یادداشت محسن مرعشی بر نمایش خواستگاری

یادداشت محسن مرعشی بر نمایش خواستگاری

خواستگاری: نمایشی که هم مخاطب را به فکر وا می دارد و هم او را می خنداند

هرازنیوز:خواستگاری اثر نویسنده مطرح روسی آنتوان چخوف; بارها در شهرهای مختلف کشور ما اجرا شده است . بالطبع هر کارگردانی با اقتباس از این اثر و با خلاقیت خود در نوع بازی‌ها, میزانسن , طراحی صحنه , نور و دکور در جذابیت آن برای مخاطب کوشیده است.
اما اینکه چرا برخی از آثار مانند خواستگاری تا این اندازه مورد توجه تئاتری ها قرار می گیرد, قابل توجه است. شاید مهمترین دلیل آن, همذات پنداری شخصیتهای این اثر با جامعه ایست که در آن زیست می کنیم !
نمایشی کمدی که به موضوع خواستگاری پسر و دختری روستایی, اما متمول می پردازد. دختر و پسری که پدرانشان از ملاکان منطقه ی خود بوده اند, اما مفهوم “تازه به دوران رسیدگی” در شخصیت آنان کاملاً مشهود است. مشکلی که در جوامع مختلف وجود دارد و ما نیز در جامعه ی ایرانی, در مقاطع مختلف تاریخ بدان دچار بوده و هستیم.
اصالت و هویتی ساختگی که معیار سنجش آن تنها پول و ثروت است. انسان هایی که توان بزرگ شدن در آنها نیست و ظرفیت شان محدود است. طبقه ای که به دلیل اتفاقات و یا ورود به موقعیتی خاص در برهه ای از تاریخ, یا اقتصادی بیمار و یا استفاده از رانت و روابط و غیره; راه پرنشیب و فراز ثروت اندوزی را یک شبه طی می کنند. اما نه تنها نتوانسته اند خود و شخصیت خود را قوام بخشند, بلکه آنچه تا پیش از این در عمق منش و رفتارشان گم بود, هویدا می شود.
عقده‌های حقارت هویت بیمار پدر طماع در برخورد با خواستگار پولدار دخترش کاملا هویدا می شود. خانواده هایی که تنها “پول” تعیین کننده ی نوع ارتباطشان با جامعه است.
طنز خواستگاری اشاره به روابطی دارد که ما در روزگار خود بسیار با آن مواجه هستیم. افرادی که نمی دانند از کی و کجا پدرانشان مال و منالی جمع کرده اند, به حدی در پول غرق شده اند که از اصول و مفاهیم اصلی زندگی غافل بوده و خیلی جدی درگیر فرعیات آن شده اند و در واقع پول است که اصول زندگی آنها را تشکیل می دهد. کسانی که ثروت را تنها دلیل شخصیت و پرستیژ اجتماعی خود می‌دانند و برای حفظ آن از هیچ تلاشی فروگذار نمی کنند. برای آنها تملک زمین و مرتع و نیز مقدار آن بسیار مهم است, چرا که در واقع این تنها حربه ی آنها برای فخر فروشی است. در چنین خرده فرهنگی, تفریحاتی چون داشتن سگ و مقایسه ی برتری های آن, به قدری مهم است که می تواند در روند مراسم یک خواستگاری خلل ایجاد کند. به این پیش فرض هم باید توجه کرد; خواستگاری مراسمی است که قاعدتا پیشینه ای پر از عشق و علاقه داشته و مسیری در آن طی شده تا به چنین مرحله ای رسیده است. کما اینکه پسر داستان به دلیل قصد ازدواج, سعی در نادیده گرفتن اخلاق بد دختر دارد. او به خاطر عشقی که احتمالا تمکن مالی دختر هم به آن پیوند خورده, حاضر است چشم روی بدیهای دختر ببندد, اما هرگز راضی نمی شود تملک اموالش, توسط دختر مورد علاقه اش زیر سوال رود!
یا هیچکدام از دو طرف حاضر نیستند حتی سگ خود را کمتر از سگ دیگری بدانند !
چنین طبقه ای که سنجش و میزان آنها در زندگی; زرق و برق ظاهری است, از هرگونه تفکر, دانش و خردی تهی هستند و بیماری سطحی نگری و نیز روانپریشی را در جامعه اطراف خود شیوع خواهند داد.
مرتضی صادقیان کارگردان جوان نمایش خواستگاری, به زیبایی توانست طنز این نمایش را برای مخاطب به تصویر بکشد . بی گمان از نقش آیدین حق پناه; دراماتورژ نمایش, در روند موفقیت این اجرا نباید به سادگی گذشت.
در خواستگاریِ صادقیان, به خوبی از واژه ها به همان اندازه ی ابزار صحنه در ایجاد لحظات خنده آور, استفاده شده است.
فلش بک هایی بجا با بازی‌های اگزجره و غلوآمیز که البته در خدمت اثر بودند, با کمک نور صحنه و موسیقی انتخابی, بخش کُمیک کار را ملموس تر میکرد.
در مجموع نمایش خواستگاری را می توان یک طنز اجتماعی دانست که هم مخاطب را به فکر وا می دارد و هم او را می‌خنداند . به همین سبب کاری ارزشمند است و دیدن آن برای علاقه مندان و شهروندان آملی خالی از لطف نخواهد بود.