمْنَعَها مِن محارِمِ اللّه ِ عَزَّوَجَّلَ.
شخصى نزد پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله آمد و گفت مادرم مرتکب گناه مى شود. رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند:او را ببند که بهترین نیـکى در حـق او منـع او از گـنـاه اسـت.
اوّل ترک بعد نهى
۲۰ عَنْ أَمیرِالمُؤمِنین علیه السلام: … وَ انْهَوْا غَیْرَکُمْ عَنِ الْمُنکَرِ وَ تَناهَوْا عَنْهُ فـَإِنَّمـا أُمِـرتُمْ بِالنَّهىِ بَعـْدَ التـَّناهِى.
امیرالمؤمنین على علیه السلام فرمودند:… دیگران را از منکر باز دارید و خود نیز از آن دورى کنید زیرا شما مأمور شده اید که اوّل خودتان منکر را ترک کنید بعد نهى از منکر نمائید.
بخش سوم
نتیجه و ثمرات امر به معروف و نهى از منکر
راهنـمائى به نیکى
۲۱ عَنْ رَسُولِ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: أَلدّالُّ عَلَى الْخَیْرِ کَفاعِلِهِ.
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند:کسى که دیگران را به کار نیک راهنمائى کند گـویـا خـود آن را انـجـام داده اسـت.
ثمره امر به معروف
۲۲ عَنْ عَلى علیه السلام: اُؤْمُر بِالْمَعْرُوفِ تَکُنْ مِنْ اَهْلِهِ.
على علیه السلام فرمودند:امر به معروف کن تا از اهل معروف شوى.
راهنـمائى به خیر
۲۳ عَنْ رَسُولِ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: مـَنْ اَمَرَ بِمَعْرُوفٍ أَوْ نَهى عَنْ مُنـْکَرٍ أَوْدَلَّ عَلى خَیْرٍ اَوْ أَشارَ بِهِ فَهُوَ شَریکٌ.
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند:هرکس دیگرى را به کار نیکى امر کند یا او را از کار زشتى باز دارد یا اینکه او را به خیرى راهنمائى نماید و یا اشاره به امر خیرى داشته باشد در آن کارنیک شریک خواهد بود.
سلامت دنیا و آخرت
۲۴ عَنْ أَمیرِالمُؤمِنین علیه السلام: مَنْ کانَ فیه ثَلاثٌ سَلِمَتْ لَهُ الدُّنیا وَ الاْخِرَهُ: یـَأْمُرُ بِالْمـَعْرُوفِ وَ یـَأْتـَمِرُ بِـهِ وَ یَنْهى عَنِ المْنُکَرِ وَیَنْتَهى عَنْهُ وَ یُحافِظُ عَلى حُدُودِاللّه ِ جَلَّ وَ عَلا.
على علیه السلام فرمودند:کسى که سـه چیز در او باشد، دنیـا و آخرتش سـالم مى مـاند: ۱٫ امر به معروف کند و خود نیز پذیراى آن باشد. ۲٫ نهى از منکر کند وخود نیز پذیرا باشد. ۳٫ حدود الهى را نگهدارى کند
پشتیبانى از مؤمنان
۲۵ عَنْ أَمیرِالمُؤمِنین علیه السلام: مَنْ اَمَرَ بَالْمَعْرُوفِ شَّد ظُهُورَ الْمُؤْمِنینَ
على علیه السلام فرمودند:کسى که امـر به معـروف کـند پشتِ مؤمنان را محکم کرده است.
عــزّت الـهى
۲۶ عَنْ اَبىجَعْفَر علیه السلام: اَلْأَمْرُبِاْلمَعْرُوفِ وَالنَّهىٌ عَنِ الْمُنْکَرِ خـُلقـانِ مِـنْ خـُلْـقِ اللّه ِ فَمَنْ نَصَرَهُما أَعـَزَّهُ اللّه ُ وَ مَنْ خَذَ لَهُما خـَذَلَهُ اللّه ُ.
امام باقر علیه السلام فرمودند:امر به معـروف و نهى از منـکر، دو خصلت از خصلتهاى خداوند مى باشد، هرکس آن دو را یارى کند، خداوند او را عزیز و آقا گرداند و هر کس آن دو را خوار نماید، خداوند او را خوار و ذلیل گرداند.
اتمـام امــور
۲۷ عَن أَمیرِالْمُؤْمِنین علیه السلام: اِنَّ اِسْتِتْمامَ الاُمُورِ عِنْدَ اللّه ِ تَبارَکَ وَ تَعالى الأَمْرُ بِالْمَعْرُوفِ وَ الْنَّهىُ عَنِ المُنْکَرِ.
على علیه السلام فرمودند:اتمـام امـور و کارها نـزد خـدا با امر به معروف ونهى از منکر است.
بهـترین انفـاق
۲۸ عَنْ رَسُولِ اللّه صلی الله علیه و آله: وَ الَّـذى نَفْسى بِیـَدهِ ما اُنْفِقَ مِنْ نَفَقَهٍ أَحَّبُ مِنْ قَوْلِ الْخَیْرِ.
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند:قسـم به خــدا کـه هیچ انفاقى بهتر از امر به معروف نیست.
خوار کردن فاسـقان
۲۹ عَنْ أَمیرِالْمُؤْمِنین علیه السلام: مَنْ نَهى عَنْ المُنْکَرِ اَرْغَمَ انُوُفَ الْفاسِقین
على علیه السلام فرمود:کسى کـه نـهى از منـکر کـند بینى فاسقان و گنهکاران را به خاک مالیده است (و آنها را خوار و خفیف گردانده است)
نجـات یافتـگان
۳۰ عَنْ أَبى عَبْدَاللّه علیه السلام: فى قَولِهِ تَعالى «فَلَمّا نَسُوا ما ذُکِّرُوا بِهِ أَنْجَیْنَا الَّذینَ یَنْهَونَ عَنِ السُّوءِ» قالَ: صِنْفٌ ائْتَمَروُا وَ أَمَرُوا فَنَجَوْا.
امام صادق علیه السلام در مورد نجات یافتگان در این آیه شریفه مى فرمایند:آنها کسانى بودند که از کارهاى نیک پیروى مى کردند و مردم را نیز به آن امر مى نمودند.
بخش چهارم
عاقبت ترک امر به معروف و نهى از منکر
اعلان جنگ با خدا
۳۱ عَنِ الرِّضا علیه السلام: کانَ رَسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله یَقُولُ: إِذا اُمـَّتى تَواکَلَتِ الْأَمـْرَ بِاْلمـَعْرُوفِ وَالنَّهىَ عَنِ الْمُنْکَرِ فَلْیَأْذَنوُا بِوِقاعٍ مِنَ اللّه ِ.
امام رضا علیه السلام فرمود:رسول خدا صلی الله علیه و آله همواره مى فرمودند: هرگاه امّت من از انجام امر به معروف و نهى از منکر سرپیچى کنند و آن را به یکدیگر واگذار نمایند، گویا با خـداوند اعـلان جنگ داده اند.
مـؤمن بى دیـن
۳۲ عَنْ رَسُولِ اللّه صلی الله علیه و آله: اِنَ اللّه َ عَزَّوَجَلَّ لَیُبْغِضُ الْمُؤْمِنَ الْضَعیفَ الَّذى لادینَ لَهُ، فَقیلَ: وَ ما الْمُؤْمِنُ الْضَعْیفُ الَّذى لادینَ لَهُ؟ قالَ صلی الله علیه و آله: اَلَّذى لایَنْهى عَنِ المُنْکَرِ.
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند:خداوند مورد غضب خود قرار مى دهد مؤمن ضعیفى را که دین نـدارد. سؤال شد مقصود چه کسى مى باشد فرمودند: کسى که نهى از منکر نکند.
فراگیر شدن عذاب الهى
۳۳ عَنْ رَسُولِ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: لَتَأْمُرُنَّ بِاَلْمَعْرُوفِ وَ لَتَنهُنَّ عَنِ المُنکَرِ أَوْ لَیَعُـمَّنـَّـکُمْ عـَذابُ اللّه ِ.
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند:امر به معروف کنید و از کارهاى زشـت نهى کنید وگرنه عـذاب خدا همه شـما را فراخواهد گرفت.
راضى به ظلم ظالم است
۳۴ عَنْ أَمیرِالمُؤْمِنین علیه السلام: اَلْعامِلُ بِالْظُلْمِ وَ الرّاضى بِه ِ وَ المْعُینُ عَلَیْه ِ شُـرَکاءُ ثـَلاثـَهٌ.
على علیه السلام فرمودند:کسى که ظلم مى کند و کسى که راضى به ظلم کردن باشد و کسى که کمک به ظالم مى کند هر سه شرکاء ظلم محسوب مى شوند.
مردگان زنـدهنمـا
۳۵ عَنْ اَمیرِالمُؤْمِنین علیه السلام: وَ مِنْهُمْ تارِکٌ لاِءنْکارِ المُنْکَرِ بِقَلْبِهِ وَ لِسانِهِ وَ یَدهِ فـَذلِکَ مَیـِّتُ الأَحْـیاءِ
على علیه السلام فرمودند:گروهى از مردم مبارزه با منکر را با دل و زبان و دست ترک مى کنند (در برابر خلافکار هیچ گونه عکس العملى نشان نمى دهند) پس اینها در حقیقت مردگانى زنده نما هستند.
مـؤمـن ضعـیف
۳۶ عَنْ رَسُولِ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: اِنَّ اللّه َ یُبْغِضُ الْمُؤْمِنَ الضَّعیفَ الَّذى لازِبْرٌ لَهُ وَ هـُو الَّذى لایَنْهى عَنِ الْمُنْـکَرِ.
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند:کسى که نهى از منکر نکند مورد غضب خداوند قرار مى گیرد و ایمانش ضعیف است و از عقل بهره اى نـدارد.
برکت از میان مىرود
۳۷ عَنْ النَّبِیّ صلی الله علیه و آله: لاتَزالُ اُمَّتی بِخَیْرٍ ما أُمِروُا بِالمَعرُوفِ وَنَهَوا عَنْ الْمُنکَرِ وَتَعاوَنُوا عَلى البِرِّ فَإذا لَمْ یَفْعَلُوا ذلِکَ نُزِعَتْ عَنهُمْ الْبَرَکاتُ.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند:همواره امت من در خیر و خوبى بسر خواهند برد مادامى که امر به معروف و نهى از منکر نموده و در کارهاى نیک همکارى داشته باشند و اگر این امور را ترک کنند برکت از میان آنان خواهد رفت.
دشمنى بـا خـدا
۳۸ عَنْ الصادقِ علیه السلام: اِذا رَأى الْمُنکَرَ فَلَمْ یُنکِرَهُ وَ هوُ یَقْدِرُ عَلَیْهِ، فـَقـَدْ أَحـَبَّ أَنْ یـُعْصَى اللّه ُ، وَ مَنْ أَحَبَّ اَنْ یُعْصَى اللّه ُ فَقَدْ بارَزَ اللّه َ بِالْعَداوهِ.
امام صادق علیه السلام فرمودند:کسى کـه توانـائى نـهى از منـکر را داشـته باشـد و نهى از منـکر نکـند، دوست دارد که خـداوند اطـاعت نشـود، و کسى که نافرمانى خـدا را دوست داشته باشد، آشکارا بـا خـداوند دشمنى کرده است.
مـردم نـاپسـند
۳۹ قالَ رسُولُ اللّه ِ صلی الله علیه و آله: بِئْسَ الْقـَومُ قـَوْمٌ لا یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ لا یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنکَرِ
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند:بد مـردمى هســتـند کسـانى کـه امر به معروف ونهى از منکر نمى کنند.
دعا مستجاب نمىشود
۴۰ عَنْ أَمیرِالمُؤْمِنین علیه السلام: لا تَتْرُکُوا الأمْرَ بِالْمَعرُوفِ وَ النَّهىَ عَنِ الْمُنکَرِ فَیُـوَلّى عَلَـیْکُمْ أَشْـرارُکُـمْ ثُمَّ تَدْعُونَ فَلا یُستَجابُ لَکُمْ.
على علیه السلام فرمودند:امر به معروف و نهى از منکر را ترک نکنید زیرا در این صورت افراد نادرست برشما مسلط مى گردند آنگاه دعا مى کنید و دعایتان مستجاب نمى شود.