همه انگار روی یک بشکه باروت نشسته بودند بی ترس و کمین کرده، در انتظار یک جرقه؛ جرقه‌ای که سرانجام هفته گذشته در پی یک کج سلیقگی و بدفهمی زده شد و آتشی به پا کرد که فقط زندگی حرفه‌ای چند خبرنگار را به خطر نینداخت بلکه تبدیل شد به اشاعه برخی بی حرمنی ها در فضایی بزرگتر و ریختن آبروی چند نفر، نشر گسترده پیامکی نامناسب با پرداختن بیش از حد به آن و نقدش، هتاکی خبرنگاران چند خبرگزاری و روزنامه به هم و دعوایی سیاسی که خبرش حتی به آن طرف آب ها هم رسید.
چالش ها در فضای مجازی به ویژه در شبکه های اجتماعی تلفن های همراه، طی یکی دو سال گذشته بسیار رواج پیدا کرده و با تحولات سیاسی و اجتماعی موجود در جامعه، این چالش ها بعضا فراز و فرودهایی هم پیدا می کند.
ماجرا از این قرار است که چندی پیش خبرنگاری، در شبکه مجازی تلگرام پیامی تصویری منتشر کرد که از یک سو ممکن بود از دیدگاه برخی، توهین به مقدسات تلقی شود و از سوی دیگر عده ای ، به درست یا به غلط، آن را صرفاً تلاشی فرهنگی در جهت حذف برخی بدعت های دینی در نظر بگیرند.
زیاد طول نکشید که گروهی از حاضران در این جمع مجازی، پیامک را توهین به مقدسات تلقی کردند و به شدت به خانم خبرنگار ارسال کننده اش تاختند. در همین زمان برخی دیگر از حاضران آنلاین گروه، در صدد حمایت از او بر آمدند و به توهین کنندگان پاسخ دادند اما همانطور که لابد خودتان هم شرایطی شبیه را تجربه کرده اید بیشتر ما شیوه صحیح بحث را نمی دانیم و معمولا مباحثه های مان به مجادله تبدیل می شود.
در این ماجرا نیز طولی نکشید که “بحث” به “جدل” تبدیل شد و در کمتر از چند دقیقه، برخورنده بودن پیامک از نظر مذهبی فراموش شد و کار تا جایی بالا گرفت که منتقدان مسایل دیگری را پیش کشیدند، برای مثال به زندگی خصوصی خانم خبرنگار پرداختند و درباره او نکاتی را مطرح کردند که هیچ ربطی به پیامک نداشت و بیشتر با هدف هتک حرمتش بود.
در این میان، خانم خبرنگار ابراز کرد سوء تفاهمی رخ داده و او هم مانند دیگران مسلمان شیعه مذهب است و هدفش اصلاح فرهنگی بوده اما منتقدان از او نگذشتند و پرده دری ها بیشتر شد.
لحظاتی بعد، انتقادات به دعوای حزبی دو گروه خبرنگار منجر شد و افرادی که ظاهراً گرایش های اصلاح طلبانه یا اصولگرایانه داشتند به هم توهین کردند اما غائله به اینجا هم ختم نشد. گروه منتقد که به نظر می آمد مسأله پیامک برای آنها بهانه ای شده تا برخی مسایل حزبی را پیش بکشند تهدید کردند که ماجرای این دعوا را در رسانه های شان منتشر می کنند.
سپس چند تن از خبرنگارهای حاضر در گروه منتقدان، نام خانم خبرنگار و عکس هایی از برخی پیام های خصوصی را در سایت های خبری شان منتشر کردند.
آنها در اقدامی عجیب تر، همان پیامکی را که پیش از این معتقد بودند اهانتی به اهل بیت است، ضمیمه خبرشان کردند. جمعیت گروه تلگرامی که خانم خبرنگار در آن پیامک را به اشتراک گذاشت فقط 200 نفر بود اما وقتی چند خبرنگار آن را برای انتقاد از او منتشر کردند، در حقیقت آن را با جمعیتی چند هزار نفری به اشتراک گذاشتند و شمار مخاطبانش را صدها برابر بیشتر کردند در حالی که به جای افزایش دادن تصاعدی مخاطبان این پیامک با انتشار آن در سایت های خبری شان،فقط کافی بود در بخش خصوصی فضای تلگرام، درباره اهانت آمیز بودن پیام به انتشار دهنده اش تذکر دهند و در صورت تکرار اعمالی مشابه، او را از گروه حذف کنند.
به هر حال از این ماجرا چند درس مهم می شود گرفت مثلاً این که فضای مجازی هم مانند دنیای واقعی قوانینی دارد و اگر می خواهیم شهروندانی بی حاشیه در آن باشیم و از امکاناتش استفاده کنیم ملزم به رعایت قوانینش هستیم. یکی از قوانین فعالیت در فضای مجازی پرهیز از انتشار پیامک هایی است که درباره توهین آمیز بودن آنها شبهه وجود دارد.
نکته مهمتر در این ماجرا لزوم یاد گیری نقد منطقی و خارج از تعصب است که خیلی ها از آن بی خبرند و به همین علت وقتی قصد دارند از عمل کسی انتقاد کنند به شیوه های ناجوانمردانه و خارج از دایره اخلاق متوسل می شوند و آبروی او را هدف می گیرند در حالی که دین مان به شدت چنین اعمالی را نهی کرده و حتی در برخی احادیث، از میان بردن آبروی یک مؤمن بسیار ناپسند خوانده شده است.