درگیری با دشمن به وسیله سلاح های پیاده نظام و در عین حال در میدان دید و تیر دشمن نبودن، تا سالها قبل یک تصویر رویایی به حساب می آمد اما به مدد تکنولوژی روز، اکنون این امکان فراهم شده است و سامانه های موسوم به “Weapon Remote Station” یا “جایگاه کنترل از راه دور سلاح” به کمک ارتش های مختلف جهان آمده و این سامانه ها که قابلیت نصب انواع سلاح روی خود را دارند، با کنترل از فاصله دور اهداف را شناسایی و نابود می کنند.

جمهوری اسلامی ایران نیز طی سالهای اخیر به جمع دارندگان این سامانه تسلیحاتی پیوسته است اما اینکه این سامانه چه مزیتهایی را برای نیروهای مسلح ایران به همراه دارد موضوعی است که در این مطلب به آن خواهیم پرداخت.

تاسیسات دفاعی ثابت مثل برجکهای دیده بانی، سلاح های سنگین نصب شده بر روی خودروهای زرهی و تانکها و همچنین خودروهای و شناورهای بدون سرنشین، مکان هایی به حساب می آیند که می توان در آنها از سامانه های کنترل از راه دور سلاح استفاده کرد. به زبان ساده یک “جایگاه کنترل سلاح از راه دور” شامل یک پایه ثابت شده به همراه سامانه های اپتیکی است و سلاح مورد نظر بر روی آن نصب شده و از راه دور کنترل می شود.

برای بهتر متوجه شدن اهمیت این سامانه به این توضیحات توجه کنید. معمولا در زمانی که نیروی متخاصمی قصد حمله به یک موضع را داشته باشد، از بین بردن سلاح های سنگین مثل تیربارها از اولویتها خواهد بود. تجربه سالهای اخیر در مرزهای جنوب شرقی و غرب کشور در درگیری با اشرار و نیروهای تروریستی بخش دیگری است که لزوم استفاده از این گونه سامانه را پیش از پیش مهم می کند.

این سناریو را تصور کنید. در جریان یک شب طوفانی در پاسگاهی مرزی، اشرار قصد حمله به این منطقه مهم را دارند. تصور کنیم که در پاسگاه مزبور چند سرباز در حال نگهبانی هستند. مسلما در هنگام شب و در موقع طوفان، دید این افراد شدیدا محدود خواهد شد و در عین حال شرایط سخت محیطی نیز بر کیفیت و سطح هوشیاری فرد مورد نظر اثر گذار است.

در بحث جنگهای شهری و نفوذ به درون نقاط در اشغال دشمن نیز این سامانه ها می توانند کمک بزرگی برای نیروهای خودی باشند. وقتی یک ستون از نیروهای خودی در حال پیشروی در یک محیط بسته شهری یا جاده های کوهستانی باشند قاعدتا خودروهای فرماندهی و یا تیربارچی های روی زره پوش ها اهداف اولیه برای تیم های ضد زره و تک تیراندازهای دشمن به حساب می آیند.

حال در هر کدام از سناریوهای مورد تصور کنید که از سامانه های کنترل از راه دور استفاده شود.

در یک پاسگاه مرزی در نقاط مختلف سامانه های کنترل از راه دور نصب شده و همگی توسط یک کاربر که در فاصله ای بسیار دورتر در درون یک سنگر امن و راحت نشسته است کنترل می شود. سامانه های دیده بانی اپتیکی و حرارتی در روز و شب و یا هر شرایط جوی از فاصله چندین کیلومتری هر گونه تحرک را رصد کرده و در صورت تشخیص اقدام خصمانه از طرف آن افراد به راحتی از یک یا چند زاویه می توان اجرای آتش دقیق و سنگینی را بر روی هدف داشت.

در حقیقت کاربر این سامانه ها کاری شبیه به یک بازی رایانه ای را انجام داده و به سرعت می تواند با حجم گسترده ای از تهدیدات گوناگون درگیر شود.

در بحث کاروان های متحرک نظامی نیز همین بحث وجود دارد. انواع خودروهای نظامی سبک و سنگین از زره پوش الی تانکهای سنگین می توانند به این سامانه مجهز شده و به جستجوی فضای مقابل بپردازند . به محض رویت هر گونه تهدید، سلاح مورد نظر که از درون یکی از همین خودروها کنترل شده به سمت تهدید مورد نظر چرخش کرده و اجرای آتش می کند.

در هر کدام از سناریوهای مطرح شده و به فرض هدف قرار گرفتن سامانه مورد نظر کاربر انسانی خودی در سلامت کامل بوده و عملیات را با سایر سامانه های مورد نظر ادامه خواهد داد.

نکته مهم دیگر در مورد این سامانه ها این است که سلاح های نصب شده بر روی این سامانه ها کاملا کنترل شده بوده و از هرگونه حرکت اضافه و تکان های معمول جلوگیری می شود. در نتیجه این امر و درکنار سامانه های اپتیکی دقت این سلاح ها بسیار افزایش یافته و به راحتی می توان به برد نهایی این سلاح ها دست پیدا کرد.

امروزه در دنیا کشورهای پیشرفته در امور نظامی مثل آمریکا، انگلستان، چین، ترکیه، استرالیا، آفریقای جنوبی، آلمان، بلژیک و سوئد مدل های مختلفی از این سامانه را طراحی کرده و ساخته اند. در دو جنگ اخیر در عراق و افغانستان نیروهای اشغالگر، تاکید خاصی بر استفاده از این سامانه ها داشتند و اکثر زره پوش نیروهای فرامنطقه ای در این دو کشور به این گونه سامانه ها مجهز شده است.

برای نمونه می توان به سیستم CROWS ساخت ایالات متحده اشاره کرد که امروزه بر روی بسیاری از زره پوشهای آمریکایی از هامر تا تانک آبرامز نصب شده است. بر روی این سامانه تیربارهای 7.62 میلی متری، تیربار کالیبر 50 و نارنجک انداز 40 میلی متری نیز قابل نصب است.

سامانه Protector نیز از دیگر نمونه های موفق در این زمینه است که به صورت مشترک بین نروژ و فرانسه ساخت شده است و می تواند انواع مختلفی از تیربازها، نارجک اندازها و حتی موشک ضد زره جاولین را نیز حمل و پرتاب کند. این سامانه نیز به صورت گسترده به کشورهایی مثل پرتغال، آمریکا، سوئد، هلند، جمهوری چک، نروژ و کرواسی نیز صادر شده است.

سامانه‌های کنترل از راه دور در ایران

در ایران نیز دو حداقل دو سامانه شناخته شده در این کلاس رسما رونمایی شده است. یکی سامانه “دیده بانی برد بلند هوشمند مسلح” ساخت شرکت صاایران و دیگری سامانه حامی 12 است که توسط متخصصان دفاعی کشور طراحی و ساخته شده است.

سامانه ساخت شرکت صاایران در روز قابلیت بزرگنمایی تا 110 بار را داشته و می تواند اهداف را در شب و روز شناسایی کرده و برای دیده بانی در شب نیز به دوربین های حرارتی مجهز شده است. این سامانه قابلیت پایدارسازی تصویر و از بین بردن لرزش ها را نیز دارد.

برای نمونه عدد بزرگ نمایی در روز برای سیستم اپتیک سامانه Protector 30 می باشد. این سامانه از دو گونه مسلح و دیده بانی غیر مسلح تشکیل شده است که می توانند به صورت مشترک با هم کار کنند. نکته جالب در مورد این سامانه این است که می تواند انرژی مورد نیاز برای فعالیت سامانه های الکترونیکی خود را از طریق باتری های خورشیدی فراهم کند.

چنین قابلیت هایی با توجه به وضعیت جغرافیایی و شرایط مناطق مورد احتیاج مانند جنوب شرق کشورمان، می تواند موجب ارتقاء بسیار زیاد و قابل توجه توان رزمی و مراقبتی نیروهای مرزبانی کشورمان شود.

سامانه بعدی “حامی 12 ” نام دارد که برد کشف هدف آن با استفاده از سامانه های لیزری بین 5 تا 10 کیلومتر می باشد. این سامانه قابلیت چرخش 360 درجه در سمت و زاویه چرخش بین منفی ده تا مثبت چهل و پنج درجه در برد را دارد. اخیرا در نمایشگاه مربوط به تجهیزات نیروی زمینی سپاه پاسداران این سامانه مشاهده شده است.

مشخص است که هر دو سامانه فوق به صورت ماژول طراحی شده و می توانند به انواع سلاح ها مثل تیربارها و یا نارنجک اندازها در کالیبرهای مختلف با توجه ماموریت مورد نظر مسلح شوند. تجهیز یگان های نظامی و انتظامی کشور به این دو سامانه می تواند نقش بسیار مهمی هم در افزایش توان رزمی ، افزایش امنیت مرزها و همچنین کاهش تلفات در صورت بروز درگیری با نیروهای متخاصم را داشته باشد.

البته باید توجه داشت که تجهیز مرزها به چنین سامانه هایی علاوه بر هزینه قابل توجه، نیاز به تست ها و آزمایشات مخلتفی دارد و نباید انتظار داشت در مدت زمان کوتاهی تمامی نقاط مورد نیاز، به چنین سامانه هایی مجهز شوند و از سوی دیگر، هنوز هم نیروی انسانی کارآمد و استفاده از پتانسیل های بومی برای تامین امنیت مرزهای کشورمان، حرف اول را خواهد زد.