از تأمین امنیت فرهنگی در ایران تا تعامل با جهان
سید رضا صالحی امیری نامزد پیشنهادی رئیس جمهوری برای تصدی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سه شنبه هفته آینده باید در صحن علنی مجلس شورای اسلامی از برنامه‌های خود دفاع کند تا بتواند رأی اعتماد نمایندگان را به دست آورد. اصلاح ساختار نظام مدیریت فرهنگی، تأمین امنیت فرهنگی، توسعه زیرساخت بخش فرهنگ، رونق اقتصاد فرهنگ و تعامل فرهنگ با جهان از مهم‌ترین محورهای برنامه‌های صالحی امیری است که خلاصه‌ای از آن را که روزنامه دولت (ایران) منتشر کرده است را در ادامه می‌خوانید.
ایران اسلامی از دیرباز تاکنون، در تاریخ دیرپای منطقه‌ای و جهان اسلام، قلب فرهنگ و کانون گرم و روشنایی بخش اندیشه، هنر و ادب بوده و نور معنوی فرهنگ از این دیار برگستره جهان پیرامون تابیده است. اندیشمندان، ادیبان، حکما و متکلمان ایرانی، تفکر و فرهنگ اسلامی را نه در مرزهای جغرافیایی که در دیگر فرهنگ‌ها و زبان‌ها نیز گسترش و بسط داده‌اند. ایران اسلامی جایگاهی والا در توسعه فرهنگ داشته و از این‌کشور است که فلسفه، عرفان، فقه، کلام، هنر، ادبیات و موسیقی به جهان صادر شده و ایرانیان سرآمد فرهنگ و تفکر در منطقه بوده‌اند. این جایگاهی است که حتماً باید بازیابی شده و نور معنوی و فرهنگ ایرانی- اسلامی دوباره بر گستره این منطقه بتابد و جان‌های تشنه خرد و فرزانگی و فضیلت را سیراب سازد. شأن و منزلت تبار تاریخی ما ایجاب می‌کند وضع کنونی فرهنگ ایران اسلامی را به مرزهای شکوفایی و رستاخیز فرهنگی برسانیم و این رسالت عظیم با اهمیت دوچندان بر دوش تک‌تک هنرمندان، ادبا، نویسندگان و اصحاب فرهنگ است تا جانی تازه در پیکره فرهنگی شهروندان ایرانی دمیده و عظمت ایران اسلامی را بازآفرینند.
در منظومه منسجم فرهنگی نظام اسلامی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قطعه‌ای از پازل بزرگ نظام فرهنگی است که در مدار حرکت منسجم نظام فرهنگی و در چارچوب سلسله مراتب تعریف شده حرکت می‌کند. بنابراین لازم است نگاه ما به این دستگاه فرهنگی متناسب با حدود وظایف و اختیارات و در قیاس با سایر نهادهای مؤثر و سیاستگذار فرهنگ باشد. فرآیند حرکت منسجم، سازواره، مؤثر و پویای نظام فرهنگی به توسعه و تعالی فرهنگی می‌انجامد که هدف غایی در چشم‌انداز فرهنگی است. از این‌رو هرگونه اخلال در روند حرکت ارگانیکی این منظومه فرهنگی منسجم، منجر به چالش، آسیب یا مناقشه فرهنگی خواهد شد.
گفتمان فرهنگی دولت یازدهم بر چهار پایه اصلی عقلانیت فرهنگی، دیانت فرهنگی، عدالت فرهنگی و اعتدال فرهنگی استوار است و دال مرکزی گفتمان فرهنگی دولت، اعتدال است.
حوزه نظارت فرهنگی
در حوزه نظارتی باید قانون جای سلیقه‌های اداری و کارشناسی را بازپس گیرد و با معیار عدالت، حق فرهنگی نویسندگان و هنرمندان احیا شود. نظارت حق مسلم حاکمیت و مردم است که ذره‌ای تخطی و انحراف از آن، با حق و عدالت منافات دارد؛ علاوه بر این با تضییع حقوق فرهنگی مردم و فرهیختگان نمی‌توان مقاصد متعالی جمهوری اسلامی را محقق کرد. نظارت مبتنی بر قانون و فرآیندهای قانونی نه تنها ضامن صیانت و سلامت فرهنگی است، بلکه مانعی در برابر خلاقیت و آفرینش‌های فرهنگی و هنری محسوب نمی‌شود. امنیت فرهنگی به مثابه تضمین حقوق فرهنگی، آرامش را به حوزه فرهنگ باز می‌گرداند و این امنیت بیش از هر چیز امنیت خلاقان و فعالان هنر و ادب و فرهنگ باید باشد، نه صرف امنیت دولت. امنیت فرهنگی خلاقان و فعالان فرهنگی همان تحقق حقیقی منافع و مصالح ملی است.
سیاست‌های حمایتی
در حوزه سیاست‌های حمایتی و ساماندهی اقتصاد فرهنگی، عدالت معیار نخستین و آخرین است که توسعه فرهنگی خرد ورز و آینده‌نگر را محقق می‌سازد. بنابراین اصل وتجربه‌های به‌دست آمده از سه دهه سیاست‌های حمایتی در حوزه فرهنگ، باید حمایت‌های مستقیم و فاعل محور که جز بی‌عدالتی و فساد رهاوردی نداشته است، جای خود را به سیاست‌های غیر مستقیم و فعل محور و نامرئی بدهد تا حمایت‌ها بدون نفوذ اشخاص و نهادها و اعمال سلیقه و بدون رابطه‌بازی، به طور عادلانه توزیع شود. رکن و منبع اقتصاد فرهنگ، نه دولت و نفت، بلکه کار و خلاقیت بخش خصوصی و فعالان فرهنگی و هنری است. آنان منبع اصلی و حقیقی تولید فرهنگی هستند و اگر دلگرم و امیدوار باشند، از هزاران چاه نفت بیشتر سرمایه تولید می‌کنند و چاره کار فقط تأمین اعتماد آنها به عادلانه بودن سیاست‌های حمایتی و پشتگرمی به سیاست‌های شفاف حمایتی است.
عناوین برنامه‌ها
با‌توجه به برنامه فرهنگی اعلام شده دولت تدبیر و امید و تجربه حاصل از اجرای آن در سه سال گذشته، اهداف و برنامه‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به شرح زیر اعلام می‌شود:
صیانت از فرهنگ‌دینی و ملی
الف) اعتلای معرفت و توسعه فرهنگ قرآنی و دینی و اهل بیت (علیهم‌السلام)
ب) مقابله با قشری‌گری، فرقه‌گرایی و انحرافات دینی
ج) اثر بخشی تبلیغات و فعالیت‌های دینی و فرهنگ ملی
د) ارتقای هویت، ارزش‌ها و اخلاق دینی
اصلاح ساختار نظام مدیریت فرهنگی
الف) قانونمند کردن فرآیند نظارت بر تولیدمحصولات و آثار فرهنگی و هنری
ب) بهبود، شفاف‌سازی و عادلانه کردن توزیع منابع حمایتی و تحول سیاست‌های حمایتی مستقیم و فاعل محور به سیاست‌های غیر مستقیم و فعل محور
ج) اصلاح قوانین و مقررات زائد و ایجاد محیط قانونی تسهیل‌گر
د) بازنگری در ساختار تشکیلاتی دستگاه‌های اجرایی بخش فرهنگ با رویکرد عدالت محور، تمرکز زدایی و اثربخشی
هـ) آموزش تخصصی نیروی انسانی کارآمد در تمامی سطوح مدیریت فرهنگی
و) واگذاری تصدی‌های اجرایی بخش فرهنگ به بخش‌های غیر دولتی
تأمین امنیت فرهنگی
الف) برقراری نظام جامع تأمین اجتماعی اصحاب فرهنگ و هنر (بیمه افراد و آثار، بیمه بیکاری و…)
ب) حمایت از حقوق مؤلفان، مصنفان و هنرمندان
ج) تأمین آزادی بیان و قلم و خلاقیت در عرصه‌های فرهنگی و هنری در محیط فعالیت فرهنگی قانونمند و شفاف
توسعه زیرساخت‌های بخش فرهنگ
الف) حمایت از آموزش‌های فرهنگی و هنری در بخش غیردولتی
ب) توسعه فضاهای فرهنگی و هنری و کتابخانه‌ها برای نیل به استانداردهای ملی فرهنگ
ج) حمایت از پژوهش‌های بنیادی، راهبردی و کاربردی فرهنگی و هنری
د) توسعه زیر ساختی صنایع خلاقانه فرهنگی در حوزه ادبیات، کتاب، هنرهای تجسمی، نمایش، موسیقی، سینما و رسانه
هـ) بهره‌مندی از فناوری‌های نوین در توسعه آموزش‌ها و معارف دینی
ایفای نقش فعال در اقتصاد مقاومتی
الف) ترویج گفتمان اقتصاد مقاومتی و باور ملی در سبک زندگی ایرانی- اسلامی
ب) استفاده از ظرفیت‌های اقتصاد فرهنگ در تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی
توسعه فناوری‌های نوین فرهنگی
الف) توسعه و به کارگیری دانش و مدیریت نوین اطلاعات و داده‌ها و در بخش‌های گردآوری، پردازش، تحلیل و انتقال اطلاعات فرهنگی
ب) حمایت از سرمایه‌گذاری بخش غیر دولتی در انتقال و بومی‌سازی فناوری‌های پیشرفته فرهنگی، هنری و رسانه‌ای
ج) حمایت از توسعه فناوری‌های نوین فرهنگی در بخش خصوصی
رونق بخشیدن به اقتصاد فرهنگ
الف) حمایت از ایجاد نهادهای مالی، پولی و سرمایه‌گذاری در بخش فرهنگ
ب) حمایت از ایجاد نظام‌های کارآمد تولید، توزیع و عرضه آثار و محصولات فرهنگی، هنری و رسانه‌ای
ج) بهبود مستمر فضای کسب و کار حوزه فرهنگ، هنر و رسانه
گسترش نهادهای غیر دولتی در بخش فرهنگ
الف) حمایت از نهادها و تشکل‌های صنفی بخش فرهنگ
ب) حمایت از تشکل‌های مردم نهاد در بخش فرهنگ و هنر
ج) حمایت از نهادهای دینی و قرآنی و سنتی فعال در حوزه فرهنگ
احیای فرهنگ و تمدن ایرانی- اسلامی
الف) گسترش مراکز و برنامه‌های ایران‌شناسی در داخل و خارج از کشور
ب) شناسایی و معرفی مفاخر و مشاهیر فرهنگ و تمدن ایران
ج) گسترش مبادلات فرهنگی بین کشورهای فارسی زبان
تعامل فرهنگی با جهان
الف) حضور فعال در نهادها، مجامع، رویدادها و بازارهای منطقه‌ای و جهانی
ب) تلاش برای ارتقای جایگاه ایران در نهادهای بین‌المللی فرهنگ، ارتباطی، علمی و آموزشی
ج) گسترش همکاری‌های فرهنگی، آموزشی و پژوهشی در سطح جهان، با اولویت کشورهای منطقه و اسلامی
د) گسترش گفت‌وگو و تعامل فرهنگی با جهان اسلام و ادیان توحیدی، بویژه حوزه تشیع.