علت ترافيك در برخي كميسيون‌ها چيست؟ اهميت و تاثيرگذاري يا رانت و منافع شخصي؟
با آغاز فعاليت نهمين دوره مجلس شوراي اسلامي، كميسيون‌هاي تخصصي به عنوان يكي از اركان اساسي مجلس شكل گرفتند اما در اين ميان شاهد اقبال گسترده نمايندگان تنها به برخي كميسيون‌ها مثل كميسيون برنامه و بودجه، امنيت ملي و سياست خارجي، صنايع و معادن و … بوديم و در مقابل كميسيون‌هاي پراهميتي مثل كميسيون فرهنگي با اقبال بسيار كمي مواجه بودند.
به گزارش هراز ،(ايسنا)، شايد اين سوال مطرح شود كه به چه علتي نمايندگان اقبال بيشتري براي حضور در برخي كميسيون‌ها دارند؟ آيا اهميت و تاثيرگذاري اين كميسيون‌ها براي آنها تعيين‌كننده است يا اينكه خداي ناكرده برخي افراد به دنبال رانت و منافع شخصي يا منطقه‌اي خود هستند؛ البته آيين‌نامه داخلي مجلس شرط عضويت اعضا در كميسيون‌هاي تخصصي را تجربه، تخصص و سابقه عضويت در كميسيون‌ها عنوان كرده است.
تعدادي از نمايندگان مجلس نهم در گفت‌وگوهاي جداگانه‌اي با خبرنگار پارلماني ايسنا به اين سوال پاسخ دادند كه علت اقبال بيشتر نمايندگان به برخي كميسيون‌ها چيست؟
سهم بيشتر براي طرح‌هاي عمراني استان با عضويت در كميسيون برنامه و بودجه
غلامرضا مصباحي‌مقدم كه روز گذشته به عنوان رييس كميسيون برنامه و بودجه مجلس شوراي اسلامي انتخاب شد، برخورداري برخي كميسيون‌ها از تاثيرگذاري بيشتر را علت اقبال نمايندگان به برخي كميسيون‌ها مي‌داند.
مصباحي‌مقدم با بيان اينكه نمايندگان عموما به خاطر سوابق و تخصص خود در كميسيون‌ها عضويت مي‌يابند،گفت: خوشبختانه امسال در كميسيون برنامه و بودجه 10 نفر اقتصاددان و دكتراي مالي داريم كه حتما كارآمدي بالايي را براي كميسيون به وجود مي‌آورند.
وي درباره اينكه آيا عوامل ديگري بر عضويت نمايندگان در كميسيون‌ها موثر است؟ گفت: برخي تصور مي‌كنند اگر در كميسيون برنامه و بودجه حضور پيدا كنند مي‌توانند درطرح‌هاي عمراني استاني سهم بيشتري براي استان خود بگيرند كه لزوما چنين نيست، اما اين تصور به هر حال وجود دارد.
نماينده مردم تهران در مجلس شوراي اسلامي با بيان اينكه انتخاب افراد براي عضويت در كميسيون‌ها بر مبناي سه معيار تخصص، تجربه و سابقه عضويت در كميسيون‌ها انجام شده، يادآور شد: البته در برخي موارد اينگونه نبوده و مثلا در كميسيون انرژي، برخي افراد به صرف اينكه از حوزه انتخابيه‌ي داراي نفت و گاز هستند وارد اين كميسيون شده‌اند.
مصباحي مقدم در مورد وجود رانت يا منافع خاص براي نمايندگان در برخي كميسيون‌ها اظهار داشت: نمي‌توانم بگويم لزوما چنين است اما نمي‌توانم كلا هم اين موضوع را نفي كنم، به هر حال عضويت در چنين كميسيون‌هايي نقطه خطر و آسيب است و خداي ناكرده اگر ضعف نفس، اخلاق و ايمان وجود داشته باشد مي‌تواند نقطه‌ي آسيب جدي باشد.
كارهاي بزرگ حتي با عضويت در كميسيون اصل 90
هادي قوامي، يك عضو ديگر كميسيون برنامه و بودجه مجلس شوراي اسلامي درباره اقبال بيشتر نمايندگان به برخي كميسيون‌ها مي‌گويد: يك نماينده مي‌تواند در كميسيون اصل 90 باشد و با اثرگذاري خود، كارهاي بزرگي انجام دهد.
به گفته قوامي، نحوه تاثيرگذاري نمايندگان، به كيفيت كار خود آنها بستگي دارد.
قوامي درباره عضويت خود در كميسيون برنامه و بودجه نيز گفت: علت تقاضاي من براي عضويت در اين كميسيون سابقه پانزده ساله تدريس، داشتن دكتراي اقتصاد با گرايش برنامه‌ريزي و سابقه عضويت در كميسيون برنامه و بودجه بود و من بر مبناي سه ملاك تخصص، تجربه و علاقه اين كميسيون را انتخاب كردم.
كميسيون‌هايي پرپول و پرفايده و پر سفر
حميد رسايي كه در مجلس هشتم عضو كميسيون فرهنگي بود و در اين دوره به عضويت كميسيون اصل 90 درآمد نيز در اين باره مي‌گويد: برخي كميسيون‌ها تاثيرگذاري بيشتري دارند به دليل اينكه دستگاه‌هاي اجرايي بيشتري را تحت پوشش قرار مي‌دهند و نمايندگان احساس مي‌كنند اگر به آن كميسيون‌ها بروند بيشتر مي‌توانند مطالبات عمومي را پيگيري كنند.
وي همچنين اضافه كرد: البته عوامل جانبي مثل منافعي كه گاهي عنوان مي‌شود مثل كميسيون‌هاي پرپول و پرفايده و سفرهاي خارجي هم هست، اما نمي‌توانم بگويم اينها جدي است بلكه آنچه انگيزه اصلي است در درجه اول گرايشات تخصصي، تحصيلي و سوابق نماينده است و در درجه دوم اينكه برخي كيمسيون‌ها، نهادها و سازمان‌هاي بيشتري را تحت پوشش قرار مي‌دهند و نماينده احساس مي‌كند حضور در آن كميسيون فايده بيشتري براي پيگيري مطالبات حوزه انتخابيه‌اش دارد.
رسايي درباره كميسيون فرهنگي كه در اين دوره با اقبال بسيار كمي مواجه شده نيز گفت: حوزه فرهنگ حوزه گسترده‌اي است اما به دليل اينكه به صورت مستقيم با مسائل روزمره مردم درگير نيست، طبيعي است كمتر مورد اقبال قرار مي‌گيرد در حالي كه اين تلقي اشتباهي است و نماينده‌اي كه نمي‌تواند متوجه شود هر كجا باشد مي‌تواند مطالبات عمومي را پيگيري كند در شناخت از مچلس دچار ضعف است.
وي درباره عضويت خود در كميسيون اصل 90 نيز اظهار داشت: من احساس كردم مي‌توانم از ابزارهاي كميسيون اصل 90 براي مطالبات عمومي و پيگيري دغدغه‌هاي فرهنگي در اين بخش استفاده كنم.
شتاب بيشتر در پروژه‌هاي عمراني و اقتصادي شهرستان
هادي شوشتري، عضو كميسيون امنيت ملي وسياست خارجي مجلس نيز در گفت‌وگويي، اقبال بيشتر نمايندگان به برخي كميسيون‌ها را طبيعي توصيف مي‌كند و مي‌گويد: در ادوار مختلف مجلس كميسيون امنيت، صنايع و برنامه و بودجه همواره جزو كميسيون‌هاي پرترافيك بودند و افراد زيادي متقاضي عضويت در آنها بودند.
وي افزود: در آيين‌نامه داخلي، تحصيلات، سابقه اجرايي و سابقه عضويت در كميسيون لحاظ شده اما بنا بر دلايلي برخي كميسيون‌ها جذابيت بيشتري براي نمايندگان دارند.
شوشتري همچنين اضافه كرد: شايد تصور نمايندگان اين باشد كه مي‌توانند با عضويت در كميسيون برنامه و بودجه يا صنايع و معادن، شتاب بيشتري به پروژه‌هاي عمراني و اقتصادي شهرستان خود بدهند.
وي تاكيد كرد: قاعدتا نمايندگان بايد با توجه به پارامترهاي مورد نظر، كميسيون تخصصي خود را انتخاب كنند تا بتوانند موثر و كارآمد باشند.
ارتباط بيشتر با مردم يا دنبال كردن برخي رانت‌هاي شخصي
اسفنديار اختياري كه به عضويت كميسيون آموزش و تحقيقات مجلس درآمده نيز در اين باره معتقد است: برخي كميسيون‌ها ارتباط نزديك‌تري با مردم دارند و كميسيوني مثل كميسيون برنامه و بودجه تاثير بيشتري در برنامه‌ريزي دارد و به تبع نمايندگان علاقه‌مند به حضور در اين كميسيون‌ها هستند.
وي در ادامه درباره احتمال دنبال كردن برخي رانت‌ها يا منافعي خاصي با عضويت در برخي كميسيون‌ها، گفت: هر نوع ارتباطي امكان دارد رانت هم ايجاد كند اما با نگاه مثبت مي‌توان گفت چون برخي كميسيون‌ها ارتباط بيشتري با مردم دارند، تاثيرگذارتر هستند.
اختياري ابراز اميدواري كرد كه در عضويت افراد در كميسيون‌ها، تجربه و تخصص لحاظ شود.
منافعي خاص پشت پرده كميسيون‌هاي پرمتقاضي؟
موسي‌الرضا ثروتي عضو كميسيون برنامه و بودجه مجلس نيز در گفت‌وگويي معتقد است كه برخي كميسيون‌ها از ديد نمايندگان بسيار مهم است.
وي افزود: به لحاظ اينكه در كميسيون برنامه و بودجه، اساس كار برنامه‌ريزي كشور صورت مي‌گيرد نمايندگان طبيعتا علاقه بيشتري براي عضويت در اين كميسيون دارند، البته اين موضوع در مورد كميسيون‌هاي امنيت، صنايع و انرژي و آموزش هم مصداق دارد.
نماينده مردم بيرجند يادآور شد: برخي كميسيون‌ها مثل كميسيون شوراها و اصل 90 نيز با تقاضاي كمي از سوي نمايندگان مواجه هستند در حالي كه كميسيون‌هاي بسيار مهمي هستند اما شايد تحصيلات نمايندگان به گونه‌اي است كه اكثر گرايش‌ها به كميسيون‌هاي ديگري است و به اين دليل تقاضا براي آن كميسيون‌ها بيشتر است.
ثروتي اضافه كرد: واقعا عضويت در كميسيون‌هاي پرمتقاضي منافع خاصي ندارد، ضمن اينكه همه كميسيون‌ها مهم است.
ديربازده بودن امور فرهنگي علت مظلوميت كميسيون فرهنگي
بيژن نوباوه عضو كميسيون فرهنگي مجلس شوراي اسلامي نيز در گفت‌وگويي درباره عدم اقبال نمايندگان به كميسيون فرهنگي مي‌گويد: من فكر مي‌كنم فرهنگ در مملكت ما واقعا مظلوم است و علتش هم اين است كه فرهنگ در عين حال كه عميق‌ترين تاثيرات را دارد، ديربازده است.
وي افزود: شايد افراد تمايل دارند نتايج كارشان را خيلي زود ببينند بنابراين همان‌طور كه وزارتخانه‌هاي فرهنگي نسبت به ساير وزارتخانه‌ها خيلي در بورس نيستند و از آن استقبال نمي‌شود، طرح‌ها و جريان فرهنگي در كشور ما هم اين مشكل را دارد و در مجلس نيز كمترين استقبال از كميسيون فرهنگي مي‌شود چون فكر مي‌كنم آنجا چيزي ندارد، البته نمايندگان چيزي براي خود نمي‌خواهند و ممكن است براي منطقه‌شان مطالبه‌اي داشته باشند.
نوباوه ادامه داد: من نگران اين هستم كه كارها به خوبي پيش نرود وگرنه كميسيون‌ها با هر شرايط تشكيل خواهند شد، آمار و ارقام هم نشان مي‌دهد كميسيون ما در دوره هشتم منظم‌ترين كميسيون مجلس بوده و حتي به نداشتن نصاب يك جلسه هم تعطيل نشده است و اين نشان مي‌دهد اعضا واقعا فرهنگي هستند، اميدوارم در دوره نهم نيز اعضاي كميسيون فرهنگي دغدغه فرهنگ داشته باشند.
دوتكه كردن كميسيون امنيت ملي راهكار حل معضل ترافيك اين كميسيون
مهدي سنايي عضو كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس شوراي اسلامي نيز در گفت‌وگويي درباره توجه بيشتر نمايندگان به برخي كميسيون‌ها گفت: كميسيون برنامه و بودجه با توجه به نقشي كه در طراحي بودجه كشور و در قالب كميسيون تلفيق دارد و كميسيون‌هاي انرژي و صنايع به عنوان دو كميسيون حساس از مجموع حوزه‌هاي اقتصادي كشور مورد توجه بيشتري از سوي نمايندگان هستند.
وي با تشريح گرايش اكثر نمايندگان به برخي كميسيون‌ها به نحوه انتخاب دانشگاه از سوي دانشجويان گفت: در مورد كميسيون‌ها نيز همين‌طور است كه چند كميسيون بيشتر در بورس هستند و عده زيادي به آنها توجه مي‌كنند.
نماينده مردم نهاوند با تاكيد بر اينكه در تقسيم‌بندي كميسيون‌ها بايد دقيق‌تر عمل شود، يادآور شد: من معتقدم كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي بايد به دو كميسيون تبديل شود چرا كه در عموم پارلمان‌هاي دنيا مسائل امنيتي و دفاعي در يك كميسيون و مسائل سياست خارجي در كميسيون ديگري بررسي مي‌شود، متاسفانه مباحث سياست خارجي در كميسيون امنيت به دليل تراكم مباحث امنيتي، نظامي و دفاعي تا حد زيادي مغفول مي‌ماند.
اين عضو كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس تصريح كرد: به نظر مي‌رسد وظايف برخي كميسيون‌ها بايد تفكيك شود و مجموع كميسيون‌هاي مجلس مورد بازسازي قرار گيرند، مثلا يك كميسيون شوراها در مجلس گذشته تشكيل شد كه كميسيون ناقصي است و در تقسيم‌بندي وظايف چيزي به آن نرسيد طبيعي است اقبال زيادي هم به آن نمي‌شود بنابراين كميسيون‌ها نياز به بازتعريف دارند.
وي با تاكيد بر لزوم توجه به تخصص و تجربه از سوي نمايندگان در انتخاب كميسيون‌ها، اظهار داشت: تعداد زيادي از نمايندگان بدون توجه به تخصص خود در كميسيون خاصي حاضر مي‌شوند در حالي كه اگر ورود نمايندگان به كميسيون‌ها بر اساس تخصص باشد و در وظايف كميسيون‌ها نيز بازنگري صورت گيرد اين موضوع منجر به تقويت كميسيون‌ها خواهد شد.
سنايي با بيان اينكه در فعاليت مجلس، اصل بايد كميسيون‌ها باشند تا صحن علني، گفت: در بين مجالس دنيا هيچ مجلسي به اندازه مجلس ايران جلسه علني ندارد اين در حالي است كه كميسيون‌ها با وجود شتابي كه در شكل‌گيري آنها وجود دارد با رخوت مواجهند.
وي تاكيد كرد: بخش قابل توجهي از وقت مفيد مجلس بايد به كميسيون‌ها اختصاص يابد و بخش عمده‌اي از قانون‌گذاري و نظارت به عنوان دو وظيفه اصلي مجلس توسط كميسيون‌ها انجام شود كه در حال حاضر اينگونه نيست.
گزارش از خبرنگار پارلماني ايسنا: الهه حميدي‌كيا