برخی کارها و اقدامات به شدت از سوی بزرگان دینی مورد نکوهش و سرزنش قرار گرفته‌اند و آن به خاطر عواقب و آثار مخرب و منفی است که این گناه بر روی فرد و جامعه می‌گذارد. یکی از این صفات زشت و ناپسند ” خشم و غضب” است.
چنان که آیات و روایات بیان کرده‌اند، خشم و شیطان دوستان یکدیگرند و کسی که با انسان زود خشم رفاقت می‌کند، قرین بدی از جنس شیطان برای خود برگزیده است. خداوند از کسانی که خشم خویش را مهار کنند، به “محسن” یاد می‌کند. در حقیقت مهار خشم و عفو دیگران و رفتارهای آنان، نوعی احسان است و آدمی را به مقام احسان می‌رساند۱″.
امام باقر(ع) در این زمینه می‌فرماید: “غضب، آتش پاره‌ای از شیطان که در باطن فرزند آدم است و چون کسی از شما عصبانی شد، چشم‌های او سرخ می‌شود و باد به رگ‌های او می‌افتد و شیطان در وجودش داخل می‌شود۲″. البته اگر انسان تحت تأثیر شیطان قرار گیرد، ممکن است هرگونه گناه و کار ناشایستی مرتکب شود.
امام صادق(ع) نیز در حدیثی فرمودند: “خشم کلید همه بدیهاست۳″.
همچنین رسول خدا(ص) با برشمردن نشانه‌های خردمندی، می‌فرمایند: “شش چیز است که با آنها خردهای مردم سنجیده می‌شود: بردباری در هنگام خشم، شکیبایی به گاه ترس، میانهروی به هنگام خواهش و میل، ترس از خدا در همه حال، خوش مدارا کردن و کمیِ جدال۴″.
امام صادق(ع) نیز در جایی دیگر فرمودند: “هیچ بندهای خشم خود را فرو نخورد، مگر این که خداوند عز و جل بر عزّت او در دنیا و آخرت افزود۵″.
در روایتی از امام باقر(ع) یکی از مهم‌ترین برکات خویشتن داری در حالت خشم، نجات از آتش دوزخ بیان شده است. ایشان در این باره می‌فرمایند: ” هر کس در هنگام خشم و غضب مالک نفس خویش باشد، خداوند متعال بدن او را بر آتش جهنم حرام خواهد کرد۶″.
منابع احادیث:
۱- سوره آل عمران، آیه ۴۳۱
۲- معراج السعاده، ص ۶۲
۳- کافی، ج۲، ص ۳۰۳، ح۳؛ دانشنامه عقاید اسلامی، ج ۹، ص ۲۸۰٫
۴- غررالحکم: ۵۶۰۸ منتخب میزان الحکمة: ۳۹۴
۵- الکافی: ۲ / ۱۱۰ / ۵ منتخب میزان الحکمة: ۳۷۸
۶- تفسیر البرهان.ج .۴ ص ۸۲۸٫ سیدهاشم بحرانی
برجمال حصرت رسول صلوات