گروه گزارش‌ ویژه مشرق؛ به سختی می‌توان پوشاکی را یافت که مانند جین همه‌گیر شده باشد. نماد کلاسیک غرب آمریکا هم‌اکنون تبدیل به پای ثابت کمدهای لباس شده است. کابوی‌ها این لباس را می‌پوشیدند اما هم‌اکنون افراد معروف، کشاورزان، رؤسای جمهور، زنان خانه‌دار و مابقی افراد نیز به پوشیدن این لباس روی آورده‌اند.

اگر از کسانی که جین می‌پوشیدند دلیل این کار را جویا شوید، پاسخ‌های بسیار متنوعی خواهید شنید. برخی آن را راحت، برخی بادوام، برخی شیک و برخی نشانه تحرک و جنب و جوش معرفی خواهند نمود. جین معنایی مختلف برای افراد مختلف دارد. آیا این امر دلیل رواج گسترده این نوع پوشاک است؟

از افراد عادی گرفته تا هنرپیشگان و سیاست‌پیشگان؛ جین رواج گسترده‌ای در جوامع یافته است

این نوع شلوار را می توان ابزاری برای دیپلماسی عمومی و فرهنگی نامید

به گفته دنی میلر (Danny Miller)، نویسنده کتاب “جین آبی”، پوشاک جین موضوعی است که کمتر مورد مطالعه قرار گرفته است. در تمام کشورهایی که وی به آنها مسافرت نموده – از فیلیپین گرفته تا ترکیه، هند و برزیل – از میان صد نفر اولی که از کنارش عبور کرده‌اند تقریبا نیمی از آنها لباس جین به تن کرده بودند. به گفته وی در همه جای جهان به غیر از روستاهای چین و برخی مناطق جنوب آسیا لباس جین جزو پوشاک متدوال محسوب می‌گردد.

تاریخچه شلوارهای جین

پوشاک جین (Jeans) به شلوارهایی گفته می‌شود که از کتان راه راه و زبر تهیه می‌شوند. واژه “جین” اغلب در اشاره به شلوارهایی با عنوان “جین آبی” (blue jeans) به کار می‌رود که توسط دو تاجر به نام‌های جاکوب دیویس (Jacob Davis) و لوی اشتراوس (Levi Strauss) در سال 1873 به بازار معرفی گشتند. در دهه 1950، شلوارهای جین که در ابتدا برای کابوی‌ها دوخته شده بودند در بین نوجوانان آمریکایی، رایج گشت. از بین برندهای تاریخی و قدیمی شلوارهای جین می‌توان به مارک “لیوایز” (Levi’s)، “‌لی” (Lee) و رانگلر (Wrangler) اشاره نمود. شلوارهای جین در طرح‌ها و رنگ‌های مختلف وارد بازار می‌شوند. هم‌اکنون این شلوارها تبدیل به یکی از پوشش‌های رایج در سراسر جهان گشته و بالاخص شلوار جین آبی به عنوان نماد فرهنگ آمریکایی شناخته می‌شود.

شلوار جین یکی از نمادهای فرهنگی آمریکا محسوب می‌شود که موفقیت چشمگیری در سراسر جهان داشته است

برندهای مختلف جین آمریکایی فروشی چند میلیاردی در جهان دارند

ریشه لغوی

داستان جین در شهر جنوای ایتالیا آغاز گشت، شهری که به خاطر پارچه کتان مخملی راه‌راه معروف بود. این پارچه را جین (jean) یا جینی (jeane) می‌نامیدند. پارچه جین جنوا بسیار شبیه به مخمل راه‌راه بود. در عصر جمهوری جنوا، پارچه‌های جین توسط دریانوردان این شهر به سراسر اروپا صادر می‌گشت. در شهر نیمز (Nimes) فرانسه، پارچه‌باف‌ها سعی نمودند که این پارچه را از روی مدل اصلی بازتولید نمایند که البته موفقیتی کسب نکردند. با این حال، آنها توانستند از طریق آزمایش و خطا یک نوع پارچه کتانی راه راه دیگر ابداع نمایند که با عنوان denim [کتان راه‌راه] شناخته شد، لغتی که برگرفته از نام شهر مذکور بود. در قرن 18 پارچه‌های جین راه خود را به سوی بازارهای آمریکا باز نمودند.

خیاط جنوایی در حال بافت پارچه جین

ریشه جین را نه در آمریکا بلکه در شهر جنوای ایتالیا باید جست

جین‌های پرچ شده

مرد جوانی به نام لوی اشتراوس (Levi Strauss) در سال 1851 از آلمان به نیویورک مهاجرت نمود تا در کنار برادرش که به کار فروشندگی می‌پرداخت فعالیت نماید. وی در سال 1953 به سانفرانسیسکو رفت تا کسب و کار خودش را به راه اندازد.

قدیمی‌ترین شلوار جین موجود جهان متعلق به سال 1879

در سال 1872، جاکوب دیویس (Jacob Davis)،‌ خیاطی که به طور مداوم از شرکت “لوی اشتراوس و شرکاء” پارچه می‌خرید، طی نامه‌ای به اشتراوس از وی درخواست نمود که در تولید و فروش لباس‌هایی که با پرچ محکم شده‌اند با وی همکاری نماید.[1] ایده دیوید این بود که نقاط تحت فشار به مانند گوشه‌های جیب‌ها را با پرچ‌های مسی محکم سازد. پس از اینکه اشتراوس ایده دیویس را پذیرفت، دو مرد این اختراع را به نام خود و در 20 می 1873 به ثبت رساندند.[2]

اشتراوس و دیویس، مبدعین شلوارهای پرچ‌دار

این دو نفر پس از اینکه متوجه شدند کتان‌ راه‌راه (denim) پارچه‌ای مناسب برای شلوارهای کار است، تصمیم گرفتند شلوارهای پرچ‌دار خود را با استفاده از آن تولید نمایند.

بدین ترتیب شلوارهای جین اولیه به صورت لباس کار کارگران معادن و مزارع در اواخر قرن نوزدهم در غرب آمریکا رواج یافتند.در سال 1908، دوره حق انحصاری شرکت لوی اشتراوس با عنوان “لیوایز” (Levi’s)، که هم‌اکنون نیز یکی از برندهای معروف جین است، برای تولید شلوارهای پرچ‌دار به پایان رسید و از آن پس شرکت‌های دیگری نیز برای تولید این نوع پوشاک وارد عرضه شدند. یکی از معروف‌ترین و قدیمی‌ترین این شرکت‌ها، شرکت لی (Lee) است. در ایران نیز اغلب برای اشاره به شلواهای جین از عنوان شلوار لی استفاده می‌گردد.

حق انحصاری لیوایز در سال 1908 به پایان رسیده و مارک‌های دیگری مانند لی وارد بازار شدند

در تبلیغات شلوارهای جین بیشترین استفاده از نمادهای آمریکایی می شود

شلوار جین نماد ساختارشکنی و یاغی‌گری نوجوانانه

شلوار‌های جین برای مدت‌ها به عنوان نماد غرب آمریکا و کابوی‌ها باقی ماندند. اهالی شرق نیز در دوره تعطیلات زمانی که به شرق می‌رفتند از این شلوارها استفاده می‌کردند، اما در نیویورک هنوز این نوع پوشاک وارد کمد‌های لباس نشده بود. زمانی که مردم شهرنشین و مرفه شرق آمریکا نیز شروع به پوشیدن این لباس کردند، جین به عنوان نماد یاغی‌گری مطرح شده بود – روحیه‌ای که مارلون براندو در فیلم “وحشی” (1953) و جیمز دین، دو سال بعد، در فیلم “شورش بدون دلیل” آن را به نمایش گذاردند.

هنرپیشگان دهه 60 آمریکا شلوارهای جین را تبدیل به نماد جوانی نمودند

به گفته لین داونی (Lynn Downey)، تاریخ‌نگار، “اگر در سال 1953، 15 ساله بودید یقینا می‌خواستید که مارلون براندو شوید. طراحان لباس هالیوود تمام پسران بد را درون شلوارهای جین جای می‌دادند.”

تکامل شلوار جین

همانگونه که گفته شد، شلواهای جین در ابتدا فقط توسط کارگران و بالاخ در کارخانه‌های دوران جنگ جهانی دوم پوشیده می‌شدند. در این زمان، زیپ شلوارهای جین مردانه در قسمت جلو و زیپ شلوارهای زنان در قسمت راست شلوار قرار داشت. در دهه 1960، هم شلوارهای مردانه و هم شلوارهای زنانه دارای زیپ در قسمت جلو بودند. تصاویر قدیمی نشان می‌دهند که در دهه‌های قبل از اینکه این شلوارها تبدیل به پوشاک رایج شوند، بسیار گشاد دوخته می‌شدند.

جیمز دین، هنرپیشه‌ای که شلوار جین را تبدیل به نماد جوانان آمریکایی دهه 60 نمود

الکل، سیگار و سرعت جزو شاخصه های جوانان هالیوودی این دوره است

پس از اینکه جیمز دین آنها را طی فیلم “شورش بدون دلیل” معروف ساخت، پوشیدن شلوار جین به عنوان روحیه ماجراجویی نوجوانی در دهه 1950 مطرح گشت. به همین دلیل، برخی اوقات پوشیدن این شلوارها در سالن‌های تاتر، رستوران‌ها و یا مدارس ممنوع می‌گشت.[3] در دهه 1960، پوشیدن شلوارهای جین مقبول‌تر گشت و در دهه 1970 این نوع شلوارها تبدیل به پوشش عادی و رایج در آمریکا شده بودند.[4]

جین‌های سنگ‌شور

به نوشته مایکل بلومو (Michael Belluomo)،‌سردبیر “نشریه بین‌المللی پوشش اسپورت” (Sportswear International Magazine)، یک بوتیک در نیویورک اولین فروشگاهی بود که در آن شلوارهای جین شسته می‌شدند تا کهنه و مستعمل به نظر آیند. این ایده به زودی طرفداران بسیاری پیدا نمود. صاحب مغاه افرادی را استخدام نمود تا برو روی این شلوارها کارهای تزئینی انجام دهند و سپس آنها را به قیمت 200 دلار فروخت. در دهه 1980، صنعت شلوارهای جین تکنولوژی سنگ‌شویی را مورد استفاده قرار داد. استقبال از شلوارهای جین در دهه 1980 و 1990 نیز ادامه یافت تا اینکه هم‌اکنون شلوارهای جین تبدیل به یکی از پوشش‌های اصلی مردم آمریکا گشته. بنا بر آمار، در آمریکای شمالی هر فرد به صورت متوسط دارای هفت شلوار جین است. [5]

جین‌های سنگ‌شور جزو پرطرفدارترین انواع شلوار جین هستند

صنعت جین به طور مداوم مدهای جدیدی ارائه می کند تا هژمونی خود بر بازار پوشاک را حفظ کند

استفاده از مانکن ها در آگهی های تبلیغاتی بزرگترین ابزار شرکت های تولید جین برای بالا بردن فروش است

هر شلوار جین در حدود 919 گالن آب را در دوره حیات خود مورد استفاده قرار می‌دهد (شامل آب مصرفی برای کشت پنبه، تولید جین و چندین بار شستشو توسط صاحب شلوار). از آنجایی که پنبه بزرگترین محصول کشاورزی غیرغذایی جهان بوده و کمبود آب نیز تبدیل به کی از معضلات جدی جهانی شده است شرکت‌های تولدیچین به دنبال راه‌هایی هستند تا استفاده از آب را در فرآیند تولید پارچه جین کاهش دهند.[6]

هزینه شلوارهای جین

در سال 1885، شلوارهای جین به قیمت 1/50 دلار (تقریبا 36 دلار در سال 2010) خریداری می‌شدند. امروزه می‌توان یک شلوار جین را در آمریکا به قیمت 40 دلار خریداری نمود.[7] جین‌های مارک‌های گران ‌قیمت تا چند صد دلار و حتی تا 10000 دلار می‌توانند قیمت داشته باشند. آمریکای‌ها در سال 2004 بیش از 14 میلیارد دلار و در سال 2005، 15 میلیارد دلار را صرف خرید پوشاک جین نمودند. اما گران قیمت‌ترین شلوارهای جین جهان کدام‌ها هستند؟

کتاب رکوردهای گین اعلام نمود که یک شلوار جین مارک “گوجی جینیس” (Gucci Genius) دارای قیمتی برابر با 3/134 دلار است. فوربس نیز ا شلوارهای مدل سواروفسکی (Swarovski) شرکت اسکادا (Escada) نام بردخ که دارای قیمتی برابر با 10/000 دلار آمریکا هستند.

شلوارهای جین 10000 دلاری سوارفسکی

شرکت لوی اشراوس پیشنهادی بالغ بر 46/532 هار دلار را در وب‌سایت حراج “ای‌بای” (eBay) مطرح نمود تا یکی از شلوارهای قدیمی دوخت خود را بخرد. با این حال، گران قیمت‌ترین شلوار یک شلوار جین 501 بود که در دهه 1880 تولید گشته و در سال 2005 توسط یک کلکسیونر ژاپنی به قیمت 60/000 دلار خریداری گشت.

شلوار قدیمی شرکت لوی‌اشتراوس

با این حال هیچ یک از این شلوارها را نمی‌توان با شلوار جین مدل “ترشد دنیم” (Trashed Denim) شرکت “دوسالت اپارل” (Dussault Apparel) قابل مقایسه دانست. این شلوارهای جین مردانه کاملا توس دست و طی فرآیندی ویژه تهیه می‌شوند. در این فرآیند شلوارها 13 بار شسته می‌شوند و بین هر شستسو رنگ می‌شوند تا دارای رنگ‌آمیزی عمیق شوند. البته این پایان ماجرا نیست. هر شلوار با 16 یاقوت یک قیراطی، 26 یاقوت 0/5 قیراطی، هشت الماس 0/5 قیراطی و 1080 گرم از طلای سفید یا زرد تزئین می‌شود. حدس می‌زنید قیمت این شلوار جواهر شنان چقدر است؟ دویست و پنجاه هزار دلار!

ترشد دنیم؛ گران‌ترین شلوار جین جهان

در حالیکه اقتصاد غرب روزهای سختی را پشت سر می گذارد، جین های 250 هزار دلاری در بازار مشتریان خود را دارند

تا می‌توانید شلوارهایتان را نشورید!

اکثر طرفداران شلوارهای جین خواهان شلوارهایی تر و تازه و تا نخورده نیستند. بسیاری از این افراد تا جایی که می‌توانند از شستشوی شلوارهای خود پرهیز می‌کنند – و البته به نظر می‌رسد که پارچه این شلوارها نیز ظرفیتی غیرقابل توضیح برای تمیز ماندن دارد.

بسیاری از طرفداران جین خواهان شلوارهایی با ظاهری مستعمل و کهنه هستند

جمع بندی

آنچه نویسنده در نوشتار فوق به دنبال آن بود، بررسی گسترده شدن یکی از نمادهای فرهنگ غربی در میان دیگر جوامع است که بواسطه استعمار، سلطه، تجاوز و شبیخون فرهنگی غرب به خصوص ایالات متحده است که با کمترین هزینه و تنها با تبلیغات گسترده از طرق متفاوت وارد جوامع سنتی و ضد آمریکایی شده است، اگرچه این نماد در جوامع موافق با غرب نیز رواج بسیار دارد لکن آنچه مهم جلوه می کند، گسترش این فرهنگ در جوامع اسلامی است که ایران اسلامی نیز از این تهاجم مصون نبوده است.

به نظر می رسد غرب بواسطه سلطه صنعتی و علمی خود بعد از افول علمی و سیاسی جهان اسلام، برای شبیه کردن دیگر جوامع به سبک زندگی غربی لیبرالی و برای ایجاد دهکده جهانی بر اساس نمادها و اموزه های فرهنگ لیبرالی و غربی همچنان بر محور تبلیغ نمادهای خود پافشاری می کند لکن مقابل این همجمه گسترده، کشورهای اسلامی الگویی برای سبک زندگی اسلامی به جوامع خود عرضه نکرده اند.

منابع و مآخذ:

[7] Sullivan, James. Jeans: A Cultural History of an American Icon. London: Gotham Books. ISBN 978-1-59240-214-4. OCLC 6269707