دکترای حیات وحش، متخصص و صاحب نظر حوزه محیط زیست کشور گفت: سال‌ها است خون به دل دماوند می‌کنیم و این اثر بزرگ طبیعی و ملی ذره دره آب می‌شود.
به گزارش خبرگزاری فارس از آمل، در آستانه فرا رسیدن جشن تیرگان که گفته می‌شود در آن آرش با کمان خود مرز ایران و توران را در منطقه رینه لاریجان مازندران با به زه کردن تیری در کمان و پرتاب آن از یکدیگر جدا کرد و همچنین روز ثبت ملی دماوند برآن شدیم تا با دکترای حیات وحش، متخصص و صاحب نظر حوزه محیط زیست کشور به صحبت بنشینیم.
در حاشیه نخستین همایش ملی بررسی مشکلات و آسیب‌های قله دماوند با عنوان ” دماوند کوه در گذشته، حال و آینده” این فضا مهیا شد تا با دکتر کهرم که بسیاری از هموطنان‌مان با صدا و تصویر او آشنایی دارند در مورد مشکلات و آسیب‌هایی که به این اثر طبیعی و ملی به دست خود انسان وارد می‌شود هم‌کلام شویم.
در معرفی این عاشق سینه‌چاک دماوند می‌توان گفت که او دکترای حیات وحش، متخصص و صاحب نظر حوزه محیط زیست کشور، مدرس و استاد محیط زیست دانشگاه تهران، استاد محیط زیست دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران و دکترای محیط زیست طبیعی در رشته پرنده شناسی از کشور انگلستان بوده، دغدغه‌اش تنها محیط طبیعی، زیستگاه و حفظ و حراست از دماوند است که این دغدغه به روشنی در لحن صحبت و حرکت دستانش واضح است.
در بخش نخست گفتوگوی تفصیلی با این عاشق و دلسوخته دماوند که شغل اصلی‌اش را شکاربانی می‌داند و تمام هم و غم‌اش را دماوند این اثر ملی و بام ایران اسلامی به خود اختصاص داده و به نوعی او را در خود غرق کرده است پای صحبت نشستیم تا بیش از گذشته به آنچه که خداوند به ما عطا کرده ببالیم و در حفظ و حیات آن به همراه دیگر اقشار مردم بکوشیم.
* فارس: شما چهره‌ای شناخته شده در عرصه محیط طبیعی به خصوص دماوند هستید و به جرات برای دماوند از هیچ تلاشی دریغ نمی‌کنید، بیشتر از خودتان بیشتر بگویید؟
کهرم: من تحصیلات دبیرستانی و دانشگاهی خودم را تا مقطع لیسانس در شیراز گذراندم، لیسانسم را از دانشگاه شیراز در رشته کشاورزی کسب کردم و برای ادامه تحصیل به انگلستان رفتم در آنجا فوق لیسانس و دکترای خودم را در رشته پرنده شناسی گرفتم، بعد از پایان تحصیلات به ایران آمدم و از 28 سال پیش شروع به تدریس در دانشگاه منابع طبیعی کرج و دانشگاه شهید بهشتی کردم، عاشق تدریس و طبیعت هستم و همیشه از خدا خواستم که مرا در امر آموزش و حفاظت محیط زیست یاری کند.
* فارس: چرا دماوند این همه برایتان مهم است و فکر می‌کنید چه بلایی دارد سر دماوند می‌آید؟
کهرم: اگر وجود کوه بر روی زمین نبود بسیاری از زیستگاه‌های حیاتی کشور وجود نداشت، بدون وجود کوه 30 درصد از جانواران و گیاهان که در این مناطق مرتفع زیست می‌کردند را از دست می‌دادیم زیرا کوه یکی از عوامل ایجاد حیات است که متاسفانه هم‌اکنون دماوند به دست انسان افتاد و با بهره‌برداری‌های بی‌رویه توسط بشر تحت فشار زیادی قرار گرفت.
باید از زوایای مختلف به دماوند نگاه کرد، حتی متخصصان در مورد نام دماوند پژوهش دارند و از گوشه‌های مختلف آن را بررسی می‌کنند، ما باید تاثیر دماوند را در فرهنگ و زندگی خود بیابیم، توان اکولوژیک کوه‌ها و محیط زیست کشور ارزیابی کرده تا بیش از گذشته به ارزش والای مناطق طبیعی خود پی ببریم.
قله دماوند نیازمند احترام بیشتری است، امروزه برخلاف گذشته که با کوه‌ها مهربان بودیم بسیار نامهربانیم و به بدترین شکل ممکن با آن برخورد می‌کنیم.
* فارس: نگاه کوهنوردان خارجی که به دماوند صعود دارد را چگونه می‌بینید و آنها چه توصیفی از این اثر ملی دارند؟
کهرم: اکثر کوهنوردان خارجی عاشق دماوند و صعود به آن هستند، توریست‌های خارجی تا 10 سال آینده برای صعود به دماوند جا رزرو کردند و حاضرند شبی 200 پوند بپردازند تا این اثر ملی و جهانی را از نزدیک ببینند و لمس کنند.
به خاطر دارم در سفر یک کوهنورد انگلستانی به ایران و صعود به دماوند، این کوهنورد می‌گوید اگر ما در انگلستان چنین جاذبه طبیعی بزرگی را داشتیم تمام مخارج مملکت‌مان را به واسطه آن تامین می‌کردیم ولی ما در مقابل این همه مهر، محبت، عطوفت و ترحم دماوند دست به تخریب‌اش می‌بریم و آن زا ذره ذره آب می‌کنیم، سال‌ها است خون به دلش کردیم و به جان این قله با عظمت افتادیم.
باید بخاطر محبت‌های دماوند شکرگذار باشیم البته دماوند سخت‌تر و مقاوم‌تر از هیمالیا که نیست ولی بخاطر برخی فشارهای ناشی از تردد بیش از اندازه انسان‌ها بخش‌هایی از هیمالیا و آلپ را بر روی مردم بستند و نمی‌گذارند صعودی در آن مناطق انجام شود ولی ما با صعودهای بدون کنترل و بی‌رویه خود علاوه بر اینکه دماوند را به کام مرگ می‌بریم بلکه باعث از بین رفتن گونه‌ها و تنوع جانوری و گیاهی منطقه می‌شویم که در اثر لگد مال کردن ایجاد می‌شوند.
* فارس: تعداد انجمن‌ها و فعالین اجتماعی حوزه دماوند چگونه است آیا این گروه‌ها می‌توانند کاری از پیش ببرند؟
کهرم: خوشبختانه در تهران و استان‌های شمالی کشور به ویژه مازندران انجمن‌های زیادی به صورت NGO در حال فعالیت هستند که عاشقانه به فکر حفظ این بنای طبیعی بزرگ هستند و دغدغه اصلی‌شان دماوند و حفظ آن است و آن را همانند ملک پدری‌شان می‌دانند که البته باید افکار مردم در مورد این اثر ملی به این شکل باشد زیرا مشاهده می‌کنیم اعضای این انجمن‌ها با حداقل امکانات ولی با غیرت، تعصب و علاقه زیاد برای حراست از این اثر جاویدان شبانه‌روز می‌کوشند.
* فارس: همایش‌هایی در حوزه دماوند برگزار می‌شود شما این همایش‌ها را چطور ارزیابی می‌کنید؟
کهرم: همایش علمی و پژوهشی “دماوند گذشته، حال، آینده” برای نخستین بار در کشور برگزار شد ولی در ایام مختلف سال همایش‌های مختلفی پای دماوند در رینه برگزار می‌شود که در آن دغدغه و هدف اصلی دماوند این قله عظیم ایران زمین بوده و امیدواریم این همایش‌ها باعث تنویر افکار عمومی و ایجاد علاقه برای حراست از دماوند باشد تا حرف‌های دل مردم به گوش مسئولان برسد.
* اطلاع‌رسانی و تبلیغات تا چه اندازه در حفظ دماوند موثر است و نقش رسانه را چگونه آنالیز می‌کنید؟
کهرم: فکر می کنم تنویر افکار عمومی و آگاهی رسانی یک توفیق بسیار بزرگ است، رسانه‌های دیداری، نوشتاری و مکتوب می‌توانند مردم را آگاه کنند زیرا با توجه به اینکه در کمیته محیط زیست شورای اسلامی شهر تهران عضویت دارم در بیش از 150 جلسه در رابطه با محیط زیست شهری تهران ما همیشه به گره کور و بن بست آگاهی رسانی برخورد کردیم مثلا اگر فردی شیشه ماشین آخرین سیستم خود را پائین می‌کشد و زباله را به بیرون پرتاب می‌کند و یا بچه‌ای در کنار مادرش تکه‌های پاره شده کتاب‌اش را در خیابان می‌ریزد باید مشکل را در فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی جستجو کنیم.
اگر از من بپرسند که اشکال عمده کار کجاست مسئله فرهنگ‌سازی را دخیل می‌دانم ولی برگزاری همایش‌های ملی و کنفرانس‌ها می‌تواند در بین اقشار مختلف مردم ایجاد اطلاعات کند تا تا با اطلاع‌رسانی پیام ما به مردم انتقال داده شود.
* فارس: در جشن تیرگان سال گذشته اعلام کردید اگر ناملایمت‌ها با دماوند ادامه داشته باشد کمتر از 200 سال بعد از این اثر ملی چیزی نمی‌ماند، هم‌اکنون به این امر اعتقاد دارید؟
کهرم: این مسئله را برای همه با عدد و رقم به اثبات می‌رسانم ولی یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی در واکنش به صحبت‌هایم اعلام کرد که کهرم را می‌شناسم و او می‌خواهد در بین مردم حساسیت‌زایی کند ولی می‌گویم این مسئله حساسیت‌زایی نیست بلکه واقعیتی با نگاه آماری بوده و نباید از آن فرار کرد، فیلمی از 39 سال قبل از خودم دارم که در دریاچه ارومیه مشغول حلقه گذاری فلامینگو بودم در آن زمان در دریاچه ارومیه 16 متر زیر قایق‌مان آب بود و اگر آن روز به من می‌گفتند دریاچه ارومیه روزگاری خشک می‌شود کاملا این امر را گزاف و غیرممکن می‌دانستم ولی امروز در مقایسه فیلم 39 سال قبل با فیلمی که به تازگی گرفتم متاسفانه با ابراز نگرانی به این باور رسیدم، باید به خودمان بقبولانیم که این منابع طبیعی لایتناهی نیستند.
تا زمانی که از دماوند روزی 500 کامیون پوکه معدنی برداشت می‌شود درحالی که با پیشرفت علم در 100 سال آینده وسایل مدرن کنکاش و استخراج ایجاد شده و وسایل حمل و نقل و حجم کامیون‌ها نیز ارتقا می‌یابد با توجه به اینکه بدنه دماوند نیز لایتناهی نیست کمتر از 200 سال این رویداد مهم اتفاق می‌افتد.
200 سال در نگاه آماری شامل 73 هزار روز است با احتساب اینکه روزی 500 کامیون پوکه معدنی از دماوند استخراج می‌شود می‌توان گفت این نابودی به خیلی کمتر از 200 سال می‌کشد.
در بخش دیگر گفتوگوی تفصیلی فارس با دکترم کهرم در مورد نقش دماوند در اکوسیستم گیاهی و جانوری، وضعیت فعالیت آتش‌فشان قله دماوند، عوامل دخیل در برداشت بی‌رویه پوکه معدنی و معادن مختلف در این اثر بزرگ طبیعی، حریم حفاظت شده آن، مخاطراتی که در اثر صعود بی‌رویه ایجاد می‌شود، درخواست از سازمان محیط زیست برای حفاظت از دماوند، گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری دماوند در گذشته، حال و آینده و جشن بزرگ تیرگان صحبت می‌شود.
————————–
گفت‌وگو از قربانعلی مسافر