روسیه در زمره معدود کشورهایی است که تا همین چند دهه قبل، بیشتر مردم جهان آن را با نویسندگان بزرگ و همچنین کتابخانه‌های عظیمش می‌شناختند؛ نکته‌ای که در بیان مسئولان فعلی این کشور هم به آن اذعان می‌شود؛ “در دوران شوروی توسعه یافتگی کتابخانه‌های کشور زبانزد بوده است” (ولادیمیر مدینسکی وزیر کنونی فرهنگ روسیه).
در گزارش زیر، برگرفته از سایت دولت روسیه – که توسط رایزنی فرهنگی ایران در مسکو ترجمه و برای انتشار در اختیار خبرنگار مهر قرار گرفته است – وضعیت فعلی کتابخانه‌های روسیه و چشم انداز توسعه آنها در برنامه توسعه فرهنگی این کشور، مرور شده است.
مطابق آمارهای این گزارش، روسیه ۹ کتابخانه فدرال دارد که به عبارتی “گل سرسبد” همه رشته‌ها هستند و علاوه‌بر آنها بزرگترین کتابخانه مجازی “کتابخانه ریاست جمهوری یلتسین” را در اختیار دارد. در سراسر این کشور ۱۰۰ هزار کتابخانه (اعم از کتابخانه‌های مدارس، نظامی و …) فعال هستند و ۳۵ درصد مردم روسیه از عضویت در آنها بهره می‌برند. مجموع کل کتاب‌ها در کتابخانه‌های این کشور نیز به ۸۴۰ میلیون نسخه می‌رسد که در نوع خود، یک منبع عظیم جهانی به شمار می‌رود.
پنج سال قبل در روسیه با آهنگی سریع، اینترنتی با باند بسیار عریض برای کتابخانه‌ها فراهم شد که نتیجه این اقدام، قرار گرفتن دو سوم منابع کتابخانه‌های این کشور روی تارنمای جهانی اینترنت در حال حاضر است. این در حالی است که پنج سال پیش تنها ۲۰ درصد کتاب‌ها در اینترنت قرار داشتند. با این وجود دولت این کشور اعلام کرده که تا سال ۲۰۱۸ و یا حداکثر تا سال ۲۰۱۹ این رقم را به ۱۰۰ درصد خواهد رساند.
این گزارش همچنین می‌افزاید: بودجه مناطق مختلف روسیه برای احداث و توسعه کتابخانه‌ها معمولاً در دو بخش “تامین منابع” و “گنجاندن در فضای مجازی” هزینه می‌شود. در سال ۲۰۱۶ به دستور ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور این کشور، از صندوق ذخیره ریاست جمهوری ۵۰ میلیون روبل برای تکمیل کتابخانه‌های کودک در روسیه، پرداخت شد؛ گرچه این رقم با احتساب ۳ هزار و ۵۰۰ کتابخانه کودک، قطره‌ای در دریا محسوب می‌شود.
امروزه در کتابخانه‌های روسیه نزدیک به ۱۴۰ هزار نفر مشغول به کار هستند که ۱۰۵ هزار نفر از آنها کتابداران حرفه‌ای هستند. همچنین بخش عمده کادر اداره کننده کتابخانه‌ها در روسیه را افراد گروه سنی ۳۰ تا ۵۵ سال تشکیل می‌دهند.
بر اساس همین گزارش، دستمزد کتابداران روسیه طی یک ماه گذشته نزدیک به ۲۲ هزار روبل (۳۵۴ دلار) بوده است که نسبت به سال ۲۰۱۱، دو برابر افزایش یافته است. البته این دستمزد در کتابخانه‌های وابسته به شهرداری‌ها ۱۹ هزار روبل است. دستمزد متوسط در کتابخانه‌های وابسته به وزارت فرهنگ روسیه هم حدود ۵۰ هزار روبل (۸۰۰ دلار) است.
وزارت فرهنگ روسیه اعلام کرده است که برای توسعه کتابخانه‌ها و مخازن کتاب، قصد دارد کتابخانه‌ها را به مراکز فرهنگی – آموزشی عمومی تبدیل کند؛ محلی برای برگزاری ملاقات‌ها با شاعران، نویسندگان، مدرسین، فعالان فرهنگی، جلسات سخنرانی و محل کار افراد با اینترنت، کسب مهارت‌های کامپیوتری برای افراد بزرگسال و حتی محلی برای بازی‌های تیمی کودکان، کافه رستوران و در نهایت تبدیل آنها به محلی برای فروش کتاب.
ولادیمیر مدینسکی، وزیر فرهنگ روسیه نیز خبر داده که بزرگترین دستاوردش در حوزه کتابخانه، ایجاد کتابخانه ملی الکترونیکی است که امروز یک میلیون و هشتصد هزار کتاب و پایان نامه در آن ذخیره شده و در دسترس قرار دارند. این منبع یکی از مهمترین منابع قانونی در کشور است. امروز تیراژِ نیم بیشتر کتاب‌هایی که در روسیه منتشر می‌شوند، کمتر از ۵۰۰ نسخه است، به همین خاطر وارد کتابخانه‌ها نمی‌شوند. به همین خاطر مسئولان فرهنگی این کشور امیدوارند که ورود آنها به کتابخانه الکترونیکی کمک زیادی به حفظ این مطالب بکند.
منبع: مهر