خسرو معتضد نویسنده و پژوهشگر تاریخ در گفتوگو با ایسنا، با اشاره به افزایش تمایل بینندگان به تماشای سریالهای ماهوارهیی و رقابت با شبکههای تلویزیونی داخلی بیان کرد: ما در مقابل این سریالهای ماهوارهای چه داریم؟ آقا میآید یک سریال تهیه میکند به اسم «کلاه پهلوی» که 10 سال ساخت آن زمان میبرد، از تمام امکانات استفاده میکند و بهترین ماشینهای قدیمی، بهترین ساختمانها و … در اختیارشان قرار میگیرد اما اگر از مردم نظرسنجی شود مشخص میشود که چقدر تماشاچی داشته و چرا مردم از این برنامه ملول و خسته بودند.
وی علت خسته بودن مخاطب از این سریال را اینگونه عنوان کرد: اول از همه مشاوری که از نظر تاریخی کارگردان را راهنمایی کند در این پروژه وجود نداشت تا اینکه در این اواخر چند تاریخدان مثل دکتر حقانی بر این فیلم نظارت کردند. دوم اینکه آقای دری تاریخ نمیداند و این یک مشکل بزرگی است در حالی که سریال «حریم سلطان» ماهواره، اگر چه تاریخ را وارونه جلوه میدهد، اما در کنار خود پنج مورخ دارد.
*** چرا کارگردان ادعا دارد با خدای خود طرف است؟
معتضد بیان کرد: از این سریالی که این آقا تهیه کرد و همه هم طرفداری و به به و چه چه میکنند، چه فهمیدیم؟ اتومبیل جیپ در سال 1941 اختراع شده اما ایشان در سال 1935 سوار جیپ میشوند! خندهدار است؛ مثل این میماند که نشان دهیم ناصرالدینشاه با موبایل صحبت میکند! ایشان نمیدانند جنگ دوم جهانی 1318 شروع شده و در 1320 به ایران سرایت کرده است، به خاطر اینکه مشورت نمیکند و فیلمنامه را خودش مینویسد، مورخش خودش است، طراح لباسش خودش است.
او ادامه داد: لباس ژاندارمهای زمان رضاشاه به این شکلی که به تصویر کشیده نبوده است. «کلاهپهلوی» در سال 1314 منسوخ شد. زنها کجا اینقدر شیک پوش بودند؟! من تصاویر زنان آن زمان را دارم، شاید فقط 100 زن درباری شیک پوش بوده باشند کجا زنها کت و دامن میپوشیدند؟ کجا اینقدر تنگ میپوشیدند و کجا بعد از رفع حجاب این همه بدنشان برجسته بود؟! لباسهای شیکی که ایشان بر تن خانمهای این سریال کرده برای آن زمان نبوده است.
این نویسنده و پژوهشگر تاریخ افزود: کجا در آن زمان مردها اینقدر شیکپوش بودند؟! در این فیلم همهی مردها کراوات میزنند و کلاه شاپو دارند. فیلمهای آن زمان در آرشیوها موجود است و میتوان دید که مردم چقدر مندرس بودند، کجا مردم اینقدر خوشپوش بودند؟! دولت انگلیس در سال 1316 گفته ایرانیها در حال گرسنگی و فقر دارند میمیرند، از هند برای مردم ایران گندم آوردند، چرا ایشان تاریخ را نمیخواند و فیلم میسازد و ادعا دارد که با خدای خود طرف است؟ نخیر، ایشان با میلیونها تماشاگر تلویزیون طرف است که آنها را ناچار کرده بروند ماهواره ببینند.
معتضد عنوان کرد: «مختاری» که در سریال «کلاه پهلوی» به تصویر کشیده بود، آیا واقعا این شکلی بود؟ فقط شنیده بود که ویلون میزند به همین دلیل یک ویلون هم به دستش داده بود. مختاری یک هنرمند دارای دو شخصیت بود اما در این سریال به عنوان یک آدم دلقک و مسخره نشان داده شده است.
*** خدا پدر سازندهی «مختارنامه» را بیامرزد
وی با اشاره به فیلم «عدیبن طاهر تمیمی» که دربارهی ایران است و مردم ایران را به عنوان آدمهایی بدبخت و بیچاره به تصویر کشیده است، گفت: در مقابل خدا پدر سازندهی «مختارنامه» را بیامرزد که شجاعت ایرانیان را در قیام حسینی نشان داد؛ من به آقای فخیمزاده ارادت دارم برای اینکه سریال «ولایت عشق» او خیلی زیبا بود ولی این آقا مشورت نمیکند.
معتضد همچنین انتقاد کرد: آیا بازداشتگاههای زمان رضا شاه آنقدر که در سریال نشان داده روشن بوده و زندانیها آواز میخواندند؟ تلویزیون این همه برای ساخت این سریالها خرج میکند نتیجهاش چیست؟ در فیلم عنوان میکند فرانسویها میخواهند اوراقی را بدزدند، این مزخرفات چیست؟ فرانسویها تخت جمشید را خالی کردند. آقا تندتند مینشنید مینویسد و میسازد معلوم است آخرش اینگونه درمیآید. فیلم تاریخی با آبروی این مملکت بستگی دارد. این فیلم نشان داد تمام زنهای دوران رضا شاه وقتی چادر را از سرشان برداشتند زیبا شدند.
*** فیلم تاریخی ساختن بچه بازی نیست
او خاطرنشان کرد: در این فیلم هر که رفع حجاب کرد شیک، مدرن، تحصیلکرده و آدم حسابی شد و آنهایی که مخالف کشف حجاب بودند یک مشت آدم بازاری و بیچاره بودند. ایشان اصلا تاریخ اختراعات را میداند؟ اصلا میداند که نازیها چه نقشی در ایران آن زمان داشتند؟ آیا اصلا اشارهای به آلمان نازی در سریال شده است؟ وقتی تاریخ نمیدانید مجبور نیستید فیلم تاریخی بسازید. فیلم تاریخی ساختن بچهبازی نیست.
معتضد اظهار کرد: کار کردن برای سینما آسان نیست. مطالعه میخواهد، آخر چرا عدهای از کارگردانها خودشان سناریو مینویسند و معتقدند که خودشان مورخ هستند؟ اشکال این افراد این است که ماشاءالله همه کاره هستند و با خدا در ارتباطند. من برای خدا ساختم یعنی چه؟! تمام جهان از خداوند قادر متعال است و ما همه بنده او هستیم، برای مردم بسازند؛ مردمی که نروند تلویزیون ترکیه را تماشا کنند. من از آینده ایران خیلی میترسم.
*** قبول کنیم که مهران مدیری یک چهره است
این پژوهشگر تاریخ به خبرنگار ایسنا گفت: مهران مدیری یک سریالی به اسم «قهوه تلخ» ساخت، زمانی که لباسهای بازیگران را در سریال دیدم گفتم طرحشان غلط است، اگر میخواهد دورهی ناصرالدین شاه را مجسم کند نباید لباس ژاندارمهای مشروطه را بر تن بازیگران بپوشاند که ایشان دلخور هم شد؛ اما قبول کنیم که مهران مدیری یک چهره است و آثاری که میسازد برای ایران تماشاگر ایجاد میکند.
وی متذکر شد: من خبر دارم که حتی در دوبی، بحرین، تاجیکستان، افغانستان و … سریال مهران مدیری را نگاه میکنند، خب این خوب است یا مثلا سیروس مقدم آثار خانوادگی و طنزی را که میسازد برای مردم جالب است، بنابراین کار تاریخی از همه بالاتر است و یک کارگردان نمیتواند بگوید افکار خودم را پیاده کردم، فیلم تاریخی مسؤولیت دارد و ایشان نباید برنجد، ایشان باید مطالعه کند.
معتضد همچنین با اشاره به سریال «روزگار قریب» کیانوش عیاری عنوان کرد: کیانوش عیاری در زمان ساخت دکتر قریب چند بار به من زنگ زد و از من سوال پرسید. سریالش هم خیلی فوقالعاده بود. باید به تاریخ احترام بگذارند، تاریخ را نمیشود گفت هر چه خودم خواستم، حتی مرحوم علی حاتمی در مورد فیلم ستارخان از مرحوم دکتر اسماعیل رضوانی کمک میگرفت.
*** ما در سینما و تلویزیون برای خدا فیلم نمیسازیم
وی ضمن بیان اینکه منکر زحمات دری نمیشود، خاطرنشان کرد: چه ایرادی دارد که یک اثر طوری ساخته شود که تماشاگر هم داشته باشد، مردم دوستش داشته باشند و به آن افتخار کنند. اگر واقعه گوهرشاد را به تصویر میکشید و فقط به یک اشارهی کوتاه بسنده نمیکرد بیشتر اثرگذار میشد. ایشان برای کم کردن هزینهها و صحنهها چنین مواردی را به تصویر نکشیده است.
او اظهار کرد: ایشان زرنگی کرده و بعد میگوید من با خدا معامله کردم، ما در سینما و تلویزیون برای خدا فیلم نمیسازیم، خداوند ناظر بر تمام کارهای ماست. فیلمسازان با مردم طرف هستند که نروند تلویزیون ترکیه را نگاه کنند.
وی افزود: کلاه پهلوی میتوانست بهتر و جذابتر باشد. مخصوصا در پایانش انتظار داشتم گرسنگی و فقر مردم را نشان دهد. هنرپیشههای خیلی خوبی در اختیارش بودند و تلویزیون هم هر چه که میخواستند در اختیارشان میگذاشت پس میتوانست بهتر از این باشد.
کلاه پهلوی
*** گله از بیسوادی دوبلورهای سریالهای ماهواره
معتضد در بخش دیگری از گفتوگوی خود با اشاره به سریال های ماهوارهای، دوبلورها و مترجمان این سریالها را بیسواد خواند و از اطلاعات تاریخی غلط آنها که در این سریالها عنوان می شود گله کرد.
وی بیان کرد: در یکی از این سریالها از قول عثمانیها عنوان میشود که کشور صفویان را گرفتیم در حالی که صفویان عثمانیها را تار و مار کردند و هیچ وقت آنچه که آنها در سریالهایشان عنوان میکنند اتفاق نیفتاد.
معتضد در پایان گفت: حتی مرتبا در این سریال عنوان میشود که پادشاه استرالیا به جنگ ما آمده است، مترجمش خیلی بیسواد است که Austria Hungary یعنی اتریش و مجارستان را استرالیا ترجمه کرده است! آن زمان اصلا هنوز استرالیا کشف نشده بود.