در دنیای امروز دانایی یکی از محورها و شاخص های اصلی پیشرفت و بالندگی هر جامعه به شمار می رود. سنجش سطح دانایی به میزان تولید و مصرف اطلاعات و به دسترسی سریع و آسان منابع علمی موثق آن جامعه وابسته است. نکته قابل توجه این است که دانسته ها یا بر اساس پژوهش دیگران و یا پژوهش هایی که خود انجام می دهیم، به دست می آید. بنابراین می توان «پژوهش» را مهمترین رکن تحقق دانایی جامعه نام نهاد. پژوهش فعالیتی است منسجم برای رسیدن به شناختی روشن تر از مفاهیم پیرامون، راهی است جذاب و بی انتها برای گسترش مرزهای دانش و پنجره ای است برای گشودن رو به افق های تازه برای آیندگان. در پژوهش معمولاً نقاط ضعف و قوت یک موضوع، یک محصول و یا کارکرد یک سازمان بررسی می شود، و بر مبنای نتایج به دست آمده از آن می توان برای کارایی بیشتر آن نهاد و یا آن تولید و موضوع برنامه ریزی کرد و راهکار ارائه داد.
موفقیت و توسعه پژوهش در هر جامعه نیازمند گسترش رویکرد پژوهشی (پژوهش مدار) در آن جامعه است. منظور از رویکرد پژوهشی نگاهی مبتنی بر پژوهش نسبت به موضوع های گوناگون است. چنین نگاهی بیش از هرگونه تصمیم به مطالعه وضعیت موجود می پردازد، و با بررسی و تجزیه و تحلیل مشاهدات بهترین راهکار را شناسایی و انتخاب می کند. همچنین تلاش می کند تا از نتایج آثار سایر پژوهشگران و دیدگاه های صاحبنظران به نحو شایسته ای بهره گیرد. از مفاهیم جدید در حوزه مدیریت شهری «شهر دانش محور» است که با توجه به مسایل و مشکلات روزافزون شهرها و لزوم مدیریت این سیستم بر مبنای دانش، مطرح گردیده است.
«شهر دانش مدار» رویکردی توسعه ای است، که هدف نهایی آن دستیابی به توسعه شهری پایدار و پیشرفت اقتصادی است. این شهرها می توانند با بهره گیری از دانش، را حل های موثری برای مشکلات یافته و در عرصه رقابت جهانی فرصت های تازه ای را ایجاد نمایند. هر چند برخی، ویژگی های شهرهای دانش مدار را نسبت بالای دانشجویان، دانشگاهیان، تنوع فرهنگی و اجتماعی، سطح بالای کیفیت زندگی، دسترسی آزاد به اطلاعات و زیر ساخت های دانش بر می شمارند. اما واقعیت آن است که در این گونه جوامع، خلاقیت و نوآوری به قشرخاصی محدود نگردیده است و همه افراد و جامعه باید خلاق و نوآور باشند.
در این گونه شهرها دانش آفرینی و سرمایه گذاری در استخراج، انتشار و ارائه دانش جدید جهت تولید محصولات و خدمات دارای ارزش افزوده، هم از طرف بخش خصوصی و هم از طرف بخش عمومی پشتیبانی می شود که در نهایت موجب تولید ثروت در جامعه می گردد. ویژگی های شهر دانش مدار را می توان در فراهم بودن زیرساخت های شهری، فرهنگ تقسیم دانش، توسعه دانش مدار، شبکه های فناوری اطلاعات و طراحی شهری مطلوب دانست. همچنین برای تبدیل شدن به شهر دانش مدار، تغییر در نحوه برنامه ریزی شهر، تغییر در نگرش ها و افکار بخشی، لزوم همگرایی و تعاملات و هم اندیشی های مختلف و فراهم آوردن زیر ساخت های شهر دانش مدار از الزاماتی هستند که باید مورد توجه قرار گیرند.
در این رویکردها شهر باید با مدیریت دانش ( knowledge management ) تصمیم های بهتری اتخاذ نماید، تکرارها را کاهش دهد، نوآوری را افزایش داده و به یکپارچگی و همکاری و بهره وری بالایی دست یابد، که این امر جز از طریق پژوهش میسر نخواهد شد. بنابراین اصل مهم در دستیابی به شهر دانش محور این است که پژوهش و نوآوری باید در اولویت برنامه های شهری قرار گیرد. تعدد و تنوع فعالیت ها و وظایف مدیریت شهری در سطوح مختلف راهبردی تا سطح عملیاتی از یک سو و خلاقیت و نوآوری مورد نیاز شهر امروز از سوی دیگر موجب شده است تا تحقق بهینه شهر آرمانی و پایدار تنها بر پایه های مدیریت شهری اطلاعات محور، استوار باشد، پایه هایی که مطالعات و پژوهش زیربنای آن را تشکیل می دهد.
اهمیت تحقیق و پژوهش در زمینه مسائل شهری از آنجا نشأت می گیرد که انجام مطالعات روزآمد درباره مسائل شهر، نگاهی آماری و تحلیلی به شهر و مسائل آن را طلب می کند. این نگاه تحلیلی با بهره گیری از نظرات کارشناسانه می تواند مدیریت شهری را با نظارت شورا و مدیریت اجرایی شهرداری به سوی بالندگی و توسعه متوازن هدایت کند. این در حالی است که در زمان حاضر بسیاری از تصمیم گیری ها و قانون گذاری ها در زمینه مسائل شهری به دلیل فقدان مطالعه دقیق و همچنین ناهماهنگی با شرایط موجود خسارات اقتصادی و آسیب های اجتماعی فراوانی را در پی داشته است.
از سوی دیگر تجربه نشان داده که طرح ها و برنامه هایی که با بررسی دقیق آماری و نگاه تحلیلی به انجام رسیده است از سطح بهره وری مطلوبی برخوردار است. امروزه مسئولان و مدیران آگاه شهری به اهمیت این نکته پی برده اند که زندگی شهری زمانی دلپذیر و رضایت بخش خواهد بود که برنامه ریزی شهری بر اصول علمی و استفاده حداکثری از ظرفیت های انسانی و طبیعی استوار شده باشد. در این مسیر ابتدا باید نیازهای شهروندان شناسایی و سپس با تلفیق داده های موجود و اعمال نظر متخصصان، برنامه های شهری تدوین گردد.
با نگاهی به سابقه پژوهش و کار پژوهشی در مدیریت شهری ایران خواهیم دانست که شهرداری ها و شوراها در این حوزه جایگاه مناسبی ندارند و تنها برخی از کلانشهرها و مادر شهرهای کشور گام هایی برداشته اند. بی شک اختصاص بودجه های منطقی و مناسب در امر تحقیق و پژوهش در کنار تعریف دقیق مسأله و نیاز پژوهشی و کاربست نتایج پژوهشی می تواند نوعی سرمایه گذاری کمی و کیفی در بدنه سازمان مدیریت شهری بوده و باعث بالندگی این نهاد در جهت ارتقای کمی و کیفی خدمات رسانی به شهروندان گردد.
تجربه برنامه ریزی در شهرهای پیشرفته جهان نظیر مونیخ، مونترال، استکهلم، بارسلون نشان می دهد که ترسیم چشم انداز «شهر دانش بنیان» یکی از اصلی ترین جهت گیری های راهبردی در آنها به شمار می رود. چشم اندازی که بر نقش دانش و دانایی در برنامه ریزی و مدیریت شهری صحه می گذارد و تغییرات و تحولات شهری را در بستری از نوآوری ها و خلاقیت ها سمت و سو می دهد.
شهر آمل با داشتن سابقه ای درخشان در معرفی علما و دانشمندان بزرگ نشان داده که همواره مهد علم و خردباوری بوده است و به راستی که چه نیک از آن به «علم العلما و فقه الفقها» یاد نموده اند. در حال حاضر نیز با وجود مراکز آموزشی و دانشگاهی متعدد ،دانشجویان وتحصیلکرده های فراوان قابلیت تبدیل شدن به «شهر فرهیختگان» را دارا می باشد. بدیهی است دستیابی به چنین چشم اندازی نیازمند مدیریتی جامع، توسعه یافته و کارآمد و مبتنی بر الگوها و مدل های علمی توسعه پایدار است، و قطعا حمایت و همراهی سازمان ها و ذینفعان شهری می تواند در تحقق این امر نقشی بی بدیل و ویژه ایفا نماید.
در اواخر دوره سوم شورای شهر آمل، زمزمه هایی مبنی بر ایجاد و راه اندازی مرکز پژوهش شورا مطرح شد، اما به رغم بازتاب گسترده خبری، تحقق این ایده در حد همان زمزمه، باقی مانده بود، که البته و بدون شک، یکی از مهمترین دلایل آن را می توان ساختار عریض و طویل بروکراسی در نظام اداری شهر دانست، معضلی شایع و رایج در ساختار دولتمند سازمانها که به راحتی می تواند هر نوع ابتکار و ایده ای را در فراز و نشیب فرسایشی خود محو نماید. حضور تحسین برانگیز شورای چهارم که با بهره مندی از تجربه متعهدانه، انگیزه جوانی و تخصص کارآمد روزهای روشن و امیدوارکننده ای را پیش روی شهروندان ترسیم نموده است، با عنایت به بند 20 ماده 71 قانون شوراها، راه اندازی مرکز پژوهش را از ضروریات شهر تشخیص داده و تقویت و حمایت آن را از اهداف اصلی برنامه های خود معرفی نموده است.
در این بند که به شرح وظایف شوراها می پردازد، بررسی و شناخت کمبودها، نیازها و نارسایی های اجتماعی، فرهنگی، آموزشی، کالبدی، بهداشتی، اقتصادی، رفاهی و تهیه طرح هاو پیشنهادهای اصلاحی و راه حل های کاربردی برای برنامه ریزی و ارائه آن به مسئولان ذیربط مورد تاکید قرار گرفته است. براساس مصوبه شورا، مرکز پژوهش نهادی است وابسته به شورا که هدف از ایجاد آن انجام طرح های مطالعاتی و تحقیقاتی به منظور ارائه نظرهای کارشناسی و مشورتی به اعضاء کمیسیون ها و هیأت رئیسه شوراست.
در واقع مرکز پژوهش به عنوان پشتوانه فکری و نظری شورا به دنبال آن است تا با ایجاد سازوکاری مناسب از یک سو بستر لازم را برای مشارکت فعال نخبگان شهری فراهم نماید و از سوی دیگر، با پرهیزدادن برنامه های توسعه از روش آزمون و خطا، جامع نگری دقیق تر و دوراندیشی بهتری را در تصمیم گیری های شهری لحاظ نماید. شورای چهارم با تأکید ویژه بر اهمیت رویکرد علمی در برنامه ریزی و مدیریت شهری و با تعیین و تعریف ردیفی تازه در بودجه سال 1393، برای اولین بار در تاریخ 91 ساله شهرداری آمل به کمک محققین و پژوهشگرانی شتافته که دغدغه پیشرفت این خطه گرانسنگ دارند و امیدوار است که با کمک این عزیزان فصل نوینی در برنامه ریزی و مدیریت شهری آمل باز نماید. برخی از اهداف و فعالیت هایی که مد نظر مرکز پژوهش شوراست به شرح زیر است :
– برنامه ریزی، سیاست گذاری و تعیین استراتژی های لازم در بخش پژوهش و مطالعات
– انجام طرحهای پژوهشی و حمایت از انجام پروژه های تحقیقاتی وکاربردی و پایان نامه ها ی موثر و کارآمد
– نظر سنجی و نیاز سنجی مطالعات و پژوهش های مورد نیاز بخش های مختلف شهرداری
– پژوهش در خصوص اجرای مصوبات شورا، قوانین مربوطه و ارائه پیشنهاد کارشناسی برای رفع موانع و مشکلات اجرایی و قانونی
– تهیه و تدوین بانک های اطلاعاتی مورد نیاز امر پژوهش
– ارتباط مستمر با کتابخانه ها و مراکز اطلاعاتی شهری
– انتشار و اشاعه نتایج مطالعات پژوهشی از طریق نشر مقالات مختلف در زمینه مسائل شهری در نشریات علمی و انعکاس نظرات به واحدها و سازمان های تابعه شهرداری
– تشکیل گردهمایی ها و نشست های علمی دوره ای با حضور صاحبنظران و مدیران و کارشناسان شهرداری
امید است با تلاش و همکاری همه دست اندرکاران، پژوهش باوری و پژوهش محوری سرلوحه تصمیم سازی ها و تصمیم گیری ها قرار گیرد و بیش از پیش شاهد پیشرفت و ترقی روزافزون کهن شهر و سرزمین مان باشیم.
دکتر عامر نیک پور، عضو هیأت علمی دانشگاه مازندران- هراز نیوز
جناب آقای دکتر نیک پور
با سلام
شورای شهر آمل هم مرکز پژوهش دارد. شما می توانید از این مرکز پژوهش استفاده کرده هم به شهر آمل خدمت کنید هم پروژه های انجام شده در مرکز پژوهش را به شهرهای دیگر فروخته و برای این مرکز تولید درآمد کنید و از درآمدهای حاصله برای توسع شهر و انجام پروژه های بیشتر استفاده کنید.
با عرض سلام و خسته نباشید به خدمت استاد گرامی ام دکتر نیک پور و با اجازه ایشان در جواب دوست عزیز جناب منتقد به عرض برسانم تحقیقات و پژوهشهای آقای دکتر را باید در شورا استفاده کنند شاید هم ( کنید ) فکر نکنم هیئت علمی دانشگاه مازندران با داشتن چند پایان نامه کارشناسی و ارشد و دغدغه های علمی فراوان به فکر درامد زایی شورا باشند شورا اگر درامد میخواهد گرایش به علم و پژوهش را با حمایت تحصیل کرده های شهر نشان دهد هم پیشرفت علمی حاصل میشود هم مالی انشاا…
جناب آقای شعبانزاده
با سلام واحترام
منظور بنده نیز حمایت از تحصیل کرده ها و متخصصین شهر بود تا از این طریق هم اشتغال زایی صورت بگیرد هم شورا از درآمد های ایجاد شده حداکثر استفاده را برای توسعه ی شهر داشته باشد. در بسیاری از موارد متخصصینی هستند که نیاز به حمایت ارگان هایی دولتی دارند تا پروژه های پرکاربرد خود را به فروش برسانند. مثلاً شورا از پروژه ای حمایت کند و وقتی آن پروژه به اتمام رسید آن پروژه را به فروش برساند و درصدی به متخصص (مجری) و درصدی به شورا تعلق گیرد. جدای از پروژه های عمرانی و با تمرکز بر کالاها و محصولات وارداتی، در داخل ایران اکثراً از محصولات کشورهای دیگر استفاده می شود این در حالی است که همان کالا در داخل کشور با همان کیفیت نمونه خارجی و یا بالاتر از آن می تواند تولید شود. نمی توان مشت را نمونه ی خروار گرفت و گفت تمام محصولات ایرانی کیفیتشان پایین است. اکثر شرکت های نوظهور محصولاتی با کیفیت عالی تولید می کنند ولی شرکت های ذی نفوذ با لابی هایی که دارند بازار را تسخیر کرده و در نهایت موجب ورشکستی شرکت های نوظهور می شوند و درواقع محصولات بی کیفیت این شرکت های ذی نفوذ وارد بازار می شود. دقت شود که منظور از محصولات در جملات بنده مثلاً اجاق گاز نیست که شورای شهر از تولید آن حمایت کند منظور پروژه هایی است که به امورات شهر مربوط می شود.
با تشکر
سلام.وقتتون بخیر.بنده معتقدم انتخابات شورای شهر باید بر اساس تخصص های مرتبط باشهر انتخاب شود ،نه از طریق طایفه ای این تنها بستگی به آگاهی مردم داره که ما دانشجویان برنامه ریزی شهری باید تلاش کنیم برای معرفی هرچه بیشتر این متخصصین نزد مردم تا در انتخابات بعدی شورای شهر روی این موضوع بیشتر توجه کنند.با آرزوی موفقیت برای شما.(اعظمی -دانشجوی برنامه ریزی شهری دانشگاه مازندران)
با سلام و خسته نباشید. من از دوستان آقای دکتر نیک پور عزیز هستم . در مدت آشنایی چندین ساله ایشان در انجام کارهایشان همیشه دقت نظر دارند و فردی بسیار سخت کوش و باهوش هستند. موفقیت ایشان در این مرحله ای که هست نشان دهنده جدیت ایشان است و به خاطر علاقه ای که به شهر آمل و پیشرفت آن دارند بنده مطمئن هستم که صحبت های ایشان فقط کمک و پیشرفت شهر آمل است. لطفا قضاوت ناعادلانه نکنید. با آرزوی بیشتر در تمام زمینه های زندگی برای آقای دکتر عامر نیک پور
چه مطالب جالب و خاندنی و کاربردی ارائه شده است واقعا باید از این دانشمندان بیشتر بهره برد از ماست که بر ماست
ههههه نیکپور استاد من بود سال ۸۴