پیش از تحریر: چند ماهی میشود که در پی حضورم در دنیای مجازی و سیر در اخبار و تحلیلهای روز ایران و جهان، با وب سایت خبری هراز آشنا شدم و از آن پس با دقت و تمرکز بیشتری اخبار و مخصوصاً یادداشتهای آن را پیگیری نمودم. اکنون که در آستانهی نخستین سالگرد تأسیس این رسانه قرار داریم، تصمیم گرفتم به نوبهی خود هدیهای معنوی و إنشاءالله ماندگار به فعالین زحمتکش آن عرضه دارم که آن نیز تذکراتی چند در باب اخلاق رسانهای میباشد.
1. بسیار دیده شده که در خبرگزاریهای مختلف، فضای احترام و اخلاق که لازمهی کار رسانهای است شکسته شده و اطلاعات و اخبار آنگونه که باید، نزد افکار عمومی بیان نمیشود و در نهایت، سرخوردگی و ناامیدی مخاطب را موجب میشود. این کار در حالات مختلفی به چشم میخورد؛ نقد غیرمنصفانه و مخرب، مطرحکردن هر آنچه که نباید در معرض افکار عموم قرار بگیرد نظیر برخی اتفاقات و داشتههای شخصی افراد و یا اتهامات افرادی که هنوز جرمشان اثبات نشده است، انتشار برخی شنیدههای نامعتبر و غیرموثق که در نتیجه موجب انتشار شایعات خبری شده و مخاطب را در گیجی حاصل از درست یا نادرستبودن خبر معطل مینماید و نادرستتر از آن، انعکاس اخبار کذب و تحلیلهای مندرآوردی برخی رسانههاست که مخصوصاً در مواقع حساس و مهم و برای ارتزاق و نمایاندن خود در فضای مجازی باعث ایجاد یأس و یا شادی زودگذر در مخاطبان میشوند.
2. نقدکردن از جملهی وظایف رسانههاست، اما با چه نیتی و با چه کیفیتی؟ آنچه در نقدکردن لازم میباشد رعایت انصاف، عدم واردساختن تهمت به افراد و دستگاهها و عدم تخریب آنها میباشد. یعنی باید مرز بین انتقاد و تخریب مشخص شود. داشتن نیت خیرخواهانه نیز لازمهی دیگر رسانه ها در امر انتقاد است. انتقاد باید در چارچوب و اصول خود صورت بگیرد و باید توجه داشت که نباید به بهانهی اطلاعرسانی به مردم و به بهانهی آزادبودن مطبوعات، با آبروی افراد بازی شود.
3. عدم بزرگنمایی و سیاه جلوه ندادن وقایع نیز باید در اولویت کاری رسانهها قرار گیرد. گاهاً دیده میشود که اتفاقی در فضای سیاسی یا اجتماعی یا سایر عرصههای مهم کشور رخ میدهد اما رسانهها با اغماض از برخی جزئیات آن ماجرا یا با جلوهدادن برخی دیگر از اجزای ماجرا بزرگتر از آنچه که هست، و یا به طرق دیگر، حواشی زیادی را در کنار اصل ماجرا وارد فضای افکار عمومی میکنند، به گونهای که همگی از اصل و متن اتفاق باز میمانند. به عبارتی اخبار و اتفاقات را باید در همان حد مخابره نمود و نباید در بیان آنها غلو کرد.
4. جهتدادن به افکار عمومی نیز از دیگر وظایف مهم رسانههاست. آنچه که امروزه و با حجم انبوه خبرگزاریها و رسانهها دیده میشود آن است که قدرت مدیریت افکار عمومی فقط و فقط به دست رسانههاست و طبیعتاً رسانهای برتر است که در این جهتدهی نقش بیشتری داشته باشد. اما متأسفانه برخی از خبرگزاریها و رسانهها از این قدرت مقدس، سوء استفاده نموده و با انعکاس خبرهای نه چندان درست و تحلیلهای مغرضانه و یا جاهلانه، به مشوشنمودن افکار عمومی کمک میکنند که امری مغموم و ناپسند است و جز مأیوسساختن مخاطب و از بین بردن وحدت ملی، آوردهی دیگری نخواهد داشت. مقام معظم رهبری در اینباره فرمودند: « بعضی افراد خیال میکنند افکار عمومی، منطقهی آزاد و بیقید و بندی است که هر کار خواستند، با آن بکنند! افکار عمومی، موش آزمایشگاهی نیست که هر کس هر کار خواست، بتواند با آن بکند؛ با تحلیـلهای غلط، شـایعـهسـازی، تهمت و دروغ، به ایمـان، عواطف، بـاورهـا و مقدّسـات مـردم آسیب میزنند؛ این درست نیست… »
5. در پایان باید اضافه کرد برآیند آنچه در فضای رسانهای کشور دیده میشود چندان مناسب و درخور جامعهی اسلامی ما نمیباشد و بنا به فرمودهی مقام معظم رهبری بسیاری از امورِ لازمالرعايه در آن رعايت نميشود و باید برای آن چارهای اندیشیده شود؛ و به زعم بنده باید برای تحقق این امر، بازوی نظارتی قدرتمندی را جهت نظارت بر کار رسانه و رفتار آن در فضای مجازی در کنار سایر بازوهای نظارتی تعبیه کرد تا برخی بیاخلاقیهای مستمر و بدفرجام رسانهها کاسته شود به گونهای که وحدت ملی در آن حفظ شود، با آبروی افراد بازی نشود و جز با نیت خیرخواهانه خبری منعکس نشود.
امیدواریم هراز نیوز ، نیز بتواند در زمرهی رسانههایی باشد که از اخلاق حرفهای رسانهها بهرهمند است.
سید هادی مصطفوی