محمد جواد ظریف در گفتگوی اختصاصی با جرمی بوئین خبرنگار این شبکه در ژنو گفت : کار واقعی و دشوار در این نشست شروع شد. همه ما خوشبین بودیم و هنوز هم خوشبین هستیم اما شاید اکنون محتاط تر از چند روز پیش باشیم.
وقتی همه اینها را داخل متنی مشترک بیاوریم به طوریکه همه احساس کنند این متن خودشان است ، در آن صورت ممکن است اختلافاتی در دیدگاهها داشته باشیم، برخی ممکن است موضعی با خواسته های حداکثری داشته باشند و رسیدن به نتیجه دشوار شود اما چه در جریان این نشست یا نشست بعدی، اینها همه زمینه هایی است که قابل حل است.
خبرنگار بی بی سی در این مصاحبه پرسید فابیوس وزیر خارجه فرانسه گفته است ما می خواهیم به توافق برسیم اما نمی خواهیم به توافقی فوتبالی برسیم. آیا فکر می کنید مخالفت فرانسه یک مشکل است؟
ظریف گفت یک بار دیگر می گویم نمی خواهم درباره آنچه در گفتگوها اتفاق می افتد صحبت کنم زیرا معتقدم انسجام گفتگوها ایجاب می کند در حرفها محتاط و رازنگهدار باشیم.
خبرنگار گفت آیا نمی خواهید بگویید این مسئله مربوط به راکتور آب سنگین اراک می شود.
ظریف گفت نمی خواهم بگویم چه کسی مشکل درست می کند. فابیوس حرفهایی به رسانه ها زده است. روشن است او نگرانیها و دغدغه های خود را دارد.
خبرنگار گفت آیا نگرانی او درباره راکتور اراک است.
ظریف گفت خوب شما می توانید این سؤال را از خود او بپرسید. اما همه ما با هم اگر تلاش کنیم نگرانیهای یکدیگر را برطرف کنیم به نتیجه خواهیم رسید. ما از ابتدا توافق کردیم بر اساس احترام متقابل و جایگاهی برابر با یکدیگر کار کنیم. از این رو اگر همه تلاش کنیم این طور کار کنیم می توانیم به توافق برسیم.
خبرنگار گفت آیا می توانیم در این دور از گفتگوها به توافق برسیم؟
ظریف گفت : احتمال توافق وجود دارد و همچنین ممکن است به توافق نرسیم. اما این مسئله فاجعه نخواهد بود. ما روندی مهم را شروع کرده ایم و به شرطی که این روند ادامه پیدا کند و تلاش شود به نتایجی مثبت برسد، فکر می کنم کارمان خوب بوده است. فکر می کنم کار بی نهایت مهمی کرده ایم. به نظر من تا اینجا هم تحولی بزرگ بوده است و شکل متفاوتی از گفتگوها را تجربه کرده ایم.
خبرنگار گفت آیا شما همه این کارها را به علت تحریمهای شدید علیه ایران انجام داده اید؟
ظریف گفت : واقعیت این نیست. بهتر است رک و پوست کنده صحبت کنیم و ببینیم تحریمها چه نتیجه ای داشته است. تحریمها باعث تولید نوزده هزار سانتریفوژ شده است. همچنین تحریمها برای مردم ایران هم مشکلاتی به وجود آورده است. تحریمها هرگز بر سیاستهای ما تاثیر نمی گذارد.
خبرنگار گفت آیا شما می گویید تحریمها شما را مجبور کرده است سانتریفوژهای بیشتری بسازید.
ظریف گفت : نه این طور نیست. من نمی گویم تحریمها ما را مجبور کرده است بلکه می گویند محصول و نتیجه واقعی تحریمها این بوده است. اگر می خواهید تاثیر تحریمهایی را که در هشت سال گذشته اعمال شده است، ببینید باید به نتایج آن نگاه کنید. نتیجه واقعی این تحریمها فشارهایی بر زندگی مردم ایران و تولید نوزده هزار سانتریفوژ بوده است. من فکر نمی کنم کسی بتواند بگوید تحریمها موفق بوده است و مدعی پیروزی شود.
خبرنگار گفت اما دولتهای غربی می گویند فشارها کارساز بوده است.
ظریف گفت نه، فشارها کارساز نیست. در واقع مردم ایران دولتی را انتخاب کردند که با این مسئله دقیقا همانطوری برخورد می کند که هشت سال پیش درباره آن مذاکره می کرد. بنابراین ما اکنون گروه جدیدی داریم که مسئول مذاکرات هسته ای ایران هستند اما علت آن تحریمها نبوده است. اگر قرار بود تحریمها کارساز باشند، ایران می بایست برنامه غنی سازی خود را متوقف می کرد اما ایران این کار را نکرده و تحریمها دقیقا نتیجه ای معکوس داشته است.
خبرنگار بی بی سی گفت در ایران همان رهبری معظم را دارید. آیا ایشان باورهای خود را درباره این مسئله تغییر داده است؟
ظریف گفت نه ، زیرا ایشان بر این باور است نباید با ایران طوری برخورد شود که منزلت و جایگاهش پایین تر از کشورهای دیگر باشد. ایشان خواستار احترام به حقوق مردم ایران و احترام برای جایگاه و منزلت ملت ایران است. و خواسته ما نیز همین است.
خبرنگار گفت آیا معنای آن این است که اگر به توافق برسید بتوانید به غنی سازی اورانیوم ادامه دهید ؟
ظریف گفت ما به روشنی گفته ایم اینکه از ما خواسته شود اورانیوم را غنی سازی نکنیم نه فقط خلاف حقوق ماست بلکه خلاف آن چیزی است که سیاست درست برای منع تکثیر تلقی می شود. زیرا ما همه دانش و تاسیسات و دانشمندان و کارگاههای لازم را برای ساخت این سانتریفوژها داریم.
از این رو بهترین و موثرترین راه برای اینکه مطمئن شویم ایران بدون اینکه به سمت استفاده غیرصلح آمیز منحرف شود، برنامه هسته ای خود را دنبال می کند، و البته ایران هرگز قصد ندارد به سمت استفاده غیرصلح آمیز از انرژی هسته ای حرکت کند، این است که این فناوری به شکلی شفاف تحت نظارت آژانس بین المللی انرژی اتمی استفاده شود و این چیزی است که ما آماده آن هستیم.
خبرنگار در ادامه پرسید اگر شما به توافقی برسید ، چه در این دور یا در دوری دیگر و این توافق را به کشور خود ببرید ، آیا خواهید توانست آن را به کسانی که دیدگاههای سیاسی متفاوتی با شما دارند یعنی مخالفان؛ بقبولانید؟
ظریف گفت: در همه جوامع ما افراد یک جور فکر نمی کنند و دیدگاههای متفاوتی وجود دارد و تفاوت در دیدگاهها همیشه هست. هر توافقی منتقد و عیبجوی خود را دارد اما اگر توافق محکم و معقول و متوازن باشد می تواند روی پای خود بایستد و در برابر فشار منتقدان و فشار زمان مقاومت کند و پایدار بماند. این چیزی است که ما برای آن تلاش می کنیم.
ما دنبال توافقی متوازن هستیم زیرا قضیه یک جنبه ندارد، ما می خواهیم آن را شروعی برای حل این مسئله و تغییر ماهیت روابطمان قرار دهیم. از این رو این شروع طرحی مهم است که ما نباید به آن به عنوان چیزی نگاه کنیم که امروز درباره آن به پیروزی برسیم اما دو ماه یا دو سال دیگر با شرایطی روبرو شویم که پایدار و قابل قبول نباشد.
خبرنگار گفت شما از عیبجویان از هر گونه توافقی صحبت کردید. بسیار احتمال دارد که عده ای از این عیبجویان هم در سنای آمریکا باشند. برای شما تا چه حد مهم است کشورهای غربی کم یا بیش تحریمها را بردارند.
ظریف گفت : من بر این باورم تحریمهای یک جانبه به ویژه تحریمهای فرامرزی (تحریمهایی که آمریکا کشورهای دیگر را مجبور به اعمال آنها علیه ایران می کند) غیرقانونی هستند. این تحریمها هیچ جایگاهی در قانون بین المللی ندارند.
خبرنگار گفت منظور شما تحریمهای آمریکاست.
ظریف گفت من درباره تحریمهای آمریکا و برخی تحریمهای اروپا صحبت می کنم. این تحریمها غیرقانونی هستند و هیچ پایه و اساسی در قانون بین الملل ندارند و اساسا غیرموثر هستند. بنابراین برخی تحریمها را هدف تلقی می کنند. آنها باید ببینند تحریمها در هشت سال گذشته شکست خورده است و به همین علت دنبال راههای دیگری باشند.
نمی دانم چرا عده ای همچنان سیاستهایی را که ثابت شده غلط است دنبال می کنند. به نظر من امکان (اتخاذ) رویکردی جدید وجود دارد و می توان دیدگاهی جدید به مسئله داشت. ما به جامعه بین المللی امکان جدیدی را ارائه کرده ایم. ملت ایران باب فرصت را به روی نوع جدیدی از روابط گشوده است.
خبرنگار گفت نظرتان درباره اظهارات باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا یا اظهارات مقامات کاخ سفید پس از آنکه بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل انزجار شدید خود را از آنچه در اینجا جریان دارد ؛ اعلام کرد ، چیست. اوباما گفت او یک بار دیگر بر دیدگاه خود تاکید می کند که هرگز اجازه نخواهد داد ایران به سلاح اتمی دست پیدا کند.
ظریف در پاسخ گفت : ایران سلاح اتمی نمی خواهد.
خبرنگار گفت اما آنها حرف شما را باور ندارند. اسرائیلها این حرف را باور نمی کنند.
ظریف گفت این مشکل خودشان است. به نظر من برخی دنبال ایجاد رعب و ترس هستند. آنها تلاش می کنند سپربلایی در برابر اقدامات غیرقانونی خودشان از جمله نقض حقوق بشر پیدا کنند. واقعیت این است اسرائیل مهمترین تهدید امنیتی برای کل منطقه است. اسرائیل تنها دارنده تسلیحات هسته ای و شیمیایی در منطقه ماست.
اسرائیل در برابر هر گونه تلاشی برای عاری کردن منطقه ما از تسلیحات کشتار جمعی ایستادگی کرده است. از این رو آنها هیچ اعتباری ندارند که در این باره صحبت کنند. آنها از سال هزار و نهصد و نود و دو دائم گفته اند ایران در عرض شش ماه سلاح اتمی می سازد.
بنابراین می بینیم در مدت بیست و یک سال پیش بینی های آنها محقق نشده است و هرگز محقق نخواهد شد زیرا ما دنبال سلاح اتمی نیستیم.
البته نکته اینجاست که من معتقدم آمریکا حق ندارد با دیگران این طور صحبت کند. از زمانی که سازمان ملل متحد منشور خود را تصویب و استفاده از نیروی نظامی یا تهدید به استفاده از آن را غیرقانونی اعلام کرد، هر گونه گزینه نظامی از روی میز حذف شد.
خبرنگار گفت :آیا شما از تهدید به استفاده از نیروی نظامی نمی ترسید زیرا از این تهدیدها خیلی می شود؟
ظریف گفت من درباره این تهدیدها نگران نیستم . من درباره کشورهایی نگران هستم که دائما روی نیروی نظامی تکیه می کنند. بارها و بارها ثابت شده است استفاده از نیروی نظامی غیرموثر و فاجعه آمیز برای منافع ملی خود این کشورها بوده است.
خبرنگار گفت آیا برای شما عجیب نیست که بسیاری به ایران اعتماد ندارند. آنها در ذهنشان تاریخ روابط خرابی که شما با آمریکا داشته اید، حک شده است و همچنین در ذهن آنها حک شده است که ایران برنامه هسته ای خود را مخفیانه شروع کرد.
ظریف پاسخ داد : نه این طور نیست. به نظر من مشکل در روابط میان ایران و آمریکا را خود آمریکاییها شروع کردند . مشکل در روابط دو کشور از زمانی آغاز شد که آمریکا دولت منتخب و دموکراتیک را در ایران سرنگون و از یک دیکتاتور در دهه های بعد حمایت کرد.
مجری گفت: بنابراین شما تاریخ مشترک زیادی با آمریکا دارید.
ظریف تصریح کرد ما تاریخ مشترک زیادی با یکدیگر داریم، ما بارها روابطمان بر هم خورده است. ما بی اعتمادی زیادی به یکدیگر داریم که باید بر اینها غلبه کنیم.
خبرنگار گفت اما نظر آنها درباره اینکه چه کسی مسئول این مشکلات و بی اعتمادیهاست فرق می کند. آنها از گروگانگیری در سفارت آمریکا صحبت می کنند.
ظریف گفت: تاریخ از چهارم نوامبر (زمان گروگانگیری در سفارت آمریکا ) شروع نشد. تاریخ بسیار قبل تر از آن و زمانی که آمریکاییها دولت منتخب و دموکراتیک ایران را سرنگون کردند؛ شروع شد.
تا جایی که به برنامه هسته ای مربوط می شود، ایران نمی خواست برنامه هسته ای اش را پنهان کند. بلکه این آمریکا و کشورهای غربی بودند که تصمیم گرفتند مانع دسترسی ایران به آنچه که حقش بود شوند در حالیکه این کار آنها خلاف قوانین بین المللی و ان پی تی بود.
ظریف افزود: پیام من برای آقای اوباما این است که دریچه ای از فرصت به روی ما باز شده است و باید از این فرصت استفاده کرد تا این وضع را تغییر داد و این مسئله را حل کرد. این مسئله قابل حل است اما به رهبری درست نیاز دارد. این کار به جرات نیاز دارد.
خبرنگار گفت به نظر شما این پنجره و دریچه تا کی باز خواهد ماند.
ظریف گفت این مسئله به رفتار خود ما بستگی دارد. ما می توانیم با اعمالمان و گامهایی که بر می داریم ، این پنجره را باز نگه داریم یا ممکن است با کارها و گامهایی بی اعتمادی تشدید شود و حتی باعث شویم این پنجره خیلی زودتر بسته شود.
خبرنگار گفت: منظورتان کار جمعی است و کار همه کسانی که در این مذاکرات حضور دارند.
ظریف گفت بله، همه کسانی که در این مذاکرات حضور دارند.