ماه گذشته شاهد برگزاری یکی از مهمترین انتخابات ریاست جمهوری سال 2012 (فرانسه) بودیم. بعد از جنجال میزان حقوق دریافتی نیکلا سارکوزی، رییس جمهور سابق فرانسه و اینکه او در دفتر وکالت خود چه پرونده های مهمی را عهده دار خواهد داد، توجه بسیاری از خوانندگان را به خود جلب کرده بود.
قرار است حقوق ثابت جناب سارکوزی معادل 6000 یورو باشد و در صورتی که وی به عضویت شورای قانون اساسی درآید مبلغ 11500 یوروی دیگر نیز بر حقوق وی افزوده خواهد شد.
رسانه ای شدن حقوق سارکوزی و در مجموع روسای جمهور سابق فرانسه آن هم در اوج بحران اقتصادی در حالی صورت می گرفت که رییس جمهور جدید یکی از مهمترین اهداف و برنامه های خود را کاهش 30 درصدی حقوق وزراء و مدیران دولتی اعلام کرده بود.
با این حال با گذشت قریب 1 ماه از خداحافظی سارکوزی با کاخ الیزه او هنوز تصمیم جدی برای آیندۀ سیاسی خود نگرفته است. شب 6 می زمان خداحافظی سارکوزی با فرانسویها، او اعلام کرد که به عنوان یک فرانسوی در بین فرانسویها حضور خواهد داشت و به تعهدات و وظایفش به شکلی دیگر خواهد پرداخت.
به نظر می رسد پذیرش این واقعیت که او تنها یک دورۀ 5 ساله رییس جمهور فرانسه بوده هنوز برای او دشوار است. والری ژیسکاردستن، رییس جمهور راستی که تجربه ای همچون سارکوزی در جمهور پنجم دارد در کتاب “قدرت و زندگی” می نویسد:” خاطراتم من را وادار می کند که حقیقت را بپذیرم، حقیقتی که هر روز آن را با تمام وجودم احساس می کنم؛ اما از پذیرش آن واهمه دارم؛ همان حقیقت دیروز” و یا شاید احساسی همچون شیراک که در کتاب خاطرات خود بعد از ریاست جمهوری می نویسد:” زمان زیادی را صرف کردم تا به این مسئله عادت کنم که باید مسئولیت های سیاسی ام که 40 سال از زندگی من را به خود اختصاص داده بود را رها کنم، با این حال هنوز مطمئن نیستم که آیا واقعاً موفق شده ام یا نه؟”
سارکوزی در روزهای قبل از انتخابات اعلام کرده بود:” در صورت شکست، سیاست را رها خواهم کرد…بله، قطعاً همین طور خواهد بود…….به طور کامل شکل زندگیم را تغییر خواهم داد و دیگر نامی از من نخواهید شنید.” اما به اعتقاد روزنامه نگار فیگارو، این اظهارنظر سارکوزی جوک جالبی است! او می گوید: سیاست مثل ویرووسی نیست که به آسانی بتوان از آن جدا شد. گشودن فصل جدید و تغییر در شکل زندگی آنهم از نقشِ شخص اول کشور به شهروندی عادی تغییری نیست که در یک روز و یا فردای آن شدنی باشد.
یک روزنامه نگار فرانسوی در این باره می نویسد: ژیسکاردستن جوانترین رئیس جمهور فرانسه که در سن 48 سالگی به ریاست جمهوری فرانسه رسید و در سن 55 سالگی آن را ترک کرد، نیز هیچگاه نتوانست زخمی که از انتخابات 10 می 1981 خورده بود را پنهان کند. اما آیا واقعاً سارکوزی هم همین احساس را دارد؟ او حتی اگر شکستش را بی عدالتی بداند، آدمی نیست که مدام آن را تکرار کند.
با این حال نقش اطرافیان برای نگه داشتن وی در عالم سیاست نیز در خوز تأمل است. بریس اورتوفو رفیق 30 سالۀ سارکوزی، برای بازنگه داشتن برخی از روزنه های شانس برای او به تازگی از تأسیس موسسه ای تحت عنوان” دوستان سارکوزی” خبر داده است؛ البته در صورتی که خداحافظی سارکوزی با عالم سیاست را در نظر نگیریم.
شیراک هم زمانی دچار همین تردیدهای بعد از ریاست جمهوری بود. او در سال 1976 زمانی که اعلام کرده بود از سیاست کناره گیری می کند، به ژیسکاردستن گفته بود که هنوز نمی داند چه حرفه ای را در پیش بگیرد. شیراک حتی به بازکردن یک گالری نقاشی هم فکر کرده بود. در هرحال جملۀ معروف او هیچگاه فراموش شدنی نیست.
او گفته بود: در هر حال آنچه که برای من مسلم است اینکه دیگر نام من را نخواهید شنید و امیدوارم همۀ ارتباطاتم را با عالم سیاست قطع کنم. شیراک حتی در سال 1995 خطاب به دبره گفته بود: در صورتی که انتخاب نشوم، آژانس مسافرتی باز می کنم، تو مسئول آژانس خواهی بود و من مسافرت می کنم.
در مورد سارکوزی گفته می شود عضویت وی در شورای قانون اساسی یکی از احتمالاتی است که او پیش رو دارد. اما به اعتقاد برخی از کارشناسان، عضویت وی در شورا و نظردادن پیرامون برنامه های اولاند می تواند برای سارکوزی کمی دشوار باشد.
احتمال جانشینی هرمان ون رومپوی، رییس شورای اتحادیه اروپا نیز در مورد او وجود دارد. در هر حال جدای از همۀ احتمالات آنچه مسلم است اینکه قرار است سارکوزی در یک دفتر وکالت در پاریس که فاصلۀ زیادی با کاخ الیزه ندارد، مشغول به کار شود. این احتمال که او مشاور برخی از گروهها و شرکتهای صنعتی خصوصی نیز بشود، وجود دارد.
از سویی سارکوزی همانند بسیاری از همتایان خود در فرانسه و یا در اقصی نقاط جهان می تواند در گام اول شروع به نوشتن خاطراتش کند. خاطراتی که در بسیاری از مواقع پول زیادی به جیب روسای جمهور بازنشسته آورده است. اتوبیوگرافی بیل کلینتون با نام “زندگی من” پرفروش ترین کتاب سال آمریکا بود.
خاطرات بلر، ژیسکاردستن و شیراک نیز به همین ترتیب در زمرۀ پرفروش ترین کتابهای سال بودند به طوری که چاپ اول کتاب شیراک از مرز 300 هزار نسخه فراتر رفته بود.
باز کردن یک موسسه نیز از دیگر گزینه هایی است که سارکوزی پیش رو دارد. بسیاری از روسای جمهور در اقصی نقاط جهان بعد از ریاست جمهوری موسسه ای را با نام خود تأسیس کرده اند. مثلا کارتر موسسه ای را با الهام از موسسۀ “سلامت” کلینتون تأسیس کرد و یا ژاک شیراک که موسسۀ گفتگوی تمدنهای را در فرانسه بنیان نهاد.
اما برخی از روسای جمهوری سودای کسب پول بیشتر را در سر دارند. بیل کلینتون یکی از همین روسای جمهور است. او یکی از سخنرانان افتخاری پردرآمد است که نام وی در آژانس معروف آمریکایی هری واکر آمده است. به نوشتۀ مجلۀ لوموند دیپلماتیک، کلینتون یک ماه بعد از ترک کاخ سفید درآمدی بیش از 53 سال عمرش بدست آورده بود. در سال پایانی ریاست جمهوری، او و همسرش هیلاری اعلام کرده بودند که درآمدی معادل 357 هزار دلار دارد. این زوج آمریکایی طی سالهای 2001 تا 2007 ثروتی معادل 109 میلیون دلار بدست آورده بودند.
گرهارد شرودر از دیگر چهره های موفق اقتصادی است. گفتنی است نام صدراعظم سابق آلمان از حزب سوسیال-دمکرات در رأس کنسرسیوم ساخت و ساز خط لولۀ گاز استریم(بین آلمان و روسیه) قرار دارد. شرودر همچنین مشاور گروه صنعتی سوئیسی رینجر است که سال 2006 امتیاز آن توسط بانک روتچیلد خریداری شد تا فعالیت های خود را در کشورهای اروپای شرقی گسترش دهد.
نخست وزیر اسپانیا، ژوزه ماریا ازنار در جایگاه بعدی قرار دارد. بین سالهای 1996 تا 2004 او یک اتاق فکر لیبرال را رهبری می کرد و در عین حال مشاور گروه رسانه ای نیوز کورپوریشن متعلق به راپرت مرداک نیز بود.
جان میجر نیز همانند بوش پدر، مشاور گروه صنعتی آمریکایی کارلیل بود. اما تونی بلر در میان همۀ این شخصیت ها استثناست. او که برای کتاب خاطراتش مبلغ 10 میلیون دلار قبل از چاپ دریافت کرده بود، یکی از مشاوران بانک جی پی مورگان است که برای یک شغل کاملاً معمولی و کم حجم برای مدت یکسال درآمدی معادل یک میلیون دلار بدست آورد که در واقع در مقایسه با کار اصلی او یعنی مشاور گروه صنعتی زوریخ فایننشال و الوی ام اچ، کاری حاشیه ای به حساب می آمد. به نوشتۀ خبرگزاری رویترز مجموع فعالیتهای بلر در این دو گروه در طول یکسال درآمدی معادل 5 میلیون دلار برای وی به همره آورد.