کاربران استفاده کننده از ابزارهای نوین دیجیتال در سالهای اخیر، سبب شده تا بخش «فناوری اطلاعات» رسانههای گوناگون نیز تکانی بخورد و مطالب علمی صرف و دستاوردهای نظری جای خود را به اخباری پیرامون گجتها و وسایل نویت ارتباطی بدهد؛ وسایلی که قابلیت نصب نرمافزار را دارند و میتوانند به عنوان دستیار کاربران خود فعالیت کنند.
بر همین اساس بود که تصمیم گرفتیم تا اخبار فناوری اطلاعات را تحت عنوان « کافه فناوری هراز نیوز» برای مخاطبین عزیز هراز نیوز در نظر بگیریم. ، مطالبی درباره اخبار روز دنیای دیجیتال، معرفی نرمافزارهای کاربردی) و اطلاعرسانی درباره رویدادهای دنیای فناوری اطلاعات منتشر خواهد شد
________________________________________
از گوشتکوب تا تبلت
بیست سال پیش زمانی که برای اولین بار تلفن همراه پا به عرصه ارتباطات کشور گذاشت، هیچ کس فکرش را هم نمی کرد که در فاصله زمانی دو دهه ، کار به جایی برسد که تلفن همراه از نان شب هم برای مردم کشور ما واجب تر شود و همه از پیر تا جوان، گوشی تلفن همراه را در تمام ساعت های شبانه روز همراه خود داشته باشند. به رغم گوشی های اولیه موبایل که اندازه و حجمشان باعث دشواری حمل و نقلشان می شد، به مرور زمان از حجم و وزن گوشی ها کاسته شد تا آنجایی که تلفن دستی های قدیم جای خود را به تبلت هایی داده اند که تمامی توانایی های کامپیوتر را دارا هستند.
موبایلی که جزئی از زندگی شد
با گستردگی روز افزون موبایل در میان مردم این روزها، تلفن همراه به یکی از ابزارهایی تبدیل شده است که از روزهای خردسالی تا پایان زندگی به همراه انسان است. افزایش اپراتورهای تلفن همراه و سرعت اینترنت در سالهای اخیر همچنین همزمان شد با ورود گوشی های هوشمندی که توانایی ورای همنوعان سالیان پیش خود داشتند. ورود گوشی های هوشمند در چند ماه اخیر با پدیده نوظهور دیگری روبرو شد به نام اپلیشکن ها. اپلکیشن ها، شبکه های اجتماعی مجازی بودند با محوریت تلفن همراه که انتقال سریع و رایگان تصویر و فایل صوتی و تصویری را محقق می کردند. گوشی های جدید با سیستم عامل هایی آندروئید وiOSامکان دانلود رایگان اپلیشکن های جدید را می دادند و این شد که نرم افزارهای وی چت، وایبر، واتس آپ، تانگو و اینستاگرام که دانلود و استفاده از همه شان رایگان است، را مهیا کردند و در نهایت بر اساس آمارهای موجود 400 میلیون نفر در دنیا از نرم افزار وی چت برای چت کردن و ارسال صوت و تصویر به صورت کاملا رایگان استفاده می کنند یک درصد از این کاربران معادل 4 میلیون نفر ایرانی هستند.
از اسکایپ تا اینستاگرام
با اینکه بیش از یک سال از عمر اپیلیکیشن اسکایپ که با استقبال بین المللی چشم گیری روبرو می شد، می گذرد اما انفجار ناگهانی اپلیکیشن ها در کشور ما در ماههای اخیر با ظهور واتس آپ و وی چت شکلی تازه گرفت. نرم افزار وایبر امکان تماس تلفنی و ارسال پیام رایگان در بستر اینترنت را به صورت رایگان می کرد محقق می کرد و نرم افزار پیام رسان واتس آپ – WhatsAppو ارتباط دیتا و یاWiFiبرای ارسال پیام و تصویر و صوت کاربرد داشت و دیگر لازم نبود کاربر هزینهای برای پیام کوتاه پرداخت کند. پس از واتس آپ و وایبر، نوبت به نرم افزار تانگو رسید که تماس صوتی تصویری رایگان با میلیونها نفر از طریقWiFiو یا دیتا را برقرار می کند و سپس اینستاگرام که شبکه اجتماعی با قابلیت به اشتراک گذاری عکس و تصویر بود وارد بازار موبایل شد. رایگان بودن خدمات اپلیکیشن ها و قابلیت در دسترسی همیشگی شان باعثشد که در مدت زمانی کوتاهی با حجم اقبال عمومی روبرو شوند و مردم به جای صرف هزینه های تماس و پیام اپراتورهای همراه اول و ایرانسل دست به دامن این همانند های رایگان شوند.
اعضای این شبکه می توانستند مکان سایر اعضا را زمان حضور در این شبکه مجازی پیدا کنند و به این ترتیب بسیاری از اعضا بدون اینکه خود اطلاع داشته باشند، تحت تعقیب چشم های تجسس گری هستند که به قصد ورود به حریم خصوصی شان را دارند
فیلتری که سدی بر سر راه اپلیکیشن های جدید شد
با گسترش اپلیکیشن های جدید تلفن همراه، تعداد اعضای ایرانی این شبکه ها هر روز بیش از روز گذشته می شد، اما این شبکه های اجتماعی در کنار کاربردهایشان، عوارضی هم در پی داشتند، مضامین غیراخلاقی منتشر شده در این شبکه های مجازی موبایل و شکایت هایی که از مزاحمت های رخ داده از طریق این ابزارهای جدی انجام شده بود در نهایت به فیلتر شدن شبکه های جدی تاسیس انجامید و ویچت هم عنوان اولین اپلیکیشن فیلتر شده را گرفت و در ادامه اینستاگرام هم به فهرست فیلتر شده ها اضافه شد.
وایبر؛ اپلیکیشنی که مکان حضور کاربران را نشان می دهد
یکی از امکانات اپلیکیشن وایبر که یکی از پرطرفدار ترین اپلیکیشن ماههای اخیر کاربران لقب گرفته بود، امکان مکان یابی کاربران است، به این معنا که اعضای این شبکه می توانستند مکان سایر اعضا را زمان حضور در این شبکه مجازی پیدا کنند و به این ترتیب بسیاری از اعضا بدون اینکه خود اطلاع داشته باشند، تحت تعقیب چشم های تجسس گری هستند که به قصد ورود به حریم خصوصی شان را دارند. شما در نظر بگیرید با وجود چنین نرم افزاری اگر کسی قصد مزاحمت و تجسس در کار نوامیس مردم را داشته باشد به راحتی می تواند با در دست داشتن تلفن همراه، مکان حضور دیگران را پیدا کند و از این طریق راحت تر به مزاحمت ها و رفتارهای دور از شان خود بپردازد.
لزوم نظارت نیروی انتظامی بر نرم افزارهای مکان یاب
با توجه به پیشرفت تکنولوژی حضورنامناسبافرادیکهبهدنبالبهانهایبرایمزاحمتوآزاردیگرانهستند،نظارتبیشازپیشنیرویانتظامیبرنرمافزارهاییکهامکانمکانیابیوبهتبعآنمزاحمت های دیگر مهیا نمی کند، بیش از پیش لازم و ضروری است تا نوامیس جامعه به دلیل ناآگاهی و با در دست داشتن گوشی موبایل مد روز، در معرض تجسس مزاحمان قرار نگیرند.
شما توسط اپراتورها شنود میشوید؟
________________________________________
نرمافزارهایی که توسط برخی اپراتورها پس از قراردادن سیمکارت در درون گوشی نصب میشوند تردیدهایی را مبنی بر ورود اپراتورهای تلفن همراه به بحث شنودهای قانونی و غیرقانونی بهوجود میآورد.
________________________________________
توسعه شبکههای اجتماعی موبایلی و استفاده اپراتورهای تلفن همراه از این ابزارها برای ورود به حریم خصوصی کاربران که نمونه آن را درباره شنود قانونی و غیرقانونی آمریکا و اتفاقهای روی داده در دادگاه تجدید نظر آمریکا شاهد هستیم، این پرسش را مطرح میکند که اپلیکیشنهای موبایل و نرمافزارهای شبکههای اجتماعی بر بستر تلفن همراه تا چه میزان امن بوده و تا چه میزان حریم خصوصی افراد را تحتالشعاع قرار میدهد.
این موضوع سبب شد تا مباحث حقوقی پیرامون موضوع شنود از طریق نرمافزارها و همینطور نحوه مراقبت حقوقی از حریم خصوصی افراد را با علیرضا دقیقی وکیل پایه یک دادگستری در میان بگذاریم.
این خبر که همزمان با روشن شدن سیم کارت در یک گوشی برنامه ای بدون اجازه مشترک روی گوشی نصب میشود که قادر است کلیه فعالتهای گوشی را شنود کند، درست است؟
دقیقا همینطور است. ببینید اخیرا یكی از اپراتورهای تلفن همراه نرم افزاری را بدون اجازه صاحب گوشی روی گوشی ها اجرا میکند که کلیه دسترسی ها را برای نرم افزار باز میکند به طوری که این برنامه میتواند به داده های دستگاه گوشی با این استدلال که عملکرد خوبی داشته باشد و حافظه کمی را به کار گیرد، دسترسی کامل داشته باشد. برای مثال به برنامه اجازه میدهد از سرویس سیپ _ SIP _ برای ایجاد/ دریافت تماسهای اینترنتی استفاده کند یا تماسهای خروجی را پردازش کرده و شماره تماس را تغییر دهد که ممکن است برنامه های خطرناک تماسهای خروجی را کنترل یا تغییر مسیر بدهد یا از آنها جلوگیری کند، اجازه پیدا کند به ویژگیهای تلفن دستگاه دسترسی داشته باشد که برنامههایی با این مجوز میتواند شماره تلفن و شماره سریال این تلفن، اینکه تماسی فعال است، اینکه شمارهای که تماس گرفته متصل است یا خیر و موارد مشابه را تعیین کند. حتی این برنامه اجازه پیدا میکند بدون مداخله صاحب گوشی تماس بگیرد که برنامههای خطرناک میتوانند تماسهای غیر منتظرهای را در صورت حساب صاحب سیمکارت نشان بدهند. کار به جایی میرسد که این برنامه اجازه پیدا کرده پیامک ارسال کند و ممکن است برنامههای خطرناک بدون اجازه صاحب سیم کارت بتوانند پیامک ارسال کنند البته به حساب شما! جالب اینکه برنامه اجازه دارد پیامکهای موجود در گوشی یا سیم کارت شما را حذف یا تغییر بدهد.
این اتفاق توسط نرم افزار در اپراتورهای تلفن همراه فعال در کشور روی میدهد؟
بله، برنامه اجازه پیدا کرده که پیامهای داخل سیم کارت شما را که محرمانه است، بخواند و از همه خطرناک تر اینکه برنامه اجازه دارد در هر زمان با دوربین شما عکس و فیلم بگیرد یا به مسیر ضبط صوتی گوشی شما دسترسی داشته باشد. مکان شما را با نقاط دسترسی وای فای و برج های همراه مشخص کند و جالب تر آنکه از طریق جی پی اس ماهوارهای گوشی ها به مکان تقریبی شما دسترسی داشته باشد. حتی این برنامه اجازه میدهد به، به روز رسانیهای اجتماعی از طرف شما و دوستان شما دسترسی داشته باشد و همگام سازی هم انجام و حتی اطلاعات محرمانه را بخواند.
اخیرایكیازاپراتورهایتلفنهمراهنرمافزاریرابدوناجازهصاحبگوشیرویگوشیهااجرامیکندکهکلیهدسترسیهارابراینرمافزاربازمیکند
بهطوریکهاینبرنامهمیتواندبهدادههایدستگاهگوشیباایناستدلالکه عملکرد خوبی داشته باشد و حافظه کمی را به کار گیرد، دسترسی کامل داشته باشد
برنامه فراتر از کاربر گوشی قابلیت پیدا میکند؟
بله تقریبا! برنامه اجازه پیدا میکند که گزارشهای تماس دستگاه شما از جمله تماس های دریافتی و خروجی را بخواند و ذخیره کند و به این صورت برنامههای مضر میتوانند دادههای گزارش تماس شما را بدون اطلاع شما به اشتراک بگذارند و تمام اطلاعات تماس و آدرس دستگاه گوشی را بخوانند حتی اطلاعات را تغییر بدهند. از جمله داده هایی در مورد تماسهای ورودی و خروجی را تغییر دهد و حتی رویدادهای دستگاه شما به این وسیله قابل تغییر میشود. جالب آنکه میتواند رویدادهای تقویم شما را به اشتراک بگذارد و قادر است اطلاعات نمایه های ذخیره شده در دستگاه شما را بخواند و مانند کانتکت ها بداند چه شمارهای را به نام چه کسی ذخیره کرده و با چه کسی ارتباط دارید. همچنین میتواند همه آدرسهای اینترنتی که مرور گر شما با آنها وب گردی کرده است را مشاهده کند و محلیابهای مرورگر شما را بخواند.
این نرم افزار میتواند قفل و امنیت رمز اختصاصی شما را غیرفعال کند و میتواند به فهرست اکانتها و حسابهای شما دسترسی داشته باشد. حتی حسابها را اضافه یا حذف کند. رمز ورود به حسابهای شما را حذف کند و به جای شما مجوزهای حساب را تایید کند. حتی میتواند دادههای امنیتی سیستم را تغییر داده و پیکربندی کنونی گوشی را تغییر دهد بر فرض اندازه قلم را کوچک یا بزرگ کند یا زبان گوشی را تغییر دهد. اقدامات دیگری نیز میتواند انجام دهد.
با این توضیحات، دسترسی به اطلاعات خصوصی در هر شرایطی و برای افرادی سودجو فراهم خواهد شد! این یعنی استراق سمع؟
توجه داشته باشید که وقتی فردی به مکالمه با فرد یا افراد دیگر میپردازد، با این خیال که مشروح مذاکرات و حرفهای رد و بدل شده بین آنها، محرمانه است، حالا بستگی دارد که این فرد دانشجو باشد یا وزیر، حتی نماینده مجلس، یک دانش آموز یا حتی زن و شوهر، به فراخور هریک گفت و گوهای فی مابین به نظر آنها قابل افشا نیست؛ بنابراین در این بین متوجه میشوند که حرفهای آن ها شنیده شده یا به عبارت دیگر شنود انجام شده است.
اما ممکن است این شنیدن خارج از سامانه مکالمات مخابراتی انجام شود؛ مثلاً فردی داخل هتل، محل کار، یک پارک یا کنفرانس تجاری باشد و با سامانههای مخابراتی هم کاری نداشته باشد ولی سخنانش بدون اطلاع وی یا یکی از طرفین توسط فرد یا افرادی شنیده شود یا متون رد و بدل شده در پیامهای خصوصی آنها دیده شود که بدان اصطلاحا استراق سمع گفته میشود.
آیا این استراق سمع و شنود مبنای قانونیهمدارد؟
هم میتواند قانونی باشد هم غیر قانونی ولی هیچگاه اخلاقی نیست.
در دنیا چه تدابیری اتخاذ شده تا مکانیزم شنود شفاف و روشن باشد؟
بهترین مکانیزم همان ارائه گزارش از شنودها و مجوزهای شنود از مورد شنود و به اصطلاح گزاره هدف است. اما برای اینکه گزارشها درست باشد؛ سه لایه برای شنود در نظر گرفته شده است. اولی مشهور به لایه ایچای وان (HI۱) که همان سرپرستی اطلاعات را بر عهده دارد و ایچآیتو (HI۲) که اطلاعات مرتبط رهگیری را بر عهده دارد و ایچ آی تری (HI۳) که محتوای ارتباطی را در اختیار دارد، بخش بندی شده است و برای اینکه شنودها فساد ایجاد نکند هر سه لایه از هم دیگر بیاطلاع و جدا هستند. این سامانه است که کد میکند و رمز گذاریها میگوید کدام محتوا بدون اینکه نامش مشخص شود باید در قالب بسته جمع آوری شود و کی مجاز به پیادهسازی است و….
آیا اینها در ایران رعایت میشود؟
باید رعایت شود، ولی اینکه در عمل رعایت میشود یا خیر؟ من اطلاع دقیقی ندارم درحالی که باید من نیز همانند دیگر شهروندان از مسیر و جریان این فرآیند مطلع میشدم. ولی با وجود نرم افزارهای غیر مجازی که دو اپراتورتلفن همراه بدون اطلاع صاحب گوشی به واسطه سیم کارتها، تحت عنوان «سیم تولکیت»، روی گوشیهای مردم نصب میکنند و اغلب و به طریق عمومی نیز قابل حذف کردن نیستند، باید بگویم محل تردید است.
۷ راهکار برای کاهش مصرف اینترنت در سیستم عامل اندروید:
۱ – غیر فعال کردن دستی دیتا
اولین و ساده ترین راه: غیر فعال کردن اینترنت؛ به راحتی بدون هیچ دغدغه ای دسترسی دستگاه خود را به اینترنت ببندید تا متحمل هزینه اضافی هم نشوید.
۲ – فعال کردن قابلیت فشرده سازی دیتا در کروم
در کروم قابلیتی با نام “فشرده سازی دیتا” وجود دارد که در حالت عادی غیر فعال است. با رفتن به Setting و سپس Bandwidth Management و در نهایت Reduce Data Usage می توانید آن را روشن کنید تا در مصرف دیتا توسط کروم بیشتر صرفه جویی شود.
۳ – کاهش کیفیت صدا و تصویر حین استریم کردن
اگر از پخش کننده های آنلاین موسیقی و فیلم استفاده می کنید، با کم کردن کیفیت پخش، در مصرف اینترنت هم صرفه جویی خواهید کرد.
۴ – استفاده از وای- فای
به محض اتصال دستگاه به وای فای، به طور خودکار مصرف دیتای سیم کارت متوقف می شود. بنابراین می توانید دسترسی به اینترنت را فقط به وای فای محدود کنید تا هزینه اضافی هم پرداخت نکنید.
۵ – دانلود نقشه برای استفاده آفلاین
اپلیکیشن نقشه گوگل قابلیتی دارد که به وسیله آن، محدوده مورد دلخواه خود را می توانید دانلود کنید و بدون نیاز به اینترنت به آن دسترسی داشته باشید. در غیر اینصورت لود شدن تصاویر نقشه باعث بالا رفتن مصرف دیتا خواهد شد..
هر کدام از اپلیکیشنهای ارتباطاتی در هنگامی که شما از آنها برای مکالمه رایگان استفاده میکنید اینترنت شما را مصرف میکنند. برای جلوگیری از مصرف زیاد اینترنتهای خانگی و همچنین اینترنت موبایل باید همیشه از اپلیکیشنهایی استفاده کنیم که مصرف دیتای کمتری دارند
۶ – فشرده سازی تصاویر قبل از ارسال آنها
اگر نیاز به ارسال عکس از طریق ایمیل یا دیگر اپلیکیشن ها دارید، پیشنهاد می کنیم قبل از فرستادن آنها از اپلیکیشن های کاهش حجم استفاده کنید. یکی از آنها AVG Image Shrink است که به شما کمک می کند بدون لطمه به کیفیت عکس، آن را فشرده و در نتیجه حجم آنها را کاهش دهید.
۷ – محدود کردن فعالیت اپلیکیشن در پس زمینه (Restrict Background)
بعضی اپلیکیشن ها مصرف دیتای بالایی دارند. اما شاید تا زمانی که بازش نکنیم احتیاجی به آنها نداشته باشیم. بنابراین برای اینگونه اپلیکیشن ها فعال سازی Restrict background را پیشنهاد می کنیم که به معنی غیر فعال بودن اپلیکیشن در پس زمینه است. برای این کار به تنظیمات و سپس Data Usage بروید و آن اپلیکیشن خاص را پیدا کنید. در پایین صفحه گزینه Restrict background data را خواهید دید.
با این هفت راهکار شما قادر خواهید بود مصرف اینترنت تلفن هوشمند اندرویدی خود را تا حد زیادی کاهش دهید.
کدام اپلیکیشن ارتباطاتی کمترین مصرف دیتا را دارد؟
شما با اپلیکیشنهای ارتباطاتی به سادگی با داشتن اینترنت وایفای خانگی و یا اینترنت تلفنهای هوشمند میتوانید با دوستان و خانواده خود در کشورهای مختلف مکالمه داشته باشید. اپلیکیشنهای ارتباطاتی، برقراری ارتباط را برای شما در هر جای دنیا که باشید آسان کردهاند.
شما با اپلیکیشنهای ارتباطاتی به سادگی با داشتن اینترنت وایفای خانگی و یا اینترنت تلفنهای هوشمند و همچنین دستگاههای هوشمند خود بدون پرداخت هزینه و به صورت رایگان میتوانید با دوستان و خانواده خود در کشورهای مختلف مکالمه داشته باشید.
هر کدام از این اپلیکیشنهای ارتباطاتی در هنگامی که شما از آنها برای مکالمه رایگان استفاده میکنید اینترنت شما را مصرف میکنند. برای جلوگیری از مصرف زیاد اینترنتهای خانگی و همچنین اینترنت موبایل باید همیشه از اپلیکیشنهایی استفاده کنیم که مصرف دیتای کمتری دارند البته نکته مهم که نباید از آن غافل شویم امنیت اپلیکیشن است.
وبسایت “Androidauthority” در یک آزمایش، ۱۰ اپلیکیشن ارتباطاتی را از نظر مصرف دیتا در هنگام برقراری تماس رایگان مقایسه کرده است.
اسکایپ، وایبر، واتساپ، هنگاوت، تانگو، فیس بوک مسنجر و لاین از جمله اپلیکیشنهای معروف ارتباطاتی در این آزمایش بودند.
نتایج این آزمایش نشان داده است که اپلیکیشنهای محبوب مصرف بالاتری دارند و از پنهای باند بالاتری بهره میبرند و مصرف دیتای بیشتری نسبت به اپلیکیشنهای دیگر دارند.
همانطور که در نمودار میبینید، اسکایپ بیشترین مصرف را دارد و بعد از آن هم اپلیکیشنهای محبوبی چون: واتساپ،هنگاوت، تانگو، و وایبر به ترتیب بیشترین مصرف دیتا را دارند. در حالیکه اپلیکیشنهای فیسبوک مسنجر، نیمباز و لاین جز اپلیکیشنهای کم مصرف هستند. ترتیب مصرف دیتا در اپلیکیشنهای ارتباطاتی را میتوانید در نمودار ببینید.
براساس این نمودار اسکایپ بیشترین مصرف اینترنت را دارد.
محسن کرد / کارشناس ارشد فناوری اطلاعات
اگر سوالی داشتید حتما در قسمت نظرات یا ایمیل زیر بیان کنید تا پاسخ داده بشه.
It.m.kord@gmail.com