حدود یک هفته پیش خبری منتشر شد که به شدت ناامید کننده و آزار دهنده بود.
به گزارش «تابناک»، بر اساس این خبر پایگاه علمی «الزویر» ـ Elsevier ـ بنا بر طرح ارائه شده توسط فرهاد رهبر رئیس دانشگاه تهران و راي اكثریت روساي دانشگاه ها و اعضاي بلندپایه وزارت علوم، تحقیقات و فناوري، تحریم شد و هیات ممیزي دانشگاه ها در صورت مشاهده مقالات علمي در این پایگاه امتیاز پدیدآورندگان را منفي و صفر قلمداد خواهند كرد.
رئیس دانشگاه تهران (دانشگاه مادر کشور) گفته است: فرستادن مقالات علمی برای چاپ از طرف اساتید ایرانی به ژورنال های خارجی به منزله «ساخت قصر علمي بیگانگان توسط خشت هاي دانشمندان ایراني است و این بنا با تحریم كردن دانشمندان كشور فرو مي ریزد.»
در این خصوص «ناصر انصاری پور» محقق فوق دکتری در مؤسسه تحقیقات سرطانی انگلستان در گفتگو با «تابناک»، چند نکته مهم را یادآوری نموده است:
1. الزویر (Elsevier) یک ناشر بین المللی است که حدود 2000 ژورنال یا مجله علمی را به چاپ می رساند که اغلب این ژورنال ها دارای ضریب تأثیر (Impact factor) بالایی هستند. یعنی به طور تقریبی از هر شش ژورنال علمی در دنیا، یکی از آنها توسط این ناشر به چاپ می رسد.
2. افرادی که کمترین اطلاعی نسبت به چاپ مقاله علمی دارند می دانند که مقالات باید به صورت مستقیم به ژورنال مورد نظر فرستاده شود و ناشر (همچون الزویر) هیچ گونه دخالتی در چاپ یا عدم چاپ ندارد. در نتیجه تحریم یک ناشر کاری کاملاً غیر منطقی و عقلانی است چون در این صورت حدود 2000 ژورنال علمی را تحریم کرده ایم.
3. بر اساس آخرین آمار از مؤسسه اطلاعات علمی (ISI)، ایران در سال 2008 از کل مقالات علمی چاپ شده در دنیا سهمی حدود 1.02 درصد را به خود اختصاص داده است که در جای خود ستودنی است و به آن خواهم پرداخت. بنابراین طبق تحلیل رئیس دانشگاه تهران، در عرصه بین المللی، بیگانگان مشغول ساختن 99 درصدی «قصر» ما هستند و ما فقط 1 درصد برای بیگانگان «خشت» تولید کرده ایم!
4. به نظر می رسد هدف دیگر از این تحریم در نگاه رئیس دانشگاه تهران، گرایش اساتید داخلی به چاپ مقالات خود در ژورنال های داخلی باشد. این هدف با این وسیله یعنی تحریم الزویر دست نایافتنی است چون:
الف) اساتید برای شناساندن خود و ایران در جامعه علمی دنیا که حق مسلم و وظیفه آنهاست ترجیح می دهند که تحقیقات خود را به ژورنال های خارجی ارسال کنند.
ب) متأسفانه ایران هنوز در خیلی از رشته ها ژورنال هایی صاحب نام و بین المللی ندارد که بتوان به آنها رجوع کرد و دست رد بر معادل های بیگانه آن زد.
ج) در تمام کشور های دنیا تحقیقات حساس و نسبتاً محرمانه وجود دارد که به طور منطقی نتایج آن قابل چاپ نیست. پس برای مابقی تحقیقات که ویژگی امنیتی ندارند، چاپ کردن نتایج در ژورنال های داخلی و خارجی که به راحتی برای همگان قابل دسترس است علی السویه است.
د) محدود کردن فضای علمی کشور به داخل ایران یعنی خودتحریمی که دقیقاً خواسته شوم دشمنان این کشور است و این یعنی بازی کردن در پازل بیگانگان معاند.
ه) از افتخارات ما ایرانیان این است که در دوره شکوفایی بعد از اسلام، ما تولید کننده و منتشر کننده علوم روز بوده ایم و به عنوان مثال به تدریس شدن کتاب قانون ابن سینا در دانشگاه های اروپایی در قرون گذشته می بالیم. بنابراین چطور با تحریم کردن بیش از 2000 ژورنال اثرگذار بین المللی به منافع ملی و اعتلای نام ایران اسلامی کمک کرده ایم؟
5. نکته بسیار حائز اهمیت و به زعم بنده انحراف بزرگ در اینجاست که رؤسای دانشگاه های کشور فراموش کرده اند که یكی از برگ های زرین دوره پس از انقلاب اسلامی ایران، تولید علم روز افزون و فزاینده دانشمندان ایرانی است. به اذعان همین بیگانگان، ایران اسلامی رتبه اول در رشد تولید علم را داراست که بزرگترین مؤلفه آن تعداد مقالات چاپ شده در ژورنال های بین المللی است. به عنوان مثال در سال 2003 سهم تولید علم ایران 0.29 درصد جهان بوده و پس از پنج سال به 1.02 درصد رسیده است که به اذعان دوست و دشمن رشدی فوق العاده است.
جالبتر اینجاست که ظاهرا مدیران علمی جمهوری اسلامی هیچ توجهی به آرمان ها و سیاست های کلی نظام ندارند و سخنان مکرر آیت الله العظمی خامنه ای رهبر حکیم انقلاب اسلامی که به تازگی در جمع مردم کرمانشاه نیز بیان کرده اند را نمی شنوند که رشد علمی حاصل از تلاش اساتید متعهد در تولید مقالات قوی بین المللی را همیشه تأیید و تصدیق کرده و از بزرگترین دستاوردهای انقلاب اسلامی می دانند.
6. نکته آخری هم که به ذهن می رسد این است که آیا در جمع رؤسای دانشگاه های کشور و مسئولین وزارت علوم که قاعدتا از نخبگان علمی کشور هستند، کسی نبود که نسبت به این حرکت واکنش جدی نشان دهد؟
گفتنی است در طول یک هفته گذشته، تعداد فراوانی از دانشجویان، اساتید و پژوهشگران حوزه های مختلف علمی، با رجوع به «تابناک» از بروز این اتفاق به شدت گلایه داشته و خواستار بررسی آن شده اند، که امیدواریم مسئولین تصمیم گیر، حداقل پاسخی درخور داشته باشند.