دوستی ها و ارتباطات دختر و پسران جوان و نوجوان پیش از حصول امر ازدواج،از نمونه پدیده های مخرب اجتماعی است که می تواند زندگی را به سمت تلخکامی و شکست و انسداد سوق دهد.ارتباطاتی که بعضا بصورت پنهانی،مخفیانه و دور از چشم و نظارت والدین و بزرگتر ها شکل می گیرد و در مواقعی متاسفانه سطح این ارتباطات به میزانی تشدید و تقویت می شود که به عرصه و بستری برای بروز برخی انحرافات اخلاقی و اجتماعی تبدیل می شود.
کارشناسان و صاحب نظران اجتماعی معتقدند،بیشترین آسیب در چنین ارتباطاتی متوجه دختران نوجوان و جوان می شود و با عنایت به روحیه لطیف تری که این طیف دارند،ضریب تحمیل شکست های روحی، روانی، عاطفی و بعضی سوء استفاده ها از آنها به مراتب شدیدتر از پسران جوان و نوجوان به نظر می رسد.
پروانه یار محمدی،جامعه شناسی و آسیب شناس مسائل اجتماعی در تشریح و واکاوی عوامل موثر در شکل گیری دوستی های پیش از ازدواج عنوان کرد:برخی جوانان ونوجوانان مدعی هستند این ارتباطات و تعاملات به اصطلاح دوستانه و عاطفی به ازدواج و پیوند میان دو نوجوان یا جوان دختر و پسر منتهی خواهد شد،امری که سابقه و پیشینه بسیاری از حوادث و رخدادهای روحی و عاطفی گذشته ثابت کرده که هیچ تضمینی برای حصول این امر وجود ندارد و بعضا برخی از این ارتباطات در قالب و ظاهر ازدواج کلید می خورد اما با پایان نامیمون و شومی همراه می شود که گویی طرح مساله ازدواج بهانه و پوششی برای توجیه برخی رفتارهای پرخطر و نامتعارف بوده است.
وی افزود:از سوی دیگر هیچگونه ضمانتی برای موفقیت چنین پیوندهایی نیز وجود ندارد و کم نبوده اند ارتباطات اینچنینی که به ازدواج منتهی شده اند اما خاتمه آن با شکست، گسست، طلاق و مشکلات ریز و درشت خانوادگی همراه شده است.
جامعه شناس و آسیب شناس مسائل اجتماعی عنوان کرد:یکی از انگیزه ها و عوامل اصلی شکل گیری چنین دوستی هایی به برخی از ارتباطات نامتعارف و مساله دار باز می گردد و به واقع یکی از طرف های این ارتباط و گاه هر دو سوی این دوستی ها قربانی ساده اندیشی و برخی تمایلات می شوند.
وی افزود:عدم تامین نیازهای عاطفی جوانان و نوجوان از دیگر عوامل موثر در ظهور و بروز دوستی های پیش از ازدواج محسوب می شود و عمدتا خانواده ای که از لحاظ روحی و عاطفی،شرایط مطلوبی در آن حاکم و یا فراهم نیست،بیشتر از دیگر خانواده ها،درگیر چنین معضلاتی می شوند.
یار محمدی گفت:به واقع در صورتی که نیازهای عاطفی جوانان و نوجوان در خانواده به نحو شایسته ای تامین شود، جستجو برای نائل شدن به محبت در میان فرزندان چنین خانواده ای نیز از طریق دوستی های نامتعارف کمتر مشاهده می شود.
*از هجمه فرهنگی شبکه های ماهواره ای تا تنزل و کمرنگ شدن ارزش ها
صدیقه نوبهار،روانشناس و کارشناس علوم رفتاری در تشریح عوامل موثر در شکل گیری دوستی های پیش از ازدواج گفت:اساسا تَقَیُد به چارچوب ها،ارزش ها و باید ها و نبایدهای فرهنگی،از مولفه ها و عناصر بسیار تعیین کننده و اثرگذار در کیفیت شکل گیری تعاملات، ارتباطات،رفتارها و کنش ها و واکنش های اجتماعی محسوب می شود.
وی افزود:در دورانی که به انفجار اطلاعاتی و رشد و گسترش شبکه های ارتباطی اعم از فضای مجازی،نرم افزار هایی همچون تلگرام، واتس آپ و…شهره است،طبیعتا بروز چنین آسیب های ارتباطی دور از ذهن نخواهد بود.
روانشناس و کارشناس علوم رفتاری گفت:البته این به معنای نادیده انگاشتن ثمرات و مزایای مطلوب و برجسته چنین فناوری ها و نرم افزارهایی نیست،اما عدم نفی مزایا و کارکرد این فناوری ها،نافی آسیب ها و مخاطرات آن نیز نمی باشد.
وی افزود:تردیدی وجود ندارد که این نرم افزارها از عوامل موثر در تشدید برخی از ناهنجاری های اجتماعی به شمار می رود و استقبال گسترده جوانان و نوجوانان یا کاربران از آنها،بستر برخی لغزش های اجتماعی و فرهنگی را هموار ساخته است.
نوبهار گفت:برخی گمان می کنند اعمال محدودیت و محرومیت از سوی والدین و مهار و منع دسترسی جوانان و نوجوانان به این فناوری ها در کنترل برخی از آسیب های اجتماعی موثر است اما در واقع باید سواد رسانه ای و کسب مهارت ها و فنون ارتباطی تقویت شود تا با شناخت و علم به شرایط اجتماعی،جوانان و نوجوانان با اتکای به رویکردها و تصمیم گیری های معقولانه از پای گذاشتن و گام برداشتن در مسیر پر سنگلاخ برخی از ارتباطات و تعاملات افسار گسیخته اجتناب کنند.
وی افزود:در این میان نباید از نقش تخریبی شبکه های ماهواره ای و فیلم ها و سریال هایی که به انحا و بهانه های گوناگون در این شبکه ها پخش می شود نیز به سادگی گذشت که به واقع تاثیرات مستقیم برخی از برنامه های به اصطلاح هنری این شبکه ها که درو اقع واژه ای جز تولیدات ضد فرهنگی و ضد ارزشی نمی توان به آن اطلاق کرد در ظهور و بروز بسیاری از ناهنجاری های رفتاری،اجتماعی و فرهنگی تاثیرگذار و حتی تعیین کننده است.
* دوستی های پیش از ازدواج،تصور جذابیت یا احساس مردانه؟
کیومرث شرافتی،جامعه شناس وآسیب شناس مسائل اجتماعی با اشاره به تاثیرات مخرب ارتباطات و دوستی های پیش از ازدواج میان دختران و پسران عنوان کرد:نقش گروه های هم سن و سال و فشار اطرافیان در حلقه دوستان و آشنایان ، به جوانان و نوجوانان برای گام برداشتن در مسیر دوست یابی و ارتباط با جنس مخالف در بروز این پدیده بی تاثیر نیست.
وی افزود:تصور برخی از دختران نوجوان و جوان از ارتباط با پسران این است که با برقراری ارتباطات اینچنینی، حس جذابیت در آنها تامین می شود و این ذهنیت و تصور از منظر روحی و روانی و عاطفی برای آنها خوشایند است،آنچنان که پسران از برقراری چنین ارتباطاتی احساس مردانگی می کنند،غافل از اینکه در صورتی که بروز شکست و ابتر بودن چنین ارتباطاتی می تواند به تدریج آنچنان با ضربات و صدمات و تحمیل هزینه ای روحی، عاطفی و روانی همراه شود،که زندگی فرد را تا پایان عمر تحت الشعاع قرار دهد.
شرافتی عنوان کرد:بخش قابل توجهی از جوانان و نوجوانان علت اصلی چنین ارتباطاتی را به شناخت هر چه بیشتر از یکدیگر برای تصمیم گیری در جهت پیوند و ازدواجِ رسمی گره می زنند که متاسفانه به دلیل پنهانی بودن این روابط و عدم نظارت و الدین و بزرگترها،در بسیاری از مواقع این هدف و ذهنیت به حاشیه رانده می شود و اولویت ها بر سر مسائل دیگری استوار و متمرکز می شود.
وی افزود:یقینا هر آنچه شناخت جوانان و نوجوان داوطلب و متقاضی ازدواج از یکدیگر بیشتر شود،زمینه حصول موفقیت و پایداری و انسجام در زندگی مشترک تقویت خواهد شد،اما دستیابی یه این امر،مستلزم در جریان قرار گرفتن والدین و بزرگان خانواده است و در فقدان برخی قید و بندها و چارچوب ها،حصول شکست و تحمیل ضربات روحی و عاطفی و ابتر ماندن ارتباطات مذکور امری غیر ممکن و دور از انتظار نخواهد بود و در چنین شرایطی این ارتباطات که از آن به عنوان فرصتی برای شناخت،آشنایی و آگاهی یاد می شود به تهدیدی بغرنج،مخرب و جدی مبدل می شود که ثمره ای جز شکست های ویران کننده در پی نخواهد داشت.
yjc