تاکنون هیچ یک از مسئولان ارشد استان فارس مخالفتی با کلیت طرح ترافیک شیراز بیان نکرده‌اند اما اجرای این طرح همچنان در پیچ‌و‌خم اما و اگرها گیر کرده است.
هر از چندگاهی با شنیدن خبر عملیاتی شدن طرح ترافیک در کلان‌شهرهای کشور و مراکز استان‌هایی که برخی از نظر تیپیک رده‌ای پایین‌تر از فارس دارند، این سئوال پیش می‌آید که طرح ترافیک شیراز چرا پس از دو سال و اندی همچنان مسکوت مانده است.
شهر شیراز به عنوان یکی از با سابقه‌ترین شهرهای ایران و حتی جهان که چند هزار سال سابقه مدنیت دارد بدون شک در شمار شهرهایی است که ایران را با آنها می‌شناسند.
این مسئله که جایگاه شیراز از نظر فرهنگی و اجتماعی تا چه حد با وضعیت مطلوب و ایده‌آل فاصله دارد در این مقال نمی‌گنجد، اما اجرای پروژه‌ها و طرح‌هایی برای ارتقای وضعیت شهرنشینی در کلان‌شهرهایی مانند شیراز گریز‌ناپذیر به‌نظر می‌رسد و در این میان ساماندهی حمل و نقل از مهم‌ترین مسائل پیش روی مدیران شهری است.
سئوالی که این روزها در افواه عمومی به طور مکرر مطرح می‌شود این است که طرح ترافیک شیراز چرا صورت اجرایی نمی‌گیرد، مشکل در کجا رقم می‌خورد که با وجود بیش از دو سال تلاش و خواست همگانی همچنان این طرح مسکوت مانده است.
اگر طرح ترافیک شیراز غیرممکن است از ابتدا چرا مطرح و این میزان هزینه و پیگیری شد و کدام مسئول یا مسئولانی مانع اجرای این طرح هستند که در شایعات حضور دارند اما در عرصه اطلاع‌رسانی حقیقی اثری از این مخالف‌خوانی‌ها نیست.
برخی انتقادات و موارد مطرح شده از سوی استانداری فارس و نیروی انتظامی ضابطه‌های عادی هستند که در مسیر اجرای هر طرحی بیان شده و بیشتر این ضوابط نیز تاکنون برآورده شده‌اند.
آنچه که در این زمینه قابل توجه است اینکه هیچ یک از مسئولان ارشد استان فارس نیز مخالفتی با کلیت طرح ترافیک شیراز بیان نکرده‌اند یا حداقل در عرصه عمومی چیزی در این مورد شنیده نشده است.
از سوی دیگر واضح است که شهروندان شیرازی به عنوان یکی از قدیمی‌ترین شهرنشینان ایران که همواره زیستی آمیخته با عقلانیت و فرهنگ داشته، با درک ضرورت برخی تغییرات در عادات شهری (چنانکه در زمینه‌های دیگر دیده شده) می‌توانند و باید که پیشاهنگ اجرای تحول در مسائل فرهنگی، اجتماعی و شهروندی در کشور باشند.
به هر روی به اذعان کارشناسان شهری حتی در صورت راه‌اندازی مترو و ارتقای چند برابری ناوگان حمل و نقل عمومی، اجرای طرح‌های ترافیکی در شیراز همچنان و همیشه ضرورت دارد تا شهروندان شیرازی از جنگ اعصاب هر روزه خلاصی یابند و یکی از زیباترین شهرهای ایران به پارکینگ متحرک خودرو بدل نشود.
شهرها برای انسان ساخته شده نه برای ماشین
در این زمینه شهردار شیراز با رویکردی کلان و علمی تاکید دارد که شهر برای اتومبیل‌ها ساخته نشده بلکه برای انسان ساخته شده است.
علیرضا پاک‌فطرت در گفت‌و‌گو با خبرنگار فارس در شیراز نگاه خود به طرح ترافیک و علل به تعویق افتادن آن تا این زمان را تشریح کرد و گفت: بحث‌های ترافیکی و احاطه شدن مرکز شهر توسط خودروها مختص شیراز نیست و تمام کلان‌شهرها از جمله تهران دارای محدوده ترافیکی هستند.
وی ادامه داد: در تهران اگر چه طرح ترافیکی اجرا می‌شود، اما هر زمان هر شهروندی اراده کند وارد طرح ترافیک شود با پول می‌تواند مجوز ورود بخرد. همچنین این سخن از زبان کسی بیان می‌شود که خود تاکنون در راه اجرای طرح ترافیک تلاش بسیاری داشته و سخن مخالفان مبنی بر اهداف درآمدزایی شهرداری از طرح ترافیک را بی‌معنا دانسته است.
پاک‌فطرت اما این سخن را از آن رو بیان می‌کند که بگوید ترافیک بیش از مسائل مدیریتی ریشه در فرهنگ دارد.
وی البته در اثنای این گفت‌و‌گو دیدگاه خود را بیشتر تشریح کرد و توضیح داد که هزینه‌های شهرداری در طرح ترافیک بیش از درآمد آن است و اگر پولی دریافت می‌شود با هدف کاهش تقاضای افراد برای ورود به مرکز شهر است.
شهردار شیراز در ادامه خاطرنشان کرد: کشور ما دوران گذار را می‌گذراند و هنوز دارا بودن اتومبیل به نظر بسیاری شخصیت و ارزش می‌آورد.
این مسئول اضافه کرد: در اروپا چنین وضعیتی در اواخر قرن 19 و دو سوم قرن بیستم وجود داشت و به تدریج افراد پی بردند که شهر باید اولویت را به عبور عابران پیاده و آرامش شهروندان بدهد.
پاک‌فطرت خاطرنشان کرد: همان‌گونه که اکنون در برخی کشورها جراحان با دوچرخه به بیمارستان می‌روند و بسیاری از اساتید دانشگاه تلفن همراه ندارند، روزی باید ما نیز به این فرهنگ برسیم که هر وسیله‌ای را تنها در صورت نیاز واقعی ابتیاع کنیم.
وی تصریح کرد: بحث محدوده طرح ترافیک 2.5 سال پیش که کار را بر عهده گرفتم، وجود داشت و با برگزاری جلسات موارد را پیگیری و مراحل آن را اجرا کردیم.
شهردار شیراز اضافه کرد: در اجرای مراحل این طرح شهرداری ایمن‌سازی، نصب تجهیزات الکترونیک، فرهنگ‌سازی، احداث پارکینگ موقت، کلنگ‌زنی پارکینگ‌های اصلی طرح و بسیاری از موارد دیگر را دنبال کرد.
به گفته وی، هر بار در اجرای طرح، مسائلی پیش آمد چنان که در دفعات مختلف به دلیل ایام انتخابات، ایام آغاز سال تحصیلی، ایام شب عید و حضور مسافران، ماه رمضان و… اجرای طرح معطل ماند.
پاک‌فطرت اضافه کرد: شهرداری با وجود این مسائل کار خود را ادامه داد و اقداماتی مانند نصب تابلوهای طرح، استقرار دوربین و تجهیزات، مشخص شدن مسیرها و یک طرفه شدن برخی خیابان‌ها را دنبال کرد.
خط ویژه حتی در صورت نبود طرح ترافیک ضرورت داشت
شهردار کلان‌شهر شیراز اذعان داشت: آخرین مطلبی که در مورد طرح ترافیک پیش آمد این بود که بنابر ضابطه طرح باید چهار خط ویژه اتوبوسرانی راه‌اندازی شود.
وی خاطرنشان کرد: یکی از خطوط ویژه در خیابان زند راه‌اندازی شد و و خط دوم خیابان نادر نیز به زودی راه‌اندازی می‌شود.
پاک فطرت عنوان کرد: خط ویژه حتی در صورتی که طرح ترافیک اجرا نمی‌شد ضرورت داشت چرا که علاوه بر کاهش زمان سفر با اتوبوس که باعث تشویق شهروندان در استفاده از حمل و نقل عمومی است، در زمان‌های بحران اورژانس، آتش نشانی و پلیس باید بتوانند خارج از ترافیک خود را به محل عملیات برسانند.
به گفته وی، خط ویژه دوم شیراز خیابان نادر است که از چهار راه حسینیه 15 خرداد به سمت فلکه فرودگاه امتداد دارد و باید روی جوی‌ها پوشانده شود تا عرض خیابان برای تعبیه ایستگاه اتوبوس و تاکسی افزایش یابد.
آمادگی اجرای محدوده طرح ترافیک را داریم
شهردار شیراز در گفت‌و‌گو با فارس تصریح کرد: به صراحت اعلام می‌کنیم که شهرداری آمادگی اجرای طرح زوج و فرد را دارد.
وی افزود: اکنون اعلام می‌شود که طرح در حالت ارشادی در حالت اجرا است اما ارشادی بودن به معنای استقرار تابلو نیست بلکه باید تذکر نیز داده شود.
پاک‌فطرت ادامه داد: شورای ترافیک استان فارس این طرح را تصویب کرد و پس از رایزنی‌های فراوان با پلیس توافق صورت گرفت و طرح به وزارت کشور فرستاده شد و تا زمانی که وزارت کشور این طرح را مصوب نکند امکان اجرای کامل ندارد.
این مسئول اضافه کرد: استانداری حتی در مورد راه‌اندازی خطوط ویژه نیز قائل به این بود که باید منتظر تصویب کامل طرح ماند، اما شهرداری به سبب آن که احداث این خطوط و جا افتادن آن چند ماه زمان می‌برد کار را شروع کرد.
ایجاد محدودیت 10 درصدی برای منفعت 90 درصد شهروندان
شهردار شیراز تصریح کرد: ما معتقد هستیم در مرکز شهر خودروهای رنگارنگ حق ندارند دود و مونو اکسید کربن در گلوی پیاده‌ها فرو کنند.
وی خاطرنشان کرد: خانم بارداری که در گذر از خیابان است، پیرمردی که در مرکز شهر سکونت دارد و مادری که فرزند خود را به مدرسه می‌برد گناهی نکرده که برای زودتر رسیدن خودروها و گاه خیابان‌گردی خودروهای شش سیلندر و شاسی بلند همواره در عذاب و وحشت باشد.
پاک‌فطرت با بیان این که از سوی دیگر در شرایط فعلی بیشتر درآمد شهر هزینه عبور و مرور خودروها و ساخت زیرگذر و… می‌شود، گفت: اگر روزی به این فرهنگ برسیم که خودرو را تنها در موارد ضروری بیرون بیاوریم و باور کنیم که شهر قبرستان اتومبیل نیست آن گاه می‌توان این بودجه‌های کلان فعلی را به جای احداث دائم روگذر و زیرگذر و تقاطع برای ارتقای امور فرهنگی و معنوی، احداث فرهنگ‌سرا، زمین بازی و… هزینه کرد.
وی البته تصریح کرد که در این زمینه اهرم اجرایی در دست شهرداری نیست و این مجموعه باید با قانون هماهنگ باشد.
این مسئول متذکر شد: شهرداری حتی برچسب روی اتومبیل‌ها را نیز آماده کرده که خودروی پزشکان، قضات، خبرنگاران، فرماندهان نظامی و انتظامی و جانبازان را تفکیک کند.
پاک‌فطرت خاطرنشان کرد: کسانی نیز که در محدوده طرح زندگی می‌کنند به ازای هر خانواده می‌توانند برای یک خودرو برچسب تردد رایگان دریافت کنند.
شهردار شیراز ابراز داشت: به سبب تغییر و تحول در دولت و وزارت کشور احتمال دارد طرح ترافیک باز نیز به تاخیر بیافتد.
حاضریم درآمد طرح ترافیک را به پلیس بدهیم
وی ادامه داد: هزینه‌ای که برای اجرای محدوده ترافیک می‌شود با درآمد آن قابل قیاس نیست و برای رفع شایعات در این زمینه شهرداری آمادگی دارد این درآمد را به نیروی انتظامی بدهد تا برای طرح هزینه کنند.
پاک‌فطرت گفت: تعرفه‌ای که در شیراز برای ورود به محدوده تعیین شده یک‌پنجم مبالغ تهران نیز نبوده و برای شهرداری این مبالغ چندان قابل توجه نیست و بیش از آن سلامت شهروندان و خلوت شدن مرکز شهر برای ترددهای ضروری مد نظر ما است.
مالکان چند خودرو معدود هستند
مدیر اجرایی طرح ترافیک شیراز نیز در همین زمینه گفت: چند سالی است که برخی خانواده‌ها وضعیت مالی خوبی پیدا کرده‌اند و دو یا چند خودرو در تملک دارند.
محمدرضا امین در پاسخ به خبرنگار فارس در مورد امکان سوء‌استفاده مالکان چند خودرو با پلاک‌های مختلف ابراز داشت: پیش‌بینی پلاک زوج و فرد برای این صورت می‌گیرد که بر اساس پلاک، افراد در روز مشخص تردد داشته باشند.
وی عنوان کرد: در حال حاضر خانواده‌هایی که چند خودرو دارند تمام ماشین‌های خود را حرکت می‌دهند، اما با اجرای طرح و زوج فرد حداقل یک خودروی آنان حذف می‌شود.
امین ادامه داد: از سوی دیگر خانواده‌هایی که چند خودرو دارند در اقلیت هستند و از طرفی با افزایش نرخ سوخت و هزینه بیمه و با توجه به اولویت پیدا کردن حمل و نقل عمومی، سودمند بودن استفاده از چند خودرو به تدریج غیرعقلانی می‌شود.
شهرداری پیشنهاد دهنده طرح ترافیک نبود
وی در بخش دیگری از این گفت‌و‌گو اضافه کرد: اجرای طرح ترافیک از شهرداری شروع نشد و بالا بودن آلودگی هوای شهر شیراز باعث طرح این بحث از سوی سازمان محیط زیست در استانداری فارس شد.
مدیر اجرایی طرح ترافیک شیراز بیان داشت: استانداری فارس، شهرداری شیراز را موظف کرد که مشاور بگیرد و بحث طرح ترافیک و ایجاد محدوده را مورد مطالعه قرار دهد.
این مسئول خاطرنشان کرد: از ابتدای کار، شهرداری با علما و بزرگان شهر تعامل داشت و آنها ما را مورد حمایت قرار دادند و در دیدارهای مختلف ضمن توصیه به رعایت حال مردم بر اجرای طرح ترافیک صحه گذاشتند.
ساماندهی ترافیک شیراز نیازمند حرکت جهادی پلیس
مدیرعامل سازمان ترافیک شهرداری شیراز نیز در این زمینه به اظهار نظر پرداخت و افزود: برای ساماندهی ترافیک شیراز پلیس باید مانند طرح الزام کمربند ایمنی به صورت جهادی وارد کار شود.
علی مصلی‌نژاد اذعان داشت: تا سال‌ها در مورد لزوم بستن کمربند ایمنی فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی شد، اما کار با تذکر و ارشاد پیش نرفت.
وی افزود: تنها زمانی که پلیس به صورت جهادی وارد کار شد و تا مدت‌ها بر سر تمام چهار راه‌ها و معابر مامور گذاشت، بستن کمربند ایمنی به یک فرهنگ تبدیل شد.
مصلی‌نژاد ادامه داد: در حال حاضر نیز شهرداری شیراز هر کاری که در بحث طرح ترافیک وظیفه داشته انجام داده و لازم است که دستگاه‌های دیگر نیز وظایف خود را انجام دهند.
مدیرعامل سازمان ترافیک شهرداری شیراز متذکر شد: در همین خیابان زند افرادی وجود دارند که هر روزه زیر تابلوی حمل با جرثقیل می‌ایستند و تخلفات حادثه‌سازی را به طور روزانه انجام می‌دهند که در برخی کشورها می‌توانست علاوه بر جریمه‌های نقدی سنگین باعث تایید عدم تعادل روانی و ابطال گواهینامه آنان شود.
به هر روی نظرات علاوه بر مسئولان شهری شیراز، مدیران ارشد این استان و بزرگان نیز بر ضرورت اجرای طرح ترافیک شیراز تاکید کرده و انتقادات تنها بر نحوه اجرا و جزییات زیرساختی بوده است، از این نظر باید دید که آیا ابلاغ طرح ترافیک شیراز به نام صادق‌عابدین ثبت می‌شود یا خیر.