نوستالوژی در گردشگری مزرعه از “درآمدزایی” تا “مهاجرت معکوس”

نوستالوژی در گردشگری مزرعه از “درآمدزایی” تا “مهاجرت معکوس”

گردشگری مزرعه با بومگردی تفاوت ماهوی دارد،هرچند بومگردی هم به درستی در مازندران به اجرا درنیامده است اما اگر گردشگری مزرعه با فراهم کردن محیطی نوستالوژیک و مطابق میل گردشگر در این استان اجرایی گردد علاوه بر کسب درآمد،روستاییان در مزارع خود ماندگار خواهند شد،این یعنی یک تیر با دونشان؛هم کشاورزی استان رونقی دوباره خواهد یافت و هم گردشگری فصلی جدید را در مازندران به تجربه خواهد نشست.

مهدی رمضان زاده، مدیر گروه رشته گردشگری دانشگاه مازندران در نشست تخصصی گردشگری که در دفتر خبرگزاری ایسنا مازندران برگزارشد، با تصریح اینکه استان هایی نظیر اصفهان و فارس سال هاست که سند توسعه گردشگری داشته و اکنون در مراحل بازنگری مجدد هستند، گفت: از جمله نگرانی هایی که در مورد  تنظیم سند جامع توسعه گردشگری وجود دارد تهیه نامناسب آن است که می تواند آسیب هایی را در آینده ایجاد کند.

وی با بیان اینکه چون این طرح ها مبنتی بر پیش بینی، بازار، انگیزه، گردشگر و حفظ الگوهای معیشتی هستند تنظیم نادرست آن محتمل است، تاکید کرد: نباید طرحی تنظیم شده که صرفا یک منطقه خاص را دیده و  روی آن تمرکز کرد بلکه باید با استفاده از ظرفیت مراکز علمی نظیر دانشگاه ها الگوی مناسبی تهیه گردد که جمیع جوانب را در نظر گرفته باشد.

*بومگردی در مازندران به درستی اجرا نمی شود

رئیس کارگروه تخصصی گردشگری اتاق فکر مازندران با انتقاد از نوع گردشگری حاکم در این استان که همان بومگردی است، گفت: این شیوه از گردشگری صرفا محدود شده به ارائه خدماتی مثل غذا و اقامت که متاسفانه تنوع غذایی آن هم ارتباط کاملی با جامعه محلی ندارد مضاف بر اینکه صاحبان این اقامتگاه ها تا حدود زیادی با کشاورزی بیگانه اند.

وی با اشاره به اینکه گردشگر دنبال فضایی است که بیشترین تفاوت را با محل زندگی او داشته باشد، خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه 70 درصد جمعیت کنونی شهرنشین هستند طبیعتا گردشگر به دنبال اقامت در فضای جدید و تجربه محیطی متفاوت بوده که روستا و مزرعه بهترین ظرفیت را در این زمینه دارا است.

این استاد دانشگاه لزوم اقامت شبانه را با تعریف گردشگری مزرعه متفاوت دانست و تاکید کرد: در گردشگری مزرعه، فرد نوعی از فعالیت را آموزش دیده و این تجربه نیازمند سپری کردن روزهای بیشتری از یک اقامت معمولی است.

عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران پیامد این نوع گردشگری را رسیدن به کشاورزی پویا و گردشگری سودآور معرفی و تصریح کرد: این دو مقوله به رشد هم کمک کرده و باعث افزایش ضریب تنوع درآمدی می شوند که این مهم در سیاست گذاری معنا پیدا می کند.

وی در ادامه افزود: این بدین معناست که نوعی گردشگری هدایت شونده بر اساس سیاست، برنامه ریزی و نوع بازاریابی انتخاب شده که توریسم را از حالت انبوه خارج کرده و به مقاصد مورد نظر خویش سوق دهیم.

*درآمد عاید از گردشگری مزرعه،منوط به پویایی کشاورزی

رمضان زاده از مزایای این تغییر وضعیت سخن گفت و اظهار کرد: این اتفاق باعث شده تا نخست، فشار از مناطق انبوه کاسته شده و به اصطلاح ضریب تحمل بیشتری به این مناطق داده شود و دیگر اینکه مناطقی که جذابیت داشته اما مغفول ماندند را در فرآیند قرار داده و با معرفی آنها عدالت درآمدی را تا حدود زیادی برقرار کنیم.

مدیر گروه جهانگردی و گردشگری دانشگاه مازندران وجود دهکده های گردشگری کشاورزی را تنها معطوف به اروپا ندانست و با نام بردن از کشورهایی نظیر هند، چین و آفریقا به گسترش این شیوه در جهان اشاره و خاطرنشان کرد: به عنوان مثال در اتریش 110 هزار مزرعه برای اقامت، نمونه بارزی از گسترش این گردشگری در دنیا است که باعث شده حتی درآمد حاصل از گردشگری از تولیدات کشاورزی فراتر رود.

وی درآمد عاید از گردشگری مزرعه را منوط به پویایی کشاورزی عنوان و خاطرنشان کرد: بالطبع با ترویج گردشگری مزارع، پویایی در کشاورزی حاصل شده چرا که میزبان یا همان بخش خصوصی می داند که این درآمد در گرو کشاورزی پایدار است و کشاورز نیز دلگرم به تداوم فعالیت خواهد شد.

استاد گردشگری دانشگاه مازندران فروش تولیدات کشاورزی توسط این مکانیسم را یکی دیگر از مزایای این شیوه گردشگری اعلام و تاکید کرد: کاهش هزینه های دلالی و دیگر هزینه های سربار نظیر حمل و نقل، رونق کشاورزی را به همراه داشته و ضمن فرآهم کردن فضایی جذاب برای گردشگر سبب وفاداری وی نسبت به منطقه می شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران حذف واسطه و کسب حداکثری درآمد برای تولید کننده را سبب ترغیب و تقویت وی برای تولید محصول بهتر دانست و خاطرنشان کرد: هزینه ای که گردشگر بابت خرید محصول و نیز تجربه به دست آمده از این شیوه معیشتی، پرداخت می کند در حالت عادی به جیب دلال رفته، حال اینکه در اینجا تمام هزینه به حساب تولید کننده وارد شده است.

رمضان زاده اجرای چنین شیوه گردشگری در مازندران به دلیل مشکلات قانونی و عدم همکاری و تعامل دستگاه ها را در حال حاضر دستخوش چالش های متعدد و غیر قابل اجرا توصیف کرد و افزود: باید در این زمینه موانع برداشته شده و با تشکیل کارگروه های تخصصی و با حل و فصل قوانین وارد بدنه فعال عرصه گردشگری شده و آنان را به حرکت در این مسیر تشویق کرد.

وی با بیان اینکه یک شب اقامت در استان در واحدهای بومگردی بین 60 تا 80 هزار تومان هزینه دارد،اظهار کرد: گردشگری مزرعه در کشوری مانند اتریش به ازای هر شب اقامت 150 یورو هزینه دارد که اگر در استان راه اندازی شود برای رقم کمتر از یک میلیون تومان صرفه و توجیه اقتصادی نخواهد داشت.

*امکان جذب گردشگر در تمامی فصول سال در مازندران

رئیس کارگروه تخصصی گردشگری اتاق فکر توسعه و تعالی استان گردشگری، مازندران را منحصر به یک یا دو فصل خاص در سال ندانست و تصریح کرد: بسیاری از محصولات کشاورزی استان به فصول پائیز و زمستان اختصاص داشته و با پایش سراسری در سطح استان می توان به جذب گردشگر در تمام فصول سال امیدوار بود.

*مسافرپذیری فاقد توجیه اقتصادی است

واحد عبدالهیان رئیس جهاد دانشگاهی مازندران نیز در این نشست مسافرپذیری را فاقد توجیه اقتصادی و گردشگر پذیر بودن را دارای صرفه اقتصادی عنوان و خاطرنشان کرد: چنانچه گردشگری به معنای واقعی راه اندازی شود بالطبع اقتصادی کردن گردشگری و متعاقب آن، مردمی کردن اقتصاد شکل می گیرد زیرا بیشترین فضا در مبحث گردشگری در اختیار مردم است.

رئیس کارگروه مدیریت دانش اتاق فکر توسعه و تعالی مازندران، احیای اتاق مهمان را برای گردشگری مزرعه، موثر توصیف و اظهار کرد: در تلاشیم سند توسعه گردشگری مزرعه را به عنوان یک سند فرادستی به تصویب رسانده تا قابلیت اجرایی برای تمام استان ها فراهم شود.

*فراهم کردن شرایط نوستالژی عنصری مهم در جذب گردشگر

وی فراهم کردن شرایط نوستالژی برای گردشگر را مهم ارزیابی و خاطرنشان کرد: کسی که قصد تجربه یک نوستالژی را دارد دیگر حاضر به تجربه آن در شرایط سابق نبوده و انتظار دارد که تمام آن تجربه معیشتی و حس خوشایند، با فضای مطبوع و تمیز امروزی مهیا شود.

عبدالهیان حفظ یک محیط نظیف را سبب لذت نوستالژی دانست و با بیان اینکه باید بسیاری از ریزه کاری ها در گردشگری مزرعه رعایت شود، تاکید کرد: این موارد باید در سند توسعه لحاظ شده و با دقت به تمامی جوانب، مانع وقوع اتفاقات ناخوشایند شد.

* لزوم ایجاد صندوق صیانت از محیط زیست

رئیس جهاد دانشگاهی استان مازندران در ادامه از ایده ای خلاقانه برای حفظ محیط زیست و جلوگیری از آسیب آن سخن به میان آورد و در تشریح آن گفت: ایجاد یک صندوق صیانت از محیط زیست که می ‎ توان آن را به صورت پایلوت در منطقه مورد نظر اجرا کرد و چالش  ها را مورد بررسی قرار داد، مدنظر است.

وی در ادامه با تشریح این طرح اظهار کرد: در این طرح می توان از هر شخص وارد شده به منطقه مبلغی دریافت کرد که آن مبلغ بر اساس هزینه قیمت تمام شده زباله مخربه فرد است، مطابق این شیوه سرانه تولید زباله یک نفر در روز، تعیین و هزینه های مستقیم و غیر مستقیم زباله وی برآورد و از فرد مزبور اخذ شده و در صندوق ذخیره گردد.

عبدالهیان افزود: چنانچه فرد زباله خود را جمع آوری و تحویل دهد مبلغ به وی عودت داده شده و در غیر این صورت با ذخیره در صندوق در مصارف سالم سازی و حفظ محیط زیست استفاده خواهد شد، در این طرح افزایش هزینه های تمام شده خسارت به محیط زیست، باعث شده تا افراد اجازه کوچک ترین تجاوز به محیط زیست را نداشته باشند.

عضو هیئت علمی جهاد دانشگاهی با بیان اینکه گردشگری مزرعه می تواند باعث معرفی و فروش محصولات ارگانیک شود، گفت: در این شیوه، قیمت ارزش تمام شده محصول به نفع تولید کننده بوده ضمن اینکه گردشگر با قرار گرفتن در فضای تولید و لمس محصول از نزدیک، رغبت بیشتری برای خرید و تداوم گردشگری پیدا خواهد کرد.

عبدالهیان پیشرفت های کنونی را سبب از بین رفتن صنایع دستی با ارزش ایران عنوان و خاطرنشان کرد: گردشگری مزرعه می تواند موجب احیای این صنایع و جذابیت بخشیدن به فروش آن شود.

شایان ذکر است،نشست تخصصی گردشگری در مازندران با محوریت گردشگری در مزرعه با هدف توسعه بخش کشاورزی و گردشگری در دفتر خبرگزاری ایسنا با حضور واحد عبدالهیان رئیس جهاد دانشگاهی مازندران به عنوان اجرا کننده پروژه گردشگری در مزرعه و مهدی رمضان‌زاده رئیس کارگروه تخصصی گردشگری و صنایع دستی اتاق فکر توسعه و تعالی مازندران برگزار شد.