هراز نیوز :شايد اگر امروز در خيابان پرتردد شاهد رانندگي بد برخي رانندگان باشيد، باور نکنيد که قوانين راهنمايي و رانندگي در ايران قدمتي 100 ساله دارد . برخي از ما ايرانيان در مورد رانندگي با پديده اجتماعي به نام” تاخر فرهنگي” مواجهيم که نوعي جا نيافتادن فرهنگ رانندگي در عين استفاده بيش از 60 سال عموم از وسايل نقليه است.
اما نکته جالب ورود قوانين راهنمايي و رانندگي به ايران در اواخر دوران قاجار است و از آن زمان تا کنون اين قوانين گرچه بسيار تغيير کرده اند،اما گويا برخي از ما مردم براي رعايت نکردن قوانين راهنمايي و رانندگي همانيم که بوديم.
در سالهاي دور در شهرهاي بزرگ از جمله تهران،درشکه،کالسکه، واگن اسبي،قاطر و الاغ از جمله و سايل نقليه عمومي و خصوصي بشمار مي رفتند.واگن هاي اسبي داراي اتاق هاي چرخدار بودند و توسط دو راس اسب روي ريل آهن حرکت مي کردند ،حداقل 50 نفر نشسته و ايستاده مي توانستند از اين واگن ها استفاده نمايند و کليه خطوط به محله بازار ختم مي شد.
همزمان با فعاليت ماشين دودي، کالسکه بخار يا اتومبيل در محدوده سالهاي 1283 شمسي برابر با 1904 ميلادي وارد شهر تهران شد. اين اتومبيل متعلق به مظفرالدين شاه قاجار بود که توسط يک راننده فرانسوي هدايت مي شد. اين اتومبيل از نوع کالسکه هاي پرسروصدا بود و به جاي سقف، چادر برزنتي داشت.
پس از اين تاريخ بتدريج اين اتومبيل ها متعلق به خانواده هاي فرمانفر، قوام و وثوق الدوله و امين انضرب و تعدادي از سفرا بود. با افزايش تعداد وسايل نقليه از سال 1292، هيچگونه مقرراتي براي انتظام بخشيدن عبور و مرور آنها موجود نبود، ولي در آن سال يک نفر سوئدي به اتفاق عده اي از هموطنان خود به ايران دعوت شدند و شروع به پايه گذاري سازماني به نام نظميه ( شهرباني ) در ايران نمودند که شعبه اي نيز بنام عبور و مرور در آن تاسيس گرديد.
در سال 1308 دولت تصميم به برچيدن واگن اسبي گرفت، اولين بار به فکر تاسيس يک سرويس حمل و نقل عمومي براي شهر تهران افتاد و پيرو آن تعدادي اتوبوس از خارج خريداري کردند. ولي تا حدود سال1320 درشکه ها همچنان جزء وسايل نقليه تهران محسوب مي شدند. تعداد اتومبيل ها و موتورسيکلت هاي تهران در سال1300 فقط 600 دستگاه بودند که همچنان جزء وسائل نقليه تهران محسوب مي شدند. در سال 1320 تعداد اتومبيل و موتور سيکلت بالغ بر 700 دستگاه بوده است.
افزايش وسايل نقليه در سالهاي بعد آهنگي سريعتر پيدا کرد بطوريکه در سال1333 آمار وسايل نقليه کشور 80100 دستگاه اعلام شده و در سال 1347 پليس راه ژاندارمري در تهران تاسيس شد. در سال 1353 امور راهنمايي و رانندگي تهران طبق قانون به شهرداري واگذار گرديد در نهايت 12 فروردين 1370 با اجراي طرح ادغام نيروهاي انتظامي سازمان راهنمايي و رانندگي ، پليس راه و ژاندارمري با يکديگر ادغام شدند سپس معاونت راهنمايي رانندگي و حمل ونقل ناجا شکل گرفت.
اولين افسر آزمايش رانندگي که نام و امضاء او در پاي اوراق رانندگان زمان قاجاريه وجود دارد به زبان فرانسه نوشته شده است شخصي بنام مسيوکلين بود که بعد از وي اين سمت به ناصرخان انشاء اولين متخصص نظميه محول شد.همچنين اولين آيين نامه رانندگي در زمان وستد اهل سوئدي تهيه وتنظيم گرديد.
وي در سال 1291 ه. ش رياست نظميه را به عهده داشت و حدود 10 سال در اين پست باقي ماندند يکي از کارهاي شخص مذکور ترجمه، تنظيم نظامنامه و آيين نامه قيد شده است که راننده هنگام روز در شهر و اماکن پرجمعيت ضمن حرکت از سمت راست بايد با سرعت 15 کيلومتر در ساعت و در خارج شهر 25 کيلومتر در ساعت و شب ها با ساعتي 10 کيلومتر براند. يا اينکه در موقع نزديک شدن به حيوانات از قبيل اسب و قاطر که طبعاً از صداي ماشين وحشت دارند از سرعت اتومبيل خود بکاهند و آرام حرکت کنند تا باعث وحشت و رم کردن حيوانات نشوند.
اولين چراغ هاي راهنمايي و رانندگي در سالهاي دهه 30 در تقاطع هاي سپه ( امام خميني ره) ولي عصر، پل امير بهادر، باغ ملي دروازه شميران، گمرک و امريه نصب گرديد. قبل از نصب اين چراغ ها، چراغهاي راهنمايي بصورت کوله پشتي بودند که داراي دو چراغ قرمز، سبز و کليدي در جهت خاموش و روشن کردن آنها بود که کوله پشتي در پشت مامور قرار مي گرفت و کليد آن روي سينه سمت چپ قرار داشت اين چراغ ها کار مي کرد و مامور با پشت کردن به طرف رانندگان اتومبيل آنان را متوقف و يا دستور حرکت به آنان مي دادند.
بالاخره در سالهاي 39 و 40 چهار راه داراي چراغ اتوماتيک گرديد، اولين راننده زن در ايران شخصي بنام خانم( هلن شه بنده) بود که در سال 1319 موفق به اخذ گواهينامه گرديد و سر و صداي زيادي در مطبوعات آن زمان براه انداخت .
بالاخره در سال 1300 هجري شمسي در اداره پليس شعبه اي بنام شعبه آلات ناقله در خيابان باب همايون (درب اندرون سابق) تاسيس گرديد،با 10 نفر مامور که از بين پاسبان ها انتخاب شده بودند کار کنترل عبور و مرور اتومبيل ها را به عهده گرفتند و علامت مشخصه آنها يا ديگر افراد پليس بازوبند سفيدي بود که به بازوي چپ خود مي بستند. رياست اين شعبه به شخصي بنام فتح ا… خان بهنام که در حقيقت اولين رئيس راهنمايي و رانندگي محسوب مي شد و داراي درجه نايب اولي يعني ستوان يکم بود واگذار گرديد.
گردآورنده :ستوانيکم مهدي گرايلي مسئول فرهنگ ترافيک ف.ا.ش.جويبار