گروه جهان| پس از اقدام غیرمنتظره ترکیه در سرنگون‌کردن جنگنده سوخو ٢٤ روسیه که منجر به کشته‌شدن یکی از خلبان‌های این جنگنده نیز شد، دولت روسیه قصد سکوت ندارد و از تمام قوای خود برای اعمال فشار دیپلماتیک بر ترکیه استفاده می‌کند. خبرگزاری‌های روسی حتی اعلام کرده‌اند که ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهوری روسیه با تماس تلفنی رجب طیب اردوغان همتای ترک‌اش پاسخ نداده است.
رئیس‌جمهوری ترکیه نیز در جمع خبرنگاران تأیید کرد که پوتین جواب تلفن وی را نداده اما بنا برگزارش‌ها آنکارا باز هم از مسکو خواسته که درحاشیه اجلاس تغییر آب و هوا که قرار است دوشنبه در پاریس شروع بکار کند، اردوغان مذاکراتی مستقیم با پوتین داشته باشد. اردوغان البته با وجود درخواستش برای ملاقات با پوتین، از موضوع خود کوتاه نیامده و همچنان اعلام می‌کند که نه‌تنها حاضر به عذرخواهی از روسیه نیست بلکه این مسکو است که باید به خاطر نقض حریم هوایی ترکیه از آنکارا عذرخواهی کند. اردوغان در گفت‌وگویی با شبکه سن‌ان‌ان آمریکا گفته‌های رئیس‌جمهوری روسیه که عذرخواهی ترکیه به دلیل شلیک به سمت سوخو ٢٤ را خواستار شده بودند، گفت: «این ما نیستیم که باید عذرخواهی کنیم بلکه آنان که حریم هوایی ما را نقض کردند، باید عذرخواهی کنند. خلبانان ما فقط به وظیفه خود عمل کردند، وظیفه‌ای در چارچوب پاسخ به نقض قواعد درگیری. اصل ماجرا این است.» مسکو پس از وقایع اخیر، علاوه بر اعتراض رسمی و دیپلماتیک، پاسخ تجاری ملموس هم به ترکیه داد و ضمن توقیف چند کشتی باری ترکیه، از احتمال ممنوعیت واردات گوجه‌فرنگی از ترکیه خبر داد. رئیس‌جمهوری ترکیه که با این اوصاف احتمال می‌دهد یکی از بازارهای مهم صادراتی کشورش را از دست بدهد، در ادامه مصاحبه به مسائل اقتصادی پرداخت. اردوغان گفت: «ما روابط اقتصادی استراتژیکی با فدراسیون روسیه داریم، روابطی که برای اهمیت فراوانی دارد. ما سطح مبادلات تجاری را به ٣٥میلیارد دلار رساندیم؛ درحوزه نفت و گاز هم ما یکی از مشتری‌های مهم روسیه هستیم». رئیس‌جمهوری ترکیه سعی کرد تاریخچه روابط خوب اقتصادی را یادآور شود و گفت: «آن زمانی که همه (صادرات) مواد غذایی به روسیه را تحریم کرده بودند، ما چنین نکردیم. ما در عمل بخش عمده‌ای از نیازهای غذایی آنها را تأمین کردیم». اردوغان آنطور که پوتین می‌خواهد، عذرخواهی نکرد ولی با ابراز تأسفی نه‌چندان محکم گفت: «با وجود اختلاف‌نظر درخصوص موضوع سوریه، نمی‌خواستیم که چنین اتفاقی رخ بدهد.»
روسیه ترکیه را تحریم می‌کند
روسیه علاوه بر فشار دیپلماتیک سهمناکی که بر ترکیه اعمال کرده است، با اقدامی در حوزه‌های تجاری و اقتصادی نیز آنکارا را تحت فشار قرار داده است. این فشارها به‌حدی بوده که روز پنجشنبه وزارت خارجه ترکیه، سفیر روسیه در آنکارا را در اعتراض به «رفتار نامناسب با هیات‌های دیپلماتیک و اقتصادی ترکیه در روسیه» فرا خواند و اعتراض ترکیه به این اقدام روسیه را به وی ابلاغ کرد. روسیه پس از سرنگونی جنگنده خود اقداماتی را علیه آنکارا در دستور کار قرار داده که ازجمله آنها سرباز زدن وزیر خارجه این کشور از دیدار با هر مقام سیاسی ترکیه است. مسکو همچنین شهروندان خود را از سفر به ترکیه منع کرده که می‌تواند ضربه سنگینی به اقتصاد گردشگری این کشور وارد کند.
مقامات روسیه همچنین ٣٩ تاجر و بازرگان ترکیه را که برای شرکت در نشستی اقتصادی وارد روسیه شده بودند، به کشور راه نداد و از فرودگاه آنها را عودت داد. دیمیتری مدودف، نخست‌وزیر روسیه نیز به کابینه خود دستور داده تا اقداماتی را علیه آنکارا آغاز کنند که ازجمله آنها تحریم واردات مواد غذایی از ترکیه و مشارکت در پروژه‌های اقتصادی مشترک است. وزیر اقتصاد روسیه نیز اعلام کرد که کشورش تحریم‌های اقتصادی گوناگونی را علیه ترکیه وضع کرده که از مهم‌ترین آنها محدودیت در صادرات گاز به ترکیه است. وی گفت که تحریم‌ها همچنین خطوط هوایی، مناطق آزاد تجاری مشترک، بخش کشاورزی و بخش صنعت را نیز شامل می‌شود و همکاری در این زمینه‌ها متوقف یا با محدودیت‌های جدی مواجه خواهد شد. واردات مواد غذایی و کشاورزی روسیه از ترکیه در ١٠ماهه اول سال جاری میلادی به یک‌میلیارد دلار رسید که تحریم‌ها می‌تواند در این مسأله اختلال جدی وارد کند.
اتهام خرید نفت از داعش در کارنامه ترکیه
درپی تنش‌های اخیر میان روسیه و ترکیه، عالی‌رتبه‌‌ترین مقامات روسیه برای نخستین‌بار به صورت علنی ترکیه را متهم به خرید نفت از گروه تروریستی داعش کردند. اتهامی که اردوغان را خشمگین کرده و موجب شد تا وی در گفت‌وگویی با سی‌ان‌ان به این اتهام واکنش نشان دهد. وی گفت: «دیروز اظهارات غیرقابل‌قبولی دیدیم. برخی مدعی شدند که ما از داعش نفت می‌خریم. کسانی که چنین ادعاهایی دارند، باید آن را ثابت کنند. این قاچاقچی‌ها هستند که از داعش نفت می‌خرند. اگر چنین چیزی درجریان باشد، مهر پایانی بر آن خواهم زد». روز گذشته اما ولادیمیر پوتین درکنفرانس مشترک خبری با فرانسوا اولاند، همتای فرانسوی‌اش رسما ترکیه را به خرید نفت از داعش متهم کرد. وی همچنین گفت: «نیروهای سوریه با حمایت هوایی نیروهای ما حملات خود را در منطقه‌ای که هواپیما سقوط کرده بود، شدت دادند. یکی از خلبانان ما جان خود را از دست داد و خلبان دوم نجات داده شد. این سوال را مطرح کنم که نمایندگان ترکیه در این مناطق چه می‌کردند و چرا با رسانه‌ها مصاحبه کردند؟ همچنین چرا شهروندان روسی که در فهرست افراد تحت تعقیب قرار دارند، در این مناطق عملیات می‌کردند؟ ما حملات هوایی خود را در این مناطق با حمایت ارتش سوریه شدت بخشیدیم. پوتین گفت: درخصوص حمله به کاروان انسان‌دوستانه باید بگویم تا جایی که می‌دانیم، سازمان‌های انسان‌دوستانه اطلاع داده‌اند که در این مناطق حضور نداشتند. می‌توانستیم انتظار داشته باشیم که کاروانی درمنطقه حضور داشته باشد ولی براساس قوانین بین‌المللی، آنها می‌بایست حرکت این کاروان را اطلاع می‌دادند. پیش‌بینی ما این بود که این کاروان، محموله‌های ارسالی به گروه‌های تروریستی بود. وی افزود: تروریست‌ها در سوریه شبانه‌روز درحال قاچاق نفت به ترکیه هستند. پوتین همچنین گفت: «تصاویر و مستندات روسیه نشان می‌دهد، نفت از مناطق تحت سلطه تروریست‌ها به خاک ترکیه قاچاق می‌شود. در نشست گروه ٢٠ در آنتالیا، تصاویر تانکرهای نفتی نشان داده شد که زنجیروار مانند یک لوله نفتی درحال حرکت به سوی ترکیه بودند، تانکرهایی که پر می‌روند و خالی از ترکیه باز می‌گردند.
ازسوی دیگر شب گذشته نیز شبکه تلویزیونی روسیه ٢٤ در گزارشی مفصل به موضوع اقدام ترکیه در خرید نفت از داعش اشاره پرداخت. روسیه ٢٤ در گزارشی فاش کرد، داماد اردوغان وزیر انرژی ترکیه است و یکی از پسرهایش که در آمریکا تحصیل کرده و چند‌سال پیش به ترکیه بازگشته، با ایجاد چند شرکت نفتی، مامور خرید نفت از داعش شد. نفتی که از عراق و سوریه توسط تانکرها به ترکیه منتقل و با نصف قیمت به دلالان شرکت‌های بین‌المللی درحال فروخته‌شدن است.
پوتین تقاضای دیدار با اردوغان را رد کرد
