هـراز نـو: یکی از آیین های مهم در فروردین ماه سیزده بدر است که بر پایه قواعد مردم شناسیو فرهنگ فولکلور بنا شده ونشان دهنده دیرینگی بیشتر آن است مراسم مشابه ای به موجب کتیبه های باستانی سومری وبابلی اکدی وجود دارد به موجب این گزارش های مکتوب آیین های سال نو درسومر با نام ژگموگ ودر بابل با نام اکتیو دوازده روز به درازا میکشیده و در روز سیزدهم جشنی در آغوش طبیعت برگزار میشد بدین ترتیب سیزده بدر دارای سابقه ای دستکم چهارهزار ساله است
عدد سیزده درنزد ایرانیانان و جوامع کهن به خاطر خاصیت بخش ناپذیری آن عددی بد قلق دانسته میشده البته باور به نحس بودن روز سیزده نوروز در ایران به زمان صفویه باب شده انتخاب ایرانیان برای سیزده نه به خاطر نحس بودن آن بلکه از آن روی است که روز سیزدهم هرماه خورشیدی درگاهشمار ایرانی از آن ایزد تیشتر ایزد آورنده باران است تیشتر در گاهشماری سیستانی تیرکیانو در سغدی تیشیج در خوارزمی چیریچ و ایرانیان این روز را برای خجستگی بسیار انتخاب کرده اند در حال حاضر در برخی نواحی سیزده بدر را در روزچهارشنبه تیشتر شید برگزار میکنندو تاکنون هیچ دانشمند ایرانی ذکر نکرده که سیزده نوروز نحس است بلکه قریب به اتفاق روز سیزده نوروز را بسیار مسعود و فرخنده دانسته اند
کلمه سعد به معنی فرخنده است وبه هیچ وجه نحوست و کراهت ندارد بعد از اسلام چون اعراب سیزده را نحس میدانند به اشتباه سیزده نوروز را نحس شمرده اتد واینگونه تفسیر کردند که مردم به خاطر فرار از نحسی به کوه و صحرا میروندفرشته مقدس تیر در کیش مزدیستی فرشه آبها و جوی های روان است وایرانیان به خاطر گرامی داشتن در این روز به کنار نهرها و جویهای روان میرفتند و اما آیین سیزده به در طبق تحقیقات اینجانب ایاز آملی خدمتگزار فرهنگ ایرانی نمونه ها عبارتند از فال گوش فال گیری یا فال کوزه گره زدن سبزه و گشودن آن بخت گشائی نیایش سیزده چیدن سبزه های صحرائی پختن آش با سبزیهای معطر هدیه پسران جوان به نامزدها در برخی از نواحی مثل سمنان خوزستان و بختیاری در چهاردهم فروردین وبه نام چهارده بدر برگزار میشود بازیهای گروهی کشتی گرفتن ترانه ها و رقص های دسته جمعی بادبادک پرانی سوارکاری نمایشهای شاد آب پاشی و در برخی از جاها رها کردن سبزه در آب جاری از دیگ کارهای خاص سیزده بدر میباشد
حشمت الله ایاز آملی