در یکی از همان روزها راننده مینی بوس آقای محمدی ساکن منطقه کندلی کوسر (خدا رحمتش کنه) و قتی همه سوار مینی بوس شدند داشت نظر سنجی میکرد که امروز برای تماشای تعزیه به کدام روستا برویم. نوا، آب اسک و یا رینه. هرکس با توجه به دلایلی که در ذهنش بود یک پیشنهاد میداد. اما برای بیشترشان امام خوان تعزیه خیلی مهم بود. مثلا طرفداران حاج رحمان آب اسک را و طرفداران حاج سقا رینه را پیشنهاد میدانند.
الان هم وضعیت همانطور است وطرفداران این آیین مذهبی به سرعت در حال افزایش است. طرفدارانی که همه اقشار مردم را در خود دارد حتی قشر روحانیون که متخصص دین و مذهب شناخته میشوند. روحانیون جوان و فعال منطقه لاریجان که در مسائل روز صاحب نظر هستند هم موضوع این تعزیه را قبول دارند.
حتی بدون در نظر گرفتن بعد مذهبی، آوازهای در قالب دستگاه های موسیقی سنتی ایرانی در تعزیه اجرا میشود ارزش موسیقیایی بالای دارد.
اما در خصوص تعزیه این هنر تاثیر گذار مذهبی چند انتقاد و اشکال وجود دارد که اگر مد نظر قرار گیرد بدون شک مورد استفبال قوی تری از سوی عامه مردم قرار می گیرد. بطوریکه با رفع این اشکالات شاهد خواهیم بود در روستای ما نیز افرادی بسیار معدودی که امروز بعنوان منتقد این مراسمات شناخته میشوند در آینده در حلقه استقبال کنندگان این آیین مذهبی قرار خواهند گرفت.
1– تعزیه خوان ها
تعزیه خوان ها- علاوه بر داشتن صدا و آواز مناسب- بایستی از لحاظ اجتماعی و رفتار فردی یک مقبولیت عامه داشته باشند. به عبارت دیگر همانطور که رفتار اجتماعی و شخصی یک روحانی و یا یک مداح برای مردم مهم است رفتار تعزیه خوان ها هم مهم است. مسلماً افراد با جاذبه اگر در تعزیه ایفای نقش کنند بر جاذبه تعزیه هم افزوده میشود. در مقابل نیز افرادی با جایگاه اجتماعی و فردی نامناسب ( مثلا یک فرد خدای ناکرده بی نماز و یا معتاد) اگر در گروه ایفا کنندگان نقش قرار بگیرید به نوعی به اصل موضوع تعزیه توهین شده است.
تعزیه خوان ها هم باید این موضوع را مد نظر داشته باشند که از لحاظ رفتار شخصی به نوعی الگوی دیگران محسوب میشوند و مردم و جوانان به آنها نگاه میکنند. حتی سیگار کشیدنی که بصورت علنی باشد هم توسط این افراد خوشایند نیست. همینطور شرکت نکردن یک تعزیه خوان در نماز جماعت و یا ننشستن آنها پای منبر یک روحانی در چشم بقیه خیلی پررنگ دیده میشود.
۲– اشعار یا متن تعزیه
داستان های مربوط به زندگی ائمه اطهار و و قایع تاریخی در ارتباط با آنها که در تعزیه بصورت اشعار خوانده میشود باید از لحاظ تاریخی کاملا مستند باشد و جای شک و شبهه باقی نگذارد. به زبان ساده تر بخش های از متن تعزیه که مورد انتقاد متخصصین دینی قرار می گیرد بایستی بازنگری شود و درصورت لزوم حذف گردد. البته بخش های مورد نیاز به باز نگری در تعزیه بسیار جزئی به نظرمی رسد. و شاید این بخش ها اگر حذف شود معنی اصل موضوع باقی بماند. مثلا تعزیه امام حسین علیه السلام که در روز عاشورا در رینه لاریجان برگزار میشود نسبت به تعزیه ای که در نیاک بر گزار میشود مختصرتر است.
۳– نحوه اجرای صدا و نمایش
حتی با فرض مستند بودن اشعار و متن تعزیه، بایستی طرز صدا و نمایش طوری باشد که به شخصیت ائمه اطهار و اهل بیتشان توهین نشود. مثلا کسی که نقش یک زن را ایفا میکند مسلماً نیاز به تحریر در آواز خود ندارد. همچنین بعضی از منتقدین حتی به نحوه ی ایستادن و راه رفتن افراد به اصطلاح زن خوان تعزیه اعتراض دارند و دلیلشان این است که اهل بیت عصمت و طهارت مظهر صبرو استفامت هستند و حتی در سخت ترین شرایط هم استواری خودشان را حفظ خواهند نمود لذا فردی که نقش آنها را ایفا میکند باید این موضوع را مد نظر قراردهد.
۴– موقعیت زمانی و مکانی
علاوه بر موارد فوق موقعیت مکان و زمان هم مهم است. اگر تعزیه در زمان های غیر از ایام شهادت ائمه اطهار برگزار گردد ممکن است افراد کمتر فرصت حضور در تعزیه را پیدا کنند و این قضیه را نباید به حساب بی توجهی به موضوع تعزیه دانست.
از طرف دیگر با توجه به اینکه تعزیه عموما در فضای باز اجرا میشود، بایستی از لحاظ زمانی مراعات حال دیگران هم بشود.
نتیجه اینکه اگر ما یک فرد مخالف با تعزیه هستیم که هیچ ولی اگر یک فرد طرفدار منتقد تعزیه هستیم بایستی خود را از این حلقه جدا نکنیم و بطور واضح در این مراسمات شرکت کنیم و موضوعات مورد انتقاد را به برگزار کنندگان تعزیه انتقال دهیم تا اصلاحات مورد نیاز که بخشی از آنها در بالا ذکر شد ، صورت پذیرد.
در این میان افراد که دارای وجهه اجتماعی پررنگ تری دارند مسئول ترند. چرا که مورد نگاه سایرین قراردارند و اگر این افراد نگاه انتقادی خود را شفاف نکنند ممکن است برداشت غلط برای بقیه ایجاد کنند که در آینده برای موضوع تعزیه چندان خوشایند نباشد.
تحریریه درگاه روستای گیلاس لاریجان
عالی بود.