وظیفه رسانه وقتی چیپ و پوپولیسم روی اعصاب آملی ها ست
روزبه نصیری هرازنیوز
چند وقتی است که در شهرستان آمل شاهد اقدامات غیرمتعارف و سطحی برخی از مسئولان هستیم که نه‌تنها باعث واکنش مردم شده، بلکه برخی از این اقدامات را به «کارهای چیپ» نسبت می‌دهند. این اقدامات عمدتا فاقد کیفیت، محتوا و ارزش است. بررسی ها نشان می دهد برخی از اقداماتی که توسط مسئولان صورت می‌گیرد، بیشتر به نمایش‌های تبلیغاتی و پوپولیستی شباهت دارند تا اقدامات مؤثر و عملی. این وضعیت، به‌ویژه وقتی که تبدیل به روشی تکراری می‌شود، به سرعت موجب دلزدگی مردم می‌شود و به اعتماد عمومی آسیب می‌زند.
در این میان، رسانه‌ها و فعالان اجتماعی وظیفه دارند تا با تحلیل دقیق و آگاهی‌بخشی، مردم را از این نمایش‌ها آگاه کنند و از مسئولان بخواهند که به جای اقدامات پوپولیستی و چیپ، به حل مشکلات اساسی مردم بپردازند. رسانه‌ها باید در مقابل این روند، از طرق مختلف از جمله نقد سازنده، شفاف‌سازی و افزایش سواد رسانه‌ای به روشنگری پرداخته و به مطالبه‌گری از مسئولان بپردازند.
چیپ یعنی چه و ما رسانه‌ها چه وظیفه‌ای در قبال آن داریم؟
واژه «چیپ» (Cheap) از زبان انگلیسی گرفته شده و به معنی ارزان یا کم‌ارزش است. در فارسی این واژه معنای گسترده‌تری پیدا کرده و به کارهایی گفته می‌شود که نه‌تنها از نظر مالی بلکه از لحاظ کیفی، محتوایی یا ارزشی بی‌ارزش، سطحی یا غیرقابل‌اعتنا باشند.
این اصطلاح در زمینه‌های مختلفی استفاده می‌شود:
کالا: به محصولاتی که کیفیت پایین و قیمت ارزان دارند.
رفتار یا اقدام: به کارهایی که فاقد ارزش اخلاقی یا حرفه‌ای هستند و صرفاً برای جلب توجه انجام می‌شوند.
رسانه و سیاست: به اقداماتی که سطحی، پوپولیستی و فاقد عمق مدیریتی هستند.
استفاده از این واژه در فارسی به دلیل تأثیر فرهنگ و رسانه‌های انگلیسی‌زبان به مرور جا افتاده است. حال اگر مسئولان به طور مداوم به اقدامات پوپولیستی و چیپ روی بیاورند، جامعه و به ویژه رسانه‌ها و فعالان مدنی باید با روش‌های مختلفی برای تغییر این روند تلاش کنند.
پوپولیسم چیست؟
پوپولیسم به سیاست‌ها و رویکردهایی گفته می‌شود که به طور عمدی به جلب نظر مردم عامه و تحریک احساسات آنها توجه دارند. پوپولیسم معمولاً از سوی سیاستمداران و مسئولان به‌عنوان ابزاری برای کسب حمایت سریع استفاده می‌شود. این رویکرد ممکن است در ظاهر به منافع مردم توجه کند، اما در حقیقت کمترین تأثیر واقعی در حل مشکلات جامعه دارد و بیشتر به نمایش‌های سطحی و وعده‌های بی‌پایه و اساس محدود می‌شود.
در واقع، پوپولیسم می‌تواند یک استراتژی برای ایجاد محبوبیت باشد که اغلب از طریق عوام‌فریبی، تقویت احساسات غیرمنطقی و بی‌پایه، و اتخاذ اقدامات مقطعی به جای سیاست‌های اصولی و بلندمدت دنبال می‌شود. از این رو، وقتی مسئولان به جای انجام اقدامات واقعی و اساسی، صرفاً به دنبال جلب توجه و ایجاد تصویر مثبت از خود باشند، این اقدامات پوپولیستی و چیپ به یک معضل جدی تبدیل می‌شود.
برخی راهکارهای مؤثر عبارت‌اند از:
آگاهی‌بخشی عمومی
رسانه‌ها و نخبگان باید به مردم توضیح دهند که چرا این اقدامات صرفاً نمایش هستند و مشکلات اساسی را حل نمی‌کنند.
تبیین تفاوت میان عملکرد واقعی و اقدامات تبلیغاتی.
افزایش مطالبه‌گری عمومی
مردم و گروه‌های مدنی باید از مسئولان مطالبه اقدامات واقعی و برنامه‌های عملی داشته باشند.
پیگیری وعده‌ها و انتشار گزارش‌های مقایسه‌ای در مورد نتایج عملکرد مسئولان.
شفاف‌سازی و رصد عملکرد
ایجاد پایگاه‌های داده یا رسانه‌هایی که عملکرد و تصمیمات مسئولان را به طور شفاف بررسی و تحلیل کنند.
افشای تناقض‌ها و ناکارآمدی‌های ناشی از تصمیمات پوپولیستی.
حمایت از مسئولان کارآمد
تقویت و حمایت از مسئولانی که با برنامه‌ریزی دقیق و اقدامات کاربردی به حل مشکلات می‌پردازند.
معرفی الگوهای موفق مدیریتی به جامعه.
مشارکت سیاسی آگاهانه
در انتخابات‌ها و فرآیندهای تصمیم‌گیری مشارکت فعال داشته و از انتخاب افراد بی‌برنامه و صرفاً تبلیغاتی خودداری شود.
افزایش سواد رسانه‌ای
آموزش به مردم برای شناسایی اقدامات پوپولیستی و مقاومت در برابر فریب‌های تبلیغاتی.
نقد تخصصی در رسانه‌ها
ایجاد فضای گفت‌وگو در رسانه‌ها برای بررسی عمیق تصمیمات مسئولان و دعوت از کارشناسان برای تحلیل این اقدامات.
اگر جامعه به این موضوعات توجه نکند، ممکن است این روند به یک فرهنگ مدیریتی ناکارآمد تبدیل شود. بنابراین، از همه ما به عنوان فعالان اجتماعی، رسانه‌ای و مدنی انتظار می‌رود که با تلاش‌های آگاهانه و مسئولانه خود، مانع تبدیل این روند به یک رویه ثابت و آسیب‌زننده شویم.