کشف به موقع اعتیاد نوجوانان یکی از دغدغه‌های والدین است اما اکثر آ‌نها نشانه‌های اعتیاد به مواد مخدر و فرصهای روانگردان را نمی‌دانند.

فارس، اعتیاد به مواد مخدر و قرصهای روانگردان علایم و نشانه‌هایی دارد و نوجوانان و جوانان مصرف کننده این مواد ناخواسته تغییر رفتارهایی را از خود بروز می‌دهند، که والدین باآ‌گاهی از آنها می توانند به سرعت اعتیاد و سوء مصرف مواد فرزند خود را تشخیص دهند و برای کمک به موقع به او اقدام کنند.

تغییر در برنامه‌های عادی روزمره مانند خوردن خوابیدن

فرزندتان ممکن است دچار بی‌خوابی، چرت زدن‌های بی‌موقع در طول روز، خستگی و کوفتگی شدید، افزایش یا کاهش ناگهانی اشتها و به طور کلی به هم ریختن بی‌سابقه برنامه غذایی و خواب شود.

اگر این علایم را در فرزندتان مشاهده کردید، بلافاصله عکس‌العمل نشان ندهید و وی را متهم به اعتیاد نکنید، زیرا این علائم می‌توانند ناشی از استرس‌ها و نگرانی‌های معمول دوره نوجوانی باشند.

ممکن است فرزندتان در مدرسه، بین دوستان و حتی خانواده به مشکلی برخورد کند که وی را دچار استرس و نگرانی کند بنابراین ابتدا وی را به مدت 2 هفته مستمر تحت نظر گرفته و در مراحل بعدی با وی صحبت کنید تا متوجه علت اصلی رفتارش شوید.

تغییر شرایط جسمانی

در سوء مصرف یا اعتیاد به مواد مخدر تغییرات جسمی مختلفی در فرد پدیدار می‌شوند که از آن جمله می‌توان به قرمزی یا آبریزش چشم‌ها، منقبض یا منبسط شدن غیر طبیعی مردمک چشم، آبریزش یا گرفتگی بینی بدون سرماخوردگی، سرفه، سردرد، حرف زدن به صورت جویده جویده کاهش وزن و لاغری و بی‌توجهی به نظافت و بهداشت فردی اشاره کرد.

در صورت برخورد با هر کدام یا مجموعه‌ای از این علائم، پیشنهاد می‌شود با یک پزشک مشورت کنید تا احتمال هرگونه بیماری جسمی دیگر را مورد بررسی قرار دهید.

عدم تمرکز

اگر فرزندتان مدتی است قدرت تمرکز خود را از دست داده است و نمی‌تواند کارهای عادی و روزمره خود را مثل همیشه انجام دهد و دچار یک نوع گیجی و حواسپرتی شده است، سعی کنید دریابید آیا به تازگی در زندگی وی مشکلات حادی مانند بحران در مدرسه یا مسائلی از این قبیل پیش‌ آمده است یا خیر.

اگر این جواب منفی بود، در مرحله بعدی با یک پزشک متخصص مشورت کنید تا احتمال وجود بیماری‌های مغزی یا عصبی مورد بررسی قرار بگیرد، سپس اگر نتیجه همه آزمایش‌ها طبیعی بود، آنگاه احتمال اعتیاد یا سوء مصرف مواد پررنگ‌تر می‌شود.

مصرف بیش از حد قطره استریل چشمی، دهانشویه و ادکلن یا اسپری خوشبو کننده

بیشتر پدر و مادرها نگران سلامت و آسایش فرزندانشان هستند، به همین دلیل معمولاً در غیاب آنها جیب، لباس، اتاق خواب و وسایل شخصی فرزندانشان را  جستجو می‌کنند تا از عدم مصرف دخانیات یا اعتیاد آنها مطمئن شوند.

معمولاً سیگار، کبریت یا در این اواخر قرص‌های ناشناخته اولین چیز‌هایی هستند که والدین به دنبال آنها می‌گردند، اما در اینجا می‌خواهیم توصیه مهمی به شما بکنیم: اگر در جیب یا اتاق فرزندتان قطره‌های استریل چشمی پیدا کردید، در حالی که وی قبلاً مشکلات چشم نداشته یا در صورت داشتن، آن را با شما در میان نگذاشته است شک کنید. زیرا معتادان قدیمی‌تر به نوجوانان توصیه می‌کنند با استفاده از قطره‌های استریل علائم و نشانه‌های چشمی اعتیاد مانند قرمزی، آبریزش و انبساط و انقباض مردمک‌ها را پنهان کنند.

همچنین اگر فرزندتان بیش از حد و به طرز بی‌سابقه‌ای از دهانشویه استفاده می‌کند یا روزی یک شیشه ادکلن روی خود خالی می‌کند، باید وی را تحت نظر گرفت البته اگر دو مورد اخیر بدون بروز تغییرات جسمی که قبلاً ذکر شد باشد ممکن است وی دچار بحران عاطفی، کمبود اعتماد به نفس یا حتی عشق‌های خیالی شده باشد.

نوجوانان بسیار حساس هستند و هیچ انتقادی را به راحتی قبول نمی‌کنند. مثلاً کافی است در مدرسه یکی از دوستانش به شوخی یا جدی جلوی سایر همکلاسی‌هایش از بوی بد دهان وی گلایه یا وی را مسخره کرده باشد، از همان روز وی مصرف انواع دهانشویه‌ها، آدامس و خوشبو کننده‌های دهان را در دستور کار خود قرار می‌دهد. با این وجود نباید فراموش کنیم که استرس و نگرانی‌های به ظاهر ساده دوران نوجوانی (اگر به موقع حل نشوند) می‌توانند راه را به سوی اعتیاد هموار کنند.

خودداری از روبرو شدن با والدین

اگر فرزندتان سعی می‌کند از روبه‌رو شدن با شما یا هر یک از اعضای خانواده اجتناب کند و پس از برگشت به خانه بلافاصله به اتاقش یا دستشویی و حمام می‌رود یا حتی از شام خوردن با اعضای خانواده خوددااری می‌کند، کاملاً به هوش باشید.

البته احتمال اینکه رفتار وی تنها واکنشی به مشکلات معمول نوجوانان باشد زیاد است. ولی اگر وی تاکنون عادت داشته است تمام مشکلاتش را برای شما بازگو کند و شما را در جریان تمام کارهای خود بگذارد، ولی ناگهان تغییر رویه داده است و سعی می‌کند کمتر با شما ارتباط برقرار کند، از کنار این ماجرا به راحتی عبور نکنید، زیرا ممکن است فرزندتان در دام اعتیاد یا سوءمصرف مواد افتاده باشد.

داشتن رفتارهای مشکوک

رفتارهای مشکوک فرزندتان را جدی بگیرید. مثلاً اگر برای پاسخ دادن تلفن همراهش از اتاق خارج می‌شود، وقتی سرزده به اتاقش می‌روید، بلافاصله رایانه‌اش را خاموش می‌کند، دیرتر از حد معمول به خانه برمی‌گردد یا تمایل دارد بیشتر از خانه بیرون برود و در پاسخ سوال شما که با کی و کجا می‌رود، جواب سر بالا یا نه چندان قانع کننده‌ای می‌دهد و مواردی از این قبیل.

هر فردی در سن نوجوانی می‌خواهد هویت خود را به عنوان یک فرد مستقل به اطرافیانش ثابت کند و تصور می‌کند دیگر کودک نیست و نباید برای کارهایش به کسی جواب پس بدهد. بنابراین ممکن است این رفتارها تنها ناشی از همین طرز تفکر رایج این سن باشد، اما به دلیل اهمیت و حساسیت موضوع نمی‌توان ریسک کرد، به همین دلیل اگر رفتار فرزندتان غیرعادی و مشکوک شده است، آن را بی‌اهمیت تلقی نکنید و سعی کنیدن بدون جلب توجه وی، دلیل این تغییر را دریابید.

استشمام بوی نامتعارف از لباس‌ها

به مشام رسیدن بوی سیگار یا مواد مخدر (البته اگر با بوی مواد آشنایی ندارید، هر بوی غیر متعارف و جدید که تاکنون سابقه نداشته است، می‌تواند هشدار دهنده باشد) از لباس‌های فرزندتان می‌تواند یکی از نشانه‌های اصلی سوء مصرف یا اعتیاد وی باشد. البته قرص‌های روانگردان و مواد صنعتی و شیمیایی جدید بود ندارند و از این طریق نمی‌توان به اعتیاد پی برد، بنابراین باید به سایر علائم و نشانه‌ها توجه کرد.

گم شدن داروهای مسکن از قفسه داروها

خودتان هفته پیش چهار بسته داروی مسکن خریده‌اید، ولی اکنون تنها دو بسته در قفسه داروها موجود است و بقیه اعضای خانواده هم اظهار بی‌اطلاعی می‌کنند. در وهله نخست ممکن است تصور کنید شاید در شمارش بسته‌ها اشتباه کرده‌اید یا آنها را در داروخانه جا گذاشته‌اید، اگر این ماجرا دوباره ادامه پیدا کرد این بار به تعداد مشخصی مسکن خریداری کنید و آنها را در جای همیشگی بگذارید، سپس آنجا را به طور نامحسوس تحت نظر نگیرید تا متوجه شوید چه کسی بدون اجازه آنها را از قفسه داروها برمی‌دارد. اگر فرزندتان عامل اصلی تمام این ماجراست، آنگاه احتمال سوء مصرف یا اعتیاد به مواد فرزندتان پررنگ‌تر می‌شود.

به همراه داشتن وسایل مصرف مواد

اصلی‌ترین و غیرقابل انکارترین نشانه اعتیاد، به همراه داشتن وسایل مصرف مواد است، البته یادتان باشد که قرص‌های روانگردان یا مواد صنعتی جدید، برای مصرف نیاز به وسایل خاصی ندارند.