مشرق نوشت :
این اقیانوس که عمق متوسطی بیش از 3300 متر دارد در گذشته محل سهمگین ترین نبردهای دریایی جهان و تاکنون جولانگاه کشورهای غربی متخاصم با ایران و نهادهای قلدری چون ناتو بوده است. بنابراین قدم گذاشتن در این منطقه برای اهدافی مندرج در مأموریت های دوربرد نداجا بسیار ارزشمند خواهد بود.
به جای مقدمه: «همان طوری كه همه ما ميدانيم، دريا برای يك كشور، يك فرصت بزرگ برای پيشرفت و حفظ منافع ملی است. فوائد دريا برای يك كشور و يك ملت، فوائد راهبردی است؛ فوائد بزرگ و كلان است. كسانی با تسلط بر دريا و دريانوردی در طول قرنهای پی‌در‌پی ـ تقريباً در طول چهار قرن ـ توانستند قدرت بين‌المللی خودشان را تا سرزمينهای دوردست گسترش دهند.
به ملتها ظلم شد، سرزمينها غصب شد، منابع ملتها تضييع شد؛ اما آن دولتها و كشورهای مسلط بر دريا توانستند از اين طرقِ ظالمانه برای خود حيثيتهای مادی و قدرتهای بزرگ فراهم بياورند. ملتهای منطقه ما، چه در خليج فارس، چه در دريای عمان، سالهای متمادی ـ شايد ده‌ها سال ـ عادت كرده بودند كه صدای قدرتمدارانه و زورگويانه كسانی را كه سوار بر ناوهای جنگی ميشدند و از دوردستها به اين منطقه می‌آمدند، بشنوند و در مقابلِ آنها سكوت كنند و دم فرو بندند.
امروز همه چيز عوض شده است. ساحل ممتد و طولانيِ متعلق به ايران عزيز، امروز در اختيار دولتی مستقل و ملتی سرافراز و بيدار است؛ ملتی كه به خدای متعال متكی است؛ نيروی خود را ميشناسد و به آن ميبالد و اراده خود را بر اراده تحكم‌آميز هر قدرت سياسی و نظامی تحميل ميكند و كسانی را كه ميخواهند با تحكم بر ملتها حاكميت كنند، مجبور به عقب‌نشينی ميكند.» سخنان روز گذشته مقام معظم رهبری در بندرعباس.
به گزارش گروه دفاع و امنیت مشرق، بنا بر اعلام فرمانده نیروی دریایی ارتش در راستای گسترش حضور دریایی کشورمان در آبهای آزاد، در آینده نزدیک ناوگروهی ایرانی به اقیانوس اطلس فرستاده خواهد شد.
نیروی دریایی در هر کشوری که از مرزهای آبی گسترده ای برخوردار است، اهمیت فراوانی دارد. دسترسی به دریاهای آزاد برای کشورها یک امکان بسیار ارزشمند است که با توجه به اختصاص 90 درصد تجارت و مبادله کالا در دنیا به راه های دریایی، پایه ای برای رشد و توسعه آن کشور تلقی می شود.
از اینرو نیروی دریایی وظیفه ای سنگین در حفظ و حراست از مرزهای آبی کشور در وهله اول و نیز تأمین امنیت ناوگان تجاری و بازنگهداشتن خطوط مواصلاتی دریایی در اولویت بعدی دارد.
* نیروی دریایی راهبردی چیست؟
نيروي دریایی كه بتواند ضمن حضور در سطح دریاها در عمق اقيانوس‌ها نیز به طور مستمر حضور و دريانوردي داشته باشد و مأموريت خود را به خوبي انجام دهد، يك نيروي دریایی راهبردي است.
در واقع نيروي دريايي راهبردي بايد از نيروي ساحلي فراتر بوده و توان حضور در آبهاي آزاد و عميق را داشته باشد.
یکی نیروی دریایی راهبردی به طورمعمول و مشخص به همه نوع ازشناورها اعم از سطحی و زیر سطحی نیاز دارد که شامل ناوهای رزمی، ناوشکن، کشتی های لجستیکی اقیانوس پیما و انواع زیردریایی های تهاجمی و دوربرد است.
در بین این تجهیزات، زیردریایی به عنوان یک وسیله راهبردی و مهم نقش بسزایی در افزایش توان نیروی دریایی داشته و برگ برنده ای برای فصول مختلف نبرد خواهد بود که کشور عزیزمان نیز بعد از خرید تعداد محدودی زیردریایی سنگین، تسلط خود بر فناوری های گوناگون و توان بازسازی و بهینه سازی آنها را با اعزام زیرسطحی های خود به آبهای آزاد اثبات نمود. البته در رده های دیگر عملیاتی مختلف اقدام به طراحی و ساخت زیرسطحی نیز شده است که با حضور آنها در آبهای ساحلی، زیردریایی های سنگین نداجا امکان حضور در مأموریت های دوردست را خواهند یافت.
* چرا باید نیروی دریایی راهبردی داشته باشیم؟
اساساً در شرح وظایف و ماموریت های محوله به نیروی دریایی ارتش، حفاظت از منافع جمهوری اسلامی در دریاها و آب های بین المللی به عنوان یکی از وظایف اصلی این نیرو مشخص شده است. با توجه به مطالب پیش گفته بدیهی است نيروي دريايي به عنوان يك نيروي راهبردي بايد از منافع کشور و خطوط مواصلاتي آن كه در اقصي نقاط آبهاي دنيا گسترش پيدا كرده، محافظت كند زيرا درياها يكي از بهترين راه‌هاي اقتصادي در جهان هستند و در حال حاضر كشتي‌هاي تجاري ايران بایستی از آبراه ها و گلوگاه های مختلف دنیا عبور کنند.
دو مسیر شمال غرب اقیانوس هند، خلیج عدن، تنگه باب المندب، دریای سرخ و کانال سوئز و همچنین شمال شرق اقیانوس هند، تنگه مالاگابه عنوان دروازه ورود به مشرق و سپس آبهای جنوب شرق آسیا از مهمترین خطوط تجاری دریایی کشورمان هستند.
با توجه به این گستره جغرافیای تجاری، تأمین امنیت این جریان که تا کنون نیز در دریاهای دزدخیز با مشکلاتی نیز روبرو شده نیاز به یک نیروی دریایی با توان حضور در آب های آزاد و دوردست دارد که همان نیروی دریایی راهبردی است.
بنابراین جمهوري اسلامي ايران براي نشان دادن اقتدار كشور و بهره‌برداري از درياها در جهت توسعه كشور نياز به يك نيروي دريايي راهبردي دارد.
در بعد نظامی هم يك نيروي دريايي راهبردي عامل مؤثري در انتقال صحنه جنگ به سرزمین دشمن و همچنين عامل نفوذ و قدرت منطقه‌اي و فرامنطقه ای است و اثر تعيين كننده‌اي در سرنوشت یک جنگ دارد و از سوي ديگر خنثي كننده مزيت‌هاي دشمن و در زمان صلح نیز بازدارنده در برابر تهديدات و داراي نقش مؤثر در خنثی نمودن و مقابله با تهديد است.
* اهداف مأموریت های راهبردی دوربرد
نیروی دریایی کشورمان مدتهای زیادی است که در شمال اقيانوس هند حضور داشته و در دو سال گذشته نیز با اعزام 14 ناو گروه، حضور دائمی خود را در منطقه خلیج عدن و دریای سرخ نشان داده و در دو مورد از آخرین مأموریت ها با عبور از کانال سوئز و ورود به دریای مدیترانه و همچنین اعزام زیر سطحی به دریای سرخ مهمترین مأموریت های تاریخ دریایی ایران را رقم زد.
از جمله اهداف این سفرها باید به تلاش برای همکاری های بیشتر و آشنایی با توانمندی های کشورهای دیگر و مهمتر از آن معرفی دستاورد های بومی کشور به طور عملی به کشورهای دوست و دشمن اشاره کرد.
در این مأموریت ها نداجا علاوه بر نشان دادن توانايي‌هاي دفاعي ايران در مأموريت امنيت خطوط كشتيراني در آبهاي ناأمن، بحث آموزش با توجه به بكارگيري افراد با تجربه در كنار افراد جوان را نيز مورد توجه قرار داده است.
با حضور زيردريايي ایران در آبهاي دور ثابت شد كه نيروي دريايي ارتش ايران نه تنها در سطح دریاها نیروی راهبردي شده است بلكه در زير سطح نيز توانسته راهبردي شود که سبب اعتماد به نفس و نمايش اقتدار جمهوري اسلامي ایران در آبهاي بين‌المللي نيز شد.
آزمایش سامانه‌هاي بهينه‌سازي شده توسط متخصصان كشور در اين مأموريت ها و رهگيري و ضبط تمامي پارامترهاي راداري و سوناري تعداد زيادي از شناورهاي موجود در مسير حرکت زيردريايي اعزامی و نیز جمع آوری اطلاعات مربوط به بستر آبهای آزاد با موفقيت به انجام رسید که اين امر تنها در شرايط اختفاء از ديد شناورهاي موجود در منطقه محقق شد.
باید در نظر داشت اينگونه حضور در آبهاي دور با توجه به تحريم‌ها داراي جايگاه ارزنده‌اي بوده و نشان از توانمندی کامل نداجا در حفظ، بکارگیری و به روز رسانی تجهیزات خود با نگاه به الگوی عمر دهی انقلابی به تجهیزات دارد.
بنابراین حضور يگان‌هاي سطحي و زيرسطحي ارتش در آبهاي بين‌المللي در ارتقاي اشراف اطلاعاتي از اين مناطق بسیار مهم بوده که در راستای بالا بردن توان اطلاعاتي خود با تمام توان است.
باید در نظر داشت اينگونه حضور در آبهاي دور با توجه به تحريم‌ها داراي جايگاه ارزنده‌اي بوده و نشان از توانمندی کامل نداجا در حفظ، بکارگیری و به روز رسانی تجهیزات خود با نگاه به الگوی عمر دهی انقلابی به تجهیزات دارد.
بنابراین حضور يگان‌هاي سطحي و زيرسطحي ارتش در آبهاي بين‌المللي در ارتقاي اشراف اطلاعاتي از اين مناطق بسیار مهم بوده که در راستای بالا بردن توان اطلاعاتي خود با تمام توان است.
* چرا اقیانوس اطلس؟
اقیانوس اطلس(آتلانتیک) به عنوان یکی از بزرگترین حوزه های آبی دنیا بین سه قاره اروپا، آفریقا و آمریکا واقع شده و اینبار نیروی دریایی کشورمان قصد عبور از این اقیانوس را دارد که به جرأت می توان ادعا کرد پس از 2500 سال رکورد دریانوردی نظامی توسط یک حکومت مستقل در ایران شکسته خواهد شد.
این اقیانوس که عمق متوسطی بیش از 3300 متر دارد در گذشته محل سهمگین ترین نبردهای دریایی جهان و تاکنون جولانگاه کشورهای غربی متخاصم با ایران و نهادهای قلدری چون ناتو بوده است. بنابراین قدم گذاشتن در این منطقه برای اهدافی که در مأموریت های دوربرد نداجا ذکر کردیم بسیار ارزشمند خواهد بود.
مقصد نهایی این سفر می تواند هر یک از کشورهای ونزوئلا، کوبا و یا برزیل که از نیروی دریایی بسیار قوی نیز برخوردار است باشد؛ اما مسیر رسیدن به این مقصد نیز در نوع خود جالب خواهد بود.
* کدام مسیرها؟
به طور عملی، دو مسیر برای رسیدن به سواحل غربی اقیانوس اطلس قابل تصور است. یکی مسیر کانال سوئز، دریای مدیترانه و تنگه جبل الطارق و دیگری عبور از جنوب آفریقا است. هر کدام از این دو خط سیر، دارای نکات و مزیت هایی است که با توجه به اهداف در نظر گرفته شده برای این سفر قابل تفسیر است.
مسیر جنوب آفریقا طولانی تر، در آب و هوای گرم استوایی و با عبور از نزدیکی کشورهایی است که روابط خوبی با ایران اسلامی دارند. این مسیر به طور تقریبی بالغ بر 16000 کیلومتر خواهد بود. دوری از محیط های پر تنش و فراهم بودن بستر زمانی کافی برای آموزش پرسنل و تجربه محیط های جدید و نبود موانع دیپلماتیک این مسیر را برای رسیدن به آمریکای جنوبی و کشورهای دوست و در نتیجه بهره گیری از تجارب دریایی کشور مقصد با رسیدن به آن را، بسیار مطلوب می سازد.
اما مسیر اول که کوتاه تر است از قضا راه دشوارتری به نظر می رسد. هر چند نداجا تا کنون یکبار موفق به عبور دادن ناوگروه دوازدهم متشکل از ناو بزرگ و پشتیبانی خارک و ناوشکن الوند شده است اما شاید با علم به اینکه اینبار شناورهای ایرانی به قلب ناتو(سازمان پیمان آتلانتیک شمالی) خوانند زد، اجازه عبور از این کانال را با مشکلاتی روبرو کند.
پس ورود به مدیترانه نیز در شمال کشورهای اروپایی و در جنوب مسیر کشورهای آفریقایی پیش رو هستند. نکته مهم وجود یک درگیری بزرگ بین ناتو و لیبی است. هر چند این درگیری تاکنون از وسعت فراوان و استمرار قابل اتکایی برخوردار نبوده است و در واقع تهاجم یکطرفه اروپایی ها به لیبی است اما باید توجه داشت حضور ناوگان نظامی ناتو و پرواز هواگردهای سرنشین دار و بی سرنشین در عرض دریای مدیترانه در جریان است که یقینا با مسیر ناوگروه ایرانی تلاقی خواهد داشت.
حال در صورتی که سردمداران این جنگ مانع از ادامه مسیر ناوگروه به سمت غرب شوند مأموریت دریایی جدید با مشکل روبرو خواهد شد. پس از این منطقه نیز تنگه راهبردی جبل الطارق قرار دارد که تسلط کاملی از سوی کشورهای سلطه گر بر آن وجود دارد. در شمال آن اسپانیا و در جنوب آن کشور مراکش قرار دارد. بنابراین مسیر دریای مدیترانه شاید چالش برانگیز باشد. اما باید گفت حرکت ناوگروه ایرانی در هر نقطه از این مسیر که بر فرض احتمال، قطع شود، باز هم بسیاری از اهداف مأموریت حاصل خواهد شد.
حضور ولو کوتاه مدت در منطقه درگیری ناتو با لیبی فرصت استثنایی برای زیرنظر گرفتن فعالیت نظامی کشورهای تهدید کننده ایران است که علاوه بر کمک به اشراف اطلاعاتی از دشمن بالقوه، به نوعی اعلام توانمندی نظامی کشورمان در یک قدمی دشمن است. ناگفته پیداست عبور از این منطقه رسیدن به منتهی الیه مدیترانه نیز سرشار از تجارب عملیاتی و جمع آوری داده های ارزشمند مورد نیاز نیروهای نظامی کشورمان را در پی خواهد داشت.
عبور از کنار کشورهایی که در موج بیداری اسلامی به مقابله با حکومت های فاسد و ظالم خود پرداخته اند نیز می تواند از مزایای انتخاب این مسیر برای ناوگروه باشد که تجسم عینی آینده ای آزاد و مستقل برای انقلابیون مسلمان این کشورها خواهد بود و می تواند روحیه ای مضاعف برای آنهایی که هنوز در تلاشند و راهنمایی برای آنهایی که در گیرو دار تشکیل حکومت جدید هستند باشد.
اما اگر عبور از جبل الطارق اتفاق افتد، ناوگروه ایرانی با عبور از مسیر امن کشتی های ناتو با تکمیل هرچه بهتر مأموریت خود خواهد پرداخت و تا طی مسیر به کشورهای دوست علاوه بر کسب تجربه عبور از دریایی با عمق بیش از 65 تا 70 برابر عمق متوسط خلیج همیشه فارس، با تعداد زیادی از شناورهای کشورهای مختلف نیز از نزدیک روبرو می شود.
* کدام شناورها به این مأموریت خواهند رفت؟
با توجه به بعد مسافت و عدم پشتیبانی از واحدها، حضور ناو 200 متری و عظیم و اقیانوس پیمای خارک به احتمال بسیار بالایی قابل تصور خواهد بود. حضور حداقل یک ناوشکن به عنوان کشتی رزمی در این سفر دور و دراز نیز فرض نادرستی نخواهد بود.
سؤالات جدی تر، بحث حضور یک کشتی رزمی دیگر و یا حضور واحد زیر سطحی است که هر یک از این دو در افزایش قدرت و صلابت ناوگروه نقش بسزایی ایفا می کند. با توجه به نتایج مأموریت ناوگروه 14 نداجا که با همراهی زیردریایی یونس از کلاس کیلو به انجام رسید و نقش بی بدیل زیردریایی در عملیات های سنجشی و ردگیری، احتمال حضور واحد زیرسطحی نیز بالا به نظر می رسد.
* چه تغییراتی در شناورها باید اعمال شود
در حال حاضر تمام آموزش‌ها در رده‌هاي افسري، درجه‌داري و تخصصي و همچنين طراحي و توليد تجهيزات با استفاده از توان داخلي در كشور انجام مي‌شود و با توجه به تجربه‌اي كه در سال‌هاي دوران دفاع مقدس كسب شده، تقريباً تمام تجهيزات دریایی مورد نياز کشور به ويژه در بخش نيروي راهبردي توسط متخصصان داخلی تأمین می شود.
حضور در آبهایی با جغرافیای متفاوت و متنوع و عدم دسترسی به پشتیبانی هوایی رزمی و لجستیکی لزوم ایجاد تغییراتی در واحدهای اعزام شوند به اطلس بایستی از تجهیزات کامل رزمی و پشتیبانی برخوردار باشند که خبر اخیر مبنی بر تجهیز شناور های نیروی دریایی ارتش به سامانه های دفاع هوایی موشکی، تنها نکته مبهم در توانمندی دفاعی ناوهای ایرانی را به نوعی روشن ساخت.
همچنین متفاوت بودن آب و هوای منطقه مأموریتی جدید نیز محاسبات پیچیده ای برای اجرای موفق مأموریت را لازم می دارد که قبلاً در اعزام موفق زیردریایی یونس شاهد بودیم. گفتنی است این مدل از زیردریایی اساساً توسط سازنده متناسب با آبهای سرد ساخته شده بود که نه تنها این ایراد بلکه موارد دیگری نیز در این زیردریایی ها اصلاح و بروز رسانی شده است.
البته برای جبران خلأ نبود شناورهای اعزامی در نزدیکی کشور از مدتها پیش چاره اندیشی شده که تجهیز بمب افکن های نهاجا، هواناوها و برخی کشتی های لجستیکی نداجا به موشک های ضد کشتی دوربرد و گسترش سکوهای پرتاب موشک مستقل بخشی از این راهکارها است.
اهتمام همیشگی فرماندهان نداجا در بکارگیری آخرین فناوری های روز و بومی در شناورها در بالابردن ضریب موفقیت این مأموریت تأثیر چشمگیری دارد و نباید از بکارگیری تعدادی هواپیمای بدون سرنشین در ناوگروه اعزامی تعجب کنیم.
به عنوان مثال استفاده از جت بدون سرنشین کرار با برد 1000 کیلومتر و توانایی شلیک موشک های کروز ضد کشتی ولو فقط در شرایط اضطراری و با شرط عدم بازگشت، محیط خطر را برای شناورهای دشمن به بیش از برد موشک های دوربرد ضد کشتی نور خواهد رساند و نیز پهپادهای شناسایی که کیلومترها دورتر و در اطراف ناوگروه به اجرای عملیات پایش مشغول هستند.
در پایان با توجه به بازتاب وسیع مأموریت های ناوگروه 12 و 14 نیروی دریایی ارتش کشورمان که به ورود به دریای مدیترانه و اعزام زیردریایی به دریای سرخ مربوط بود در رسانه های خارجی از هم اکنون باید انشاالله منتظر تأثیر اعزام ناوگروه به اقانوس اطلس، خانه دزدهای چشم آبی و اثبات عینی توانمندی راهبردی نداجا و اعلام توان حضور در فواصل بسیار دور از خانه بدون پشتیبانی را داشته باشیم.
ذکر این نکته نیز ضروری است که با توجه به بیانات صریح فرمانده معظم کل قوا طی روز گذشته مبنی بر اینکه « تا آنجائی كه بتوانيم، از هرگونه روياروئی حساب شده يا تصادفی جلوگيری ميكنيم» باید تاکید کرد که طرح فرض های مختلف در گزارش فوق صرفا جهت نشان دادن توان بالای نیروی دریایی جمهوری اسلامی ایران در مواجهه با هر گزینه پیش روست همانگونه که رهبر معظم انقلاب نیز فرمودند: « آن كسانی كه پيشرفت كار خودشان را با حضور نظامی، با تحكم نظامی، با زورگوئی‌های معمول ميخواهند تأمين كنند، بايد در مقابل خودشان يك ملت مقتدر را حس كنند و مظهر اقتدار ملت در دريا، شما نيروهای دريائی هستيد كه در سرتاسر اين ساحل طولانی استقرار داريد.»