حتی کشورهای خودکامه و دیکتاتوری هم برای نشان دادن ژست دموکراسی، یک مجلس تشریفاتی راه می‌اندازند.
اما از میان 196 کشور جامعه جهانی، فقط چند کشور که مجموعشان به انگشتان دست هم نمی‌رسد، مجلس ندارند؛ لیبی و یکی دو کشور آفریقایی از جمله کشورهای بی‌مجلس هستند.
در لیبی، اخیرا با حمایت ناتو، انتخابات مجلس موسسان با مخالفان و موافقان زیاد برگزار شد؛ تونس و مصر هم از دیگر کشورهایی هستند که به دلیل مشکلات و درگیری‌های داخلی، هنوز نتوانسته‌اند مجلس تشکیل دهند. انتخابات پارلمان مصر قرار است ظرف دو ماه آینده برگزار شود، تونس هم در تکاپوی تشکیل کابینه است.
پارلمان مصر
پارلمان گرجستان
البته جدا از کشورهای بی‌مجلس، بیشتر کشورها دو مجلس را تعریف می‌کنند و نظام‌های تک‌مجلسی مثل مجلس خودمان، کمترند. هرچند برخی کشورها حتی بیشتر از دو مجلس داشتند. مثلا یوگوسلاوی سابق، 5 مجلس داشت یا آفریقای جنوبی در مقطعی با 3 مجلس اداره می‌شد؛ اما در حال‌حاضر، همه کشورها با سیستم تک‌مجلسی یا دومجلسی اداره می‌شوند.
مجلس اول، همان مجلس نمایندگان است که در ایران هم وجود دارد و مجلس دوم، مجلس سنا نام دارد که بیشتر، وظیفه نظارت بر مجلس اول در امر قانونگذاری را برعهده دارد و گاه مکمل مجلس نمایندگان است.
کشورهای دومجلسی مثل هند و ایالات متحده، عموما به شکل فدرالی اداره می‌شوند و مجلس دوم وظیفه نظارت بر کار مجلس اول را برعهده دارد تا از شتاب در قانونگذاری پرهیز شود؛ همچنین، این مجلس، توانایی دارد تا قدرت و زیاده‌روی‌های مجلس اول را کنترل کند و نقاط ضعف و کاستی‌ها آن را یادآور شود.
ولی در کنار این تفاوت‌های کلی، در کشورهای مختلف، حوزه اختیارات مجلس‌ها متفاوت است؛ مثلا در آمریکا، تنظیم تجارت، وضع مالیات، اعلان جنگ، تنظیم امور مربوط به پول رایج کشور و اداره پست از اختیارات کنگره است. اما سنا یا مجلس خواص، تأیید انتصابات مهم توسط رئیس جمهور را اختصاصا انجام می‌دهد. یعنی مجلس سنا باید به وزیران، سفیران، دیپلمات‌های عالی‌رتبه و قضات فدرال رأی اعتماد بدهد.
پارلمان اتریش هم دو مجلسی است. مجلس عالی یا مجلس فدرال بوندس رات و مجلس ملی یا ناسیونال رات یعنی شورای ملی، اجزای قانونگذاری در اتریش به شمار می‌آیند. در مجلس عالی هر یک از پارلمان‌های ایالتی به نسبت جمعیت ایالت، نمایندگانی را به شورای فدرال می‌فرستند. شورا در مجموع متشکل از 60 نماینده است. شورای فدرال در صورت اصرار مجلس ملی بر مصوبات خود با اکثریت آراء، رأیش در رد مصوبات مجلس ملی بی‌اثر می‌شود.
پارلمان کره شمالی
نظام پارلمانی اسپانیا دو مجلسی است؛ اما به واسطه اختیار وضع قانون و حق نظارت بر اجرای قوانین، بیشترین قدرت را در ساختار حکومت پادشاهی اسپانیا دارد. مجلس عالی مرکب از نمایندگان سرزمین اصلی اسپانیا و جزایر آن است. به جز عضویت در هیات دولت، عضویت اعضاء مجالس در دیگر سمت‌های دولتی یا قضایی و انتخاباتی ممنوع است.
ابتکار قانون می‌تواند از سوی دولت یا هر یک از دو مجلس باشد. سنا دو ماه فرصت دارد مصوبات کنگره نمایندگان را بررسی کند. وتوی نمایندگان سنا را می‌توان با اکثریت مطلق نمایندگان در مجلس تالی یا کنگره رد کرد. مجلس حق تفویض و صدور مجوز و اختیار دفع مقرراتی هم شأن قانون را به دولت دارد. پس از تصویب نهایی، مصوبات به پادشاه اسپانیا تقدیم می‌شود. تا ظرف 15 روز آن را رسماً منتشر کند. پیشنهاد و ابتکار قانون با همه پرسی مردمی هم امکان‌پذیر است.
مجلس ایتالیا به جز قانونگذاری حق تحقیق و تفحص در امور کشور، تصویب بودجه و ترازهای مالی را هم دارد. از دیگر اختیارات پارلمان این کشور، تأیید فرامین دولتی هم ارز قانون در موارد استثنایی، تصمیم‌گیری در مورد اعلان جنگ و اجازه اعطای عفو به رئیس جمهور است. مجلس حق استیضاح وزیران را دارد. با لغو رأی گیری مخفی در پارلمان، امکان آن که نمایندگان حزبی برخلاف منافع حزب رأی دهند، سلب شده است.
***
اما اگر بخواهیم مجلس کشورهای مختلف را از نظر ظاهری هم مقایسه کنیم، به تفاوت‌های زیادی می‌رسیم که از نام اطلاق شده به هر جمعی از نمایندگان شروع می‌شود؛ کشورهای مختلف به فراخور وضعیت و تعریفی که برای مجلسشان ارائه کرده‌اند، نام‌های مختلفی روی آن گذاشته‌اند؛ مثلا مجلس آلمان، “بوندستاگ” نام دارد؛ مجلس هند، لوک سابا؛ مجلس اندونزی، مجلس پرموساواراتان راکیات به معنی مجلس شورای خلق؛ مجلس کویت، مجلس علما؛ مجلس عمان، مجلس شورای عمان؛ مجلس ترکمنستان، خلق مجلیسی یعنی مجلس خلق؛ مجلس ترکیه، مجلس کبیر ترکیه و مجلس استرالیا، پارلمان قلمروهای همسود نام دارد.
تفاوت دیگر پارلمان‌ها، در نحوه چیدمان صندلی‌هاست؛ برخلاف آن‌چه ممکن است فکر کنیم، همه مجلس‌های دنیا، به صورت دایره یا نیم‌دایره چیده نمی‌شوند، بلکه در برخی پارلمان‌ها، اعضا به جای این که دور هم بنشینند، روبه‌روی یکدیگر می‌نشینند؛ مجلس آفریقای جنوبی از جمله مجلس‌هایی است که ترتیب غالب پارلمان‌ها در چیدمان صندلی‌ها را رعایت نمی‌کند.
پارلمان انگلستان
پارلمان عربستان
البته همه مجلس‌ها تا این اندازه پرجمعیت نیستند؛ کوچک‌ترین مجلس دنیا متعلق به کشوری کوچک در کارائیب است. مجلسِ جزیره کوچک “سنت کیتس و نویس” که در منطقه کارائیب واقع شده و حدود 53 هزار نفر جمعیت دارد، فقط از 14 نماینده تشکیل شده است. کشورهای کوچکِ توالو، آرابا، سنت وینست، جزایر کوک و گرانادا که احتمالا هیچ یک از ما حتی نامشان را هم نشنیده‌ایم از دیگر صاحبان کوچک‌ترین مجلس‌های جهان هستند؛ این کشورهای کوچک که شاید روی بزرگ‌ترین نقشه‌های جهان هم بزرگ‌تر از یک نقطه نباشند به ترتیب، 15، 21، 21، 24 و 28 عضو پارلمان دارند.
شاخص دیگری که بین مجلس‌ها اختلاف ایجاد می‌کند، شاخص حضور زنان است؛ رواندا تنها کشوری است که نمایندگان مجلس آن از مردان نماینده، پیشی می‌گیرند. در مجلس 80 نفره این کشور، 45 زن نماینده هستند که بیش از 56 درصد نمایندگان پارلمان را تشکیل می‌دهند. در مجلس کم‌تعدادِ آندورا هم تعداد نمایندگان زن و مرد، برابری می‌کند.
پارلمان عراق
پارلمان لبنان
همچنین در جمع کشورهای صاحب پارلمان، 5 کشور، بدون هیچ نماینده زنی در مجلس اداره می‌شوند و 38 کشور، کمتر از 10 درصد از کرسی‌های مجلسشان را به زنان واگذار کرده‌اند.
جدا از این موارد، طول عمر مجلس‌ها هم عددهای جالبی را نشان می‌دهد؛ طولانی‌ترین مجلس‌های دنیا، 7 سال طول می‌کشند و بعد از آن، انتخابات مجدد برگزار می‌شود؛ گابون، تاجیکستان، ایرلند، ایتالیا و قراقزستان، کشورهایی هستند که طول عمر هر دوره از مجلسشان هفت‌ساله است. در طرف دیگر هم کشورهای استرالیا و نائورا هستند که مجلسشان هر سه سال یک‌بار عوض می‌شوند.
***
با این حال، مجلس‌های کشورهای مختلف، جدا از تفاوت‌ها، شباهت‌هایی هم دارند. مصونیت قضایی، ممانعت از برعهده داشتن شغل‌های دولتی، استقلال مالی اعضای پارلمان و استقلال اداری مجلس، ازجمله شباهت‌های مجلس‌ها محسوب می‌شوند، مضاف براین‌که همه آن‌ها، هیات رئیسه، کمیسیون‌های عادی و تخصصی وظیفه قانونگذاری را برعهده دارند.
پارلمان ژاپن
پارلمان سودان