زمین لرزه ی کرونا ، سیل ایدز یا سونامی تصادفات ؟
علی نعیمی آملی _کارشناس ارشد مدیریت ترافیک _ کارشناس عالی تصادفات
کابوس جدیدی که این روزها همه جهان را درگیر کرده، شیوع ویروس خطرناکی به نام “کرونا ” است. این ویروس، طیف وسیعی از بیماریهای تنفسی مانند سرماخوردگی، سارس، آنفولانزا و مرس را شامل می‌شود در معمولی‌ترین حالت ویروس باعث سرماخوردگی می‌شود اما در مواردی باعث سندروم حاد تنفسی یا همان “سارس” میگردد. نشانه‌های ابتلا به این ویروس در انسان تب، سرفه و تنگی نفس است. ویروس به روش‌های زیر از فرد آلوده به دیگران منتقل می‌شود :هوا (به‌دلیل پخش ذرات ویروسی ناشی از سرفه یا عطسه) ؛ تماس نزدیک با فرد آلوده (لمس‌کردن سر و صورت فرد آلوده یا دست‌دادن با او) ؛ لمس سطح یا شیئی که ذرات ویروسی روی آن وجود دارند (این ذرات روی دست‌ها می‌نشینند و قبل از شستن دست‌ها با دست‌زدن به دهان، بینی یا چشم‌ها وارد بدن می‌شوند)؛ به‌ندرت آلودگی با مدفوع.
این ویروس علاوه بر مشکلات تنفسی، تأثیر مخربی هم بر کبد، کلیه و گوارش انسان می‌گذارد؛ اما پیشگیری از ویروس کرونا بسیار ساده است ، پزشکان ، مهم‌ترین عامل پیشگیری و اولین خط دفاع در برابر ویروس کرونا را شست‌وشوی صحیح دست‌ها می‌دانند. علاوه بر شست‌وشوی مرتب دست‌ها با آب و صابون به مدت ۲۰ ثانیه ، افراد باید از تماس دست‌ها با چشم ، بینی و دهان خودداری کنند تا به ویروس کرونا مبتلا نشوند. اگر علائمی مانند سرماخوردگی در بدن به وجود آمد و یا شک و تردید در خصوص ابتلا به ویروس کرونا حتما برای بررسی کامل وضعیت سلامت باید به مراکز درمانی مراجعه گردد .
کرونا وارد ایران شد!!!!!
این خبری بود که وزارت بهداشت پس از مثبت شدن دو نمونه در قم پس از آزمایش اولیه اعلام کرد. در تاریخ ۳۰ بهمن اولین موارد از کرونای جدید در شهر قم از طریق روابط عمومی وزارت بهداشت گزارش شد ، هرچند پیش از این نیز موارد مشکوک به کرونا ویروس گزارش شده بود ولی مقامات وزارت بهداشت تمام آن‌ها را رد کرده بودند . تا تاریخ 10 اسفند 1398 سخنگوی وزارت بهداشت کشور تازه‌ترین آمار جانباختگان ویروس کرونا در ایران را ۴۳ نفر اعلام کرد این در حالی است که آمار رسمی روز گذشته افراد فوت شده در ایران به دلیل ابتلا به ویروس کرونا ۳۴ نفر بود همچنین آمار کلی تعداد مبتلایان به کرونا در سطح ایران را هم ۵۹۳ نفر اعلام کرد. تعداد این افراد یک روز پیش ۳۸۸ نفر بود که تاکنون ۱۲۳ نفر پس از ابتلا به این ویروس بهبود یافته‌اند.
گفته می‌شود که خطر ابتلا به مرگ در اثر ویروس کرونا ۲ تا ۵ درصد است اما از آنجایی که راه درمان مشخصی برای این ویروس وجود ندارد و همیشه پیشگیری بهتر از درمان می باشد پس منطقی‌تر است تا جایی که ممکن است با رعایت نکات بهداشتی، از انتشار ویروس کرونا جلوگیری کنیم .
هر چند که ترس و نگرانی از ابتلا به ویروس کرونا بر تمام جهان سایه انداخته است، اما با توجه به آمار مرگ و میر نسبت به تعداد مبتلایان، می‌توان امیدوار بود که میزان خطری که کرونا برای جامعه بشری دارد، شاید کمتر از آن چیزی است که در بین مردم شایع شده. در واقع، نگاهی به آمار کشته‌های بیماری هم‌خانواده کرونا یعنی آنفولانزا، نشان میدهد که این ویروس، شاید آن‌چنان هم هولناک و مرگبار نباشد.
تاکنون حدود ۸۰ هزار نفر در ۵۰ کشور به این ویروس آلوده شده اند و تقریبا ۲۸۰۰ نفر جان خود را از دست داده اند که اکثریت بزرگ آن مربوط به چین است. این در حالی است که به طور متوسط، سالیانه حدود ۵ میلیون نفر به آنفولانزا دچار می‌شوند و آمار کشته‌های این بیماری حتی به سالی ۶۵۰ هزار نفر هم می‌رسد. همین‌طور در سال ۲۰۱۸ میلادی، بیشتر از یک میلیون نفر در اثر ابتلا به سل، و حدود ۱۵۰ هزار نفر در اثر سرخک، جان خود را از دست دادند.
ایدز طاعون هزاره سوم
اولین بار سال ۱۳۶۰ شمسی بود که پزشکان آمریکایی از همه‌گیری عجیب یک بیماری رازآلود خبر دادند تعداد زیادی از مردان جوانی که عمدتا گرایشات نامتعارف جنسی داشتند به بیماری مرموزی مبتلا شده بودند که سیستم ایمنی بدن را از بین می‌برد و باعث مرگ آن‌ها می شد. فاجعه انسانی مربوط به ایدز بی مانند است، ايدز يا سندرم نقص اكتسابي ايمني بدن ،يك بيماري معمولاً كشنده و ناشي از يك ويروس به نام ويروس نارسايي ايمني انسان(HIV) مي باشد. اين ويروس سيستم دستگاه ايمني انسان را در هم شكسته و قرباني خود را در برابر عفونتهاي فرصت طلب مرگبار آسيب پذير كرده يا اختلالات عصبي و يا بدخيمي هاي غير عادي را به بار مي آورد. پرهیز از تماس جنسی غیرمتعارف ، پرهیز از اعتیاد ، پرهیز از تزریق های مكرر با یك سرنگ ، استفاده از وسایل شخصی مثل تیغ، احتراز از خالكوبی و حجامت غیربهداشتی، انجام بهداشتی ختنه و غیره راه های پیشگیری از بیماری اند . بیشتر افرادی که اچ‌آی‌وی مثبت می‌شوند، دو تا شش هفته پس از گرفتن ویروس علائمی شبیه سرماخوردگی یا آنفلوآنزا را تجربه می‌کنند. تقریبا ۸۰ درصد افراد اچ‌آی‌وی مثبت به مدت چند هفته این علائم را تجربه می‌کنند : تب ، گلودرد ، خارش بدن ، خستگی ، درد مفاصل ، درد عضلانی ، تورم غدد، اما باید بدانیم با توجه به اینکه چنین علائمی ممکن است بر اثر بیماریهای دیگر نیز بروز کنند، اگر فردی این علائم را تجربه کند ، لزوما” به معنای آلوده شدن به ویروس اچ‌آی‌وی نیست ، مگر آنکه در فاصله کوتاهی پیش از آن رفتار پرخطر انجام داده باشد . این علائم نشانه مبارزه سیستم ایمنی بدن با ویروس هستند، اما پس از یک دوره کوتاه چند هفته‌ای اچ‌آی‌وی دیگر تا سال‌ها هیچ علائمی برای بیمار ندارد. این مرحله از بیماری دوران نهفتگی اچ‌آی‌وی نامیده می‌شود که می‌تواند تا ده سال ادامه داشته باشد. پس از پایان دوران نهفتگی اچ‌آی‌وی، سیستم ایمنی بدن بیمار شدیدا تخریب می‌شود که با علائم زیر خود را نشان میدهد: کاهش وزن ، اسهال مزمن ، تعرق شبانه ، مشکلات پوستی ،عفونت‌های مکرر ، بروز دیگر بیماریهای جدی و مرگبار، لذا تشخیص زودهنگام اچ‌آی‌وی در جلوگیری از بروز این علائم اهمیت حیاتی دارد و می‌تواند به کنترل و درمان بیماری کمک کند به همین دلیل پزشکان توصیه می‌کنند که اگر فردی اعمال پرخطری مانند آمیزش جنسی محافظت نشده انجام داده است که فکر می‌کند خطر ابتلا به اچ‌آی‌وی برای او وجود دارد، باید بلافاصله برای انجام آزمایش به مراکز درمانی مراجعه کند. پايبندي به اصول اخلاقي و پرهيز از بي بند و باري جنسي، عدم استفاده از مسواك و تيغ اصلاح مشترك، عدم استفاده از سرنگ و سر سوزن مشترك، جلوگيري از بارداري زنان آلوده به HIV، عدم استفاده از وسائلي مانند گوش سوراخ كن، سوزن خالكوبي و طب سوزني كه قبلاً استريل نشده باشند از این بلا جلوگیری می کند .
ایدز در ایران
همه‌گیری ابتلاء به ویروس ایدز در ایران از اوایل دهه 60 در میان بیماران هموفیلی دریافت کننده فراورده‌های خونی که از اروپای غربی وارد کشور می‌شد شروع شد و اولین مورد آن در سال ۱۳۶۵ یک کودک پنج ساله هموفیلی بوده است ، موج دوم همه‌گیری از اوائل دهه ۱۳۷۰ در میان معتادان به مواد مخدر تزریقی به علت استفاده از سرنگ و سوزن مشترک شروع و دامنه آن به زندان‌ها کشیده شد به طوری که در شروع این موضوع بیش از ۸۰ درصد از مبتلایان به اچ آی وی را معتادان تزریقی تشکیل می‌دادند ، طی چند سال اخیر با توجه به متداول شدن مصرف مواد محرک صنعتی از نوع آمفتامین‌ها و متافتامین‌ها که منجر به رفتارهای جنسی مهار گسیخته‌ای می‌شوند، درصد موارد ابتلا به علت تماس جنسی به ویژه در جوانان به شروع موج سوم همه گیری ناشی از تماس جنسی دامن زده است . رییس اداره ایدز و کنترل بیماریهای آمیزشی وزارت بهداشت گفت: “اچ آی وی” یک بیماری عفونی قابل کنترل است که در صورت تشخیص زودهنگام و شروع درمان، نه تنها فرد عمر طبیعی خواهد داشت بلکه قابلیت انتقال بیماری به دیگران نیز نزدیک به صفر می‌شود. پروین افسر کازرونی گفت: کل موارد ثبت شده این بیماری از ابتدا تا کنون ۴۰ هزار و ۵۷۳ نفر بوده‌اند که ۶۰.۱ درصد به دلیل اعتیاد تزریقی و ۲۲.۲ به دلیل رابطه جنسی پرخطر به این بیماری مبتلا شده‌اند وی ادامه دادحدود هزار نفر در شش ماهه نخست سال جاری مبتلا به ایدز تشخیص داده شده‌اند.
هر چند که ترس و نگرانی از ابتلا به ایدز بر تمام جهان سایه انداخته است، اما با توجه به آمار مرگ و میر نسبت به تعداد مبتلایان ، می‌توان امیدوار بود که میزان خطری که این ویروس برای جامعه بشری دارد، شاید کمتر از آن چیزی است که در بین مردم شایع شده است ، گزارش سازمان ملل متحد نشان می دهد که بیماری ایدز در سال ۲۰۱۸ میلادی جان ۷۷۰ هزار نفر را در سراسر جهان گرفته است در گزارش سالانه سازمان ملل متحد آمده است که شمار مرگ و میر به دلیل ابتلا به بیماری ایدز نسبت به سال ۲۰۱۰ میلادی یک سوم کاهش یافته است. تعداد افرادی که در سال ۲۰۱۰ بر اثر ابتلا به ایدز فوت کردند یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر بود. این رقم در سال ۲۰۱۷ میلادی ۸۰۰ هزار نفر بود.
تصادفات جاده‌ای سونامی قرن
امروز از ترافيك به عنوان بيماري تمدن جديد ياد مي‌شود چرا كه مهم‌ترين پديده و عوارض ناشي از ترافيك وجود تلفات و تصادفات جاده‌اي است و از آن می توان به عنوان سونامي قرن جديد ياد كرد. در دنیا نخستین انسانی که بر اثر حادثه رانندگی جان خود را از دست داد، یک خانم انگلیسی به نام بریجیت درسکول ۴۴ساله بود وی روز هفدهم اوت سال ۱۸۹۶ در میدان کریستال پالاس لندن بر اثر تصادف فوت کرد . تصادف رانندگی به حادثه ی ترافیک خیابانی یا جاده‌ای می‌گویند که در آن دست کم یک وسیله نقلیه خیابانی با یک وسیله نقلیه دیگر، یا با یک کاربر (استفاده‌کننده) راه دیگر، یا یک جسم ثابت در کنار جاده که معمولاً آسیب مالی یا جانی در پی دارد، برخورد کرده باشد. تصادفات یکی از عوامل اصلی مرگ در کشورهای جهان می‌باشد. آمار تکان دهنده است و به اندازه کافی گویا ، برمبنای آمار سازمان بهداشت جهانی درخصوص تصادفات جاده‌ای در سال ۲۰۱۸ هر ۲۴ ثانیه یک نفر در جاده‌های جهان کشته می‌شود و تصادفات رانندگی قاتل شماره یک گروه سنی 5 تا 29 سال است. در آخرین بخش این گزارش اعلام شده است به ازای هر 100 هزار نفر در کشورها، سهم سوئد تنها 2.49 و سهم هلند 2.81 و آلمان نیز 3.54 است که نشان میدهد کشورهای اروپایی در آستانه صفر کردن آمار تصادفات جاده ای هستند.
تصادفات در ایران
نخستین تصادف رانندگی منجر به مرگ ایران در سال ۱۳۰۵ میان یک اتومبیل و درشکه حامل درویش خان نوازنده مشهور تار در خیابان سپه تهران اتفاق افتاد و آغازی شد برای یک بحران بزرگ اجتماعی در روزگار امروز که برمبنای آمار سازمان بهداشت جهانی درخصوص تصادفات جاده‌ای در سال ۲۰۱۸ به ازای هر 100 هزار نفر جمعیت در کشورهای دنیا بیشتر ین تلفات مربوط به مصر با 14.46 و هند با 22.51 است و در ایران 32.30 بعد از آن در زیمبابوه 75.02 است که می توان از منظر دیگری هم به این آمار نگاه کرد و زاویه نگاه را به سمت خودروها چرخاند در دنیا به ازای هر ۱۰هزار خودرو سالانه حدود ۹ نفر در تصادف ها کشته می‌شوند، در حالی که در ایران به ازای این تعداد خودرو ۳۷نفر کشته می‌شوند گروه سني 10 تا 30 سال قربانيان اصلي حوادث رانندگي هستند و تقریبا” نيمي از تلفات رانندگي را عابران پياده تشكيل مي‌دهند، انسان‌هايي كه صاحب خودرو نيستند و از آن هيچ بهره شخصي نمي‌برند اما بر اثر بي‌احتياطي رانندگان متخلف خاموش و بي‌صدا به خاك سپرده مي‌شوند . رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی کشور با بیان اینکه “در 9 ماهه اول سال جاری حدود 13 هزار و 711 نفر از شهروندان بر اثر تصادفات جان خود را از دست داده‌اند، خاطر نشان کرد: متاسفانه آمار نشان میدهد که اینگونه مرگ 1.5 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش داشته است”.
ضررهای ناشی از تصادفات رقم بسیار زیادی را تشکیل میدهد، در هر حادثه جدا از زیان روحی ضررهای مالی چون هزینه‌های بیمارستانی ، کفن و دفن ، دیه و در مورد خودرو هزینه‌های صافکاری، رنگ و تعمیرات به راننده یا خانواده وی تحمیل می‌شود. برآورد مالی مجلس ایران در سال ۱۳۹۵ گویای این است که تصادفات رانندگی خسارتی معادل ۷ درصد تولید ناخالص داخلی در ایران به بار می‌آورد به علاوه آثار حقوقی تصادفات یعنی جبران ضرر و زیان‌های ناشی از تصادفات نیز قابل ملاحظه می باشد . سه عامل مهم در تصادفات مؤثر است: انسان ، راه ، وسیله نقلیه که عوامل محیطی را هم می توان به آن اضافه نمود.
نقاط حادثه‌خيز، ضعف در هندسه معابر، وجود خودروهاي غير‌استاندارد و فرسوده، ورود روز‌افزون وسائط نقليه، سنتي بودن وضعيت معابر، زياد شدن ميل به سفر و رانندگي، بالا بودن رقم تخلفات و تصادفات رانندگي، كمبود امكانات لازم در اختیار براي مهار رفتار رانندگان، ناكار‌آمدي قوانين و مقررات ، وجود رفتارهاي غير‌مدني و حركات مخاطره‌آميز را می توان از علل اصلي بروز حوادث رانندگي در شهرستان آمل و حتی استان مازندران و کشور ذكر كرد . رسیدن به نقطه آرمانی کاهش تلفات جاده‌ای نیازمند صرف زمان و هزینه است ، در دنیای امروز ساماندهی ترافیک و کاهش تلفات ناشی از آن دیگر با نگاه پلیسی انتظامی بدون برقراری زیرساختها و فن آوریهای نوین کنترل ترافیک و جنبه‌های مختلف ایمنی غیر ممکن است . لذا باید راهکارها توسط دستگاه‌هایی از جمله وزات بهداشت ، صنعت و معدن، راه و شهر سازی ، شهرداریها ، هلال احمر و مجموعه دولت بررسی ، برنامه ریزی و اجرائی شود و تمامی دستگاه‌ها باید برای افزایش ایمنی اقدامات لازم را انجام دهند.
سخن پایانی
براساس برخی آمارها سالانه حدود ۸۰۰ هزار تصادف رانندگی در کشور رخ میدهد که منجر به کشته شدن روزانه 43 نفر می شود. این رقم برای هر 71 دقیقه یک نفر است و در واقع حوادث رانندگی در کشور ما پس از آلودگی هوا بیشترین قربانی را دارد بر این اساس وضعیت حوادث جاده‌ای کشور بحرانی می باشد . ما با داشتن سالانه 18 هزار فوتی در حوادث جاده ای به لحاظ آماری یکی از بالاترین تلفات در جهان را دارا می باشیم که از مهم ترین دلایل آن می‌توان به عوامل انسانی از جمله سرعت زیاد ، بی‌احتیاطی رانندگان ، بی توجهی به مقررات راهنمایی و رانندگی (فرهنگ رانندگی) و عوامل فنی و محیطی از جمله خودروهای فرسوده ، پایین بودن سطح ایمنی خودروها ، کاستی ها در کنترل کیفی خودروهای موجود و کیفیت پایین و غیر استاندارد بودن جاده‌ها اشاره کرد لذا در این مقال سعی شده با مقایسه دو بیماری ویروسی که امروز جامعه با آن درگیر است بحث تصادفات با هدف توجه ذهن خوانندگان و مقایسه این دو ویروس با بیماری ترافیکی موجود معابر در نتیجه بر انگیختن حساسیت بیشتر مردم ، اصحاب رسانه ، محققین ، مدیران و مسئولین و کلیه آحاد جامعه به این بخش برجسته تر گردد. گرچه منکر تهدیدات بیماریهائی مانند کرونا ، ایدز یا هر خطر بالقوه دیگری و لزوم توجه ، حساسیت و مراقبتهای بهداشت عمومی نمی باشیم اما با توجه به آمار کمی و کیفی معتقدیم خطر تصادفات جاده‌ای بیش از ضرر بیماریهای ذکر شده می باشد این در حالی است که در بین افکار عمومی برای خطر ایدز و کرونا بسیار بسیار حساسیت و نگرانی ایجاد شده اما برای تصادفات ترافیکی که روزانه جان ۴3 نفر را گرفته و خسارات مالی فراوانی را تحمیل می نماید هیچ توجهی نیست .
آنچه مهم است توجه به این نکته می باشد که حساسیت مسئولین کشوری به بیماریهای ویروسی از جمله کرونا و بسیج عمومی راس هرم مدیریتی ، در اختیار گرفتن امکانات کشوری ، ورود اقشار تاثیرگذار از جمله علما و روحانیون همچنین تبلیغات گسترده رسانه ها خاصه صدا و سیما تاثیر گسترده ای در اذهان عمومی و فرهنگ سازی بهداشتی مردم در جهت مهار بیماریهای ویروسی دارد لذا می طلبد با ایجاد یک مدیریت راهبردی در راس هرم دولت و استفاده از تجربیات بسیج افکار عمومی در مقابل کرونا که به قول مقام معظم رهبری منحوس لقب گرفته حتی با اجرای پارامتر‌های دقیق‌تر در مقابل بیماریهای ترافیکی نیز مقابله و میزان حوادث جاده‌ای را با غنی سازی فرهنگ ترافیک کاهش داد.