درباره پشت پرده غذاهای ارزان‌قیمتی که در سطح شهر عرضه می‌شوند
مائده‌امینی| مثل قارچ رشد می‌کنند؛ خیابان‌های اصلی شهر پر شده از تبلیغاتی مثل «چلوکباب، ٤هزار تومان»، «یک پیتزا ٥هزار تومانی بخرید، یک نوشابه رایگان دریافت کنید» و…
اگر هم گذارتان به خیابان پامنار، پانزده خرداد یا شوش افتاده باشد، حتما مردان یا زنانی را دیده‌اید که گوشه‌ای از خیابان نشسته‌اند و خورشت قیمه و قرمه به اصطلاح خانگی می‌فروشند؛ ٤هزار تومان، ٥هزار تومان.
یک حساب کتاب ساده به ما نشان می‌دهد که قیمت تمام‌شده هیچ پرس غذایی، ٥هزار تومان نیست! در کمترین حالت، یک پیتزای معمولی بین ١١ تا ١٣هزار تومان قیمت دارد و این درحالی است که این روزها خیابان‌های شهر پر شده از اغذیه‌فروشانی که پیتزای ٥هزار تومانی و ٨هزار تومانی می‌فروشند.
محمدحسین عزیزی، رئیس انجمن علوم و صنایع غذایی ایران به «شهروند» می‌گوید: نظارت بر کیفیت غذاها تا زمانی که به صورت فرآورده‌های خام هستند، برعهده سازمان دامپزشکی است اما زمانی که غذا به صورت فرآوری شده درآمد دستگاه‌های دیگر مانند سازمان استاندارد و وزارت بهداشت وظیفه نظارت بر کیفیت غذا را برعهده دارند. به صورت جزیی‌تر، معاونت بهداشتی وزارتخانه مسئول رسیدگی به اوضاع اغذیه‌فروشان و رستوران‌ها و کیفیت غذای ارایه‌شده توسط آنهاست.
او ادامه می‌دهد: درحال حاضر نظارت به‌طور کامل انجام نمی‌شود که اگر می‌شد، پای کالباس ٤هزار تومانی اصلا به بازار باز نمی‌شد تا توسط فروشنده استفاده شود. اگر نظارت به‌طور کامل روی اغذیه‌فروشی‌ها انجام می‌شد، هیچ ماده بی‌کیفیت، بدون مجوز و بدون استاندارد حتی به مرحله تولید نمی‌رسید.
ناصر حسینی‌تبریزی، رئیس اتحادیه چلوکباب و چلوخورشت هم به «شهروند» توضیح می‌دهد: اگر همه واحدهای صنفی مجاز بوده و از ما مجوز دریافت می‌کردند، به این مشکلات برنمی‌خوردیم. امروز شاهد فعالیت شمار قابل ملاحظه‌ای از واحدهای صنفی خارج از نظر اتحادیه هستیم که غذاهایی دست مردم می‌دهند که استانداردهای لازم را ندارند و موجب بیماری‌های متعددی می‌شوند.
در چلوخورشت
٥هزار تومانی چه خبر است؟
«در هر پرس چلوخورشت باید حداقل ٧٠گرم گوشت گوساله یا ١٠٠گرم گوشت گوسفند و ١٥٠گرم برنج خشک استفاده شود.» حسینی‌تبریزی با بیان این موضوع به «شهروند» می‌گوید: وقتی کنار خیابان، با قیمت‌های عجیب غذا می‌فروشند، انتظار ندارید که در آن بیشتر از ٢٠گرم گوشت استفاده شود؟ البته برنج‌هایی هم که در این نوع خورشت‌های ارزان‌قیمت استفاده می‌شود، از نوع برنج هندی با نازل‌ترین کیفیت است.
پرواضح است که با توجه به این استانداردها و قیمت ٤١هزار و ٨٠٠ تومانی گوشت گوساله، در هر پرس غذا ٢هزار و ٩٠٠ تومان گوشت استفاده می‌شود. برنج ایرانی، هم که حداقل کیلویی ١٥هزار تومان است. برنج نیم‌دانه مرغوب کیلویی بین ٥ تا ٧هزار تومان قیمت دارد. اگر ١٥٠گرم برنج حتی نیم‌دانه در یک پرس غذا استفاده شود، حدود هزار و ١٠٠ تومان هم پول برنج آن می‌شود. با این اوصاف، فقط ٤هزار تومان خرج گوشت و برنج یک پرس چلوخورشت می‌شود. این درحالی است که هنوز هزینه روغن، لپه، لوبیا، سیب‌زمینی، ظروف یک‌بار مصرف و… را هم محاسبه نکرده‌ایم. حالا شما بگویید در یک پرس غذای ٥هزار تومانی از چه مواد اولیه‌ای استفاده کرده‌اند؟
پیتزای ٥هزار تومانی چه ویژگی‌هایی دارد؟
شاید کمتر کسی واقعا بداند در پیتزای ٥هزار تومانی چه خبر است. ١٠٠گرم قارچ هزار و ١٥٠ تومان، ٢٠٠ گرم پپرونی، ٤هزار و ٥٠٠ تومان، ١٠٠ گرم انواع مختلف پنیرپیتزا، ٤هزار و ٨٠٠ تومان، خمیر پیتزا در کمترین حالت ٥٠٠ تومان و زیتون ٣٠٠ تومان، قیمت مواد اولیه یک پیتزا متوسط است. در واقع یک پیتزا در کمترین حالت ١١هزار و ٥٠٠ تومان تمام می‌شود. تعزیرات سود منطقی و معقول را ٢٠درصد برای یک پیتزا اعلام کرده و این به این معناست که کف قیمت یک پیتزای باکیفیت باید ١٣هزار تومان باشد.
یک فروشنده می‌گوید؛ در یک پیتزا از کالباس ٤٠درصد گوشت استفاده می‌کند که قیمت خرید این کالباس ٤هزار تومان است. مشکوک نیست؟!
کالباس ٤٠درصد یعنی در هر کیلو کالباس، ٤٠٠گرم گوشت استفاده شده باشد. گوشت را حتی اگر کیلویی ٣٨هزار تومان در نظر بگیریم، یک کیلو کالباس ٤٠درصد، ١٥هزار تومان است. با این اوصاف فکر می‌کنید کالباس کیلویی ٤هزار تومان از چه ساخته شده است؟
پیتزاهای ٤هزار تومانی تنها خمیر خوبی دارند و خمیر هزینه زیادی ندارد و کالباس مورد استفاده در این‌گونه پیتزاها حداقل حجم را دارد و بدون مزه است.
مواد اولیه چلوکباب ٤هزار تومانی
سنگدان مرغ و شکمبه است
کباب کوبیده می‌تواند ناسالم‌ترین غذایی باشد که بیرون از خانه و با قیمت پایین تهیه می‌کنید. رئیس اتحادیه چلوکباب و چلوخورشت استاندارد وزنی یک سیخ کباب کوبیده را ١٧٠گرم اعلام کرده و توضیح می‌دهد: مردم باید از واحدی کباب تهیه کنند که حتما پروانه کسب داشته باشد.
هر مغازه بسته به ارباب رجوعی که دارد، گوشت گوسفندی را با گوشت گوساله ترکیب می‌کند. اگر میانگین قیمت تمام‌شده هر کیلوگرم گوشت استفاده شده، ٣٠هزار تومان باشد، ١٧٠گرم گوشت باید حداقل ٥هزار و ١٠٠ تومان تمام شود. این درحالی است که قیمت ١٥٠گرم برنج، پیاز، روغن، نان، گوجه و ظرف یک‌بار مصرف را حساب نکرده‌ایم.
دل و جگر را با خیال راحت‌تر بخورید
دل و جگر، اوضاع بهتری دارد. غلامحسین شیرازی، رئیس اتحادیه فروشندگان دل، جگر و قلوه به «شهروند» می‌گوید: دل و جگر با کیفیت پایین عرضه نمی‌شود. گوشت استفاده شده در یک سیخ دل یا جگر گوسفندی یا گاوی است و طبق استاندارد اتحادیه هر سیخ گوشت اگر گاوی باشد، ٢٥گرم بوده و حدود ٢هزار و ٢٠٠ تومان و اگر گوسفندی باشد، ٢هزار و ٨٠٠ تومان قیمت دارد. به نظر می‌رسد دل و جگر را مردم می‌توانند با اطمینان خاطر بیشتری مصرف کنند، چراکه امکان تقلب و کم‌فروشی در آن وجود ندارد، مگر این‌که این اقلام آلوده به بیماری یا انواع کیست و انگل باشد و با قیمت نازل‌تری از کشتارگاه‌ها تهیه شده باشد.