ضرورت پندگویی و پندپذیری
✍ پند و اندرز در زندگی انسان بسیار اهمیت دارد؛ چنانچه امام جواد علیه السلام در اهمیت این امر می فرماید:
🌷 اَلمُؤمِنُ یَحتاجُ إلی ثَلاثِ خِصالٍ: تَوفیقٍ مِنَ اللهِ، وَ واعِظٍ مِن نَفسِهِ وَ قَبُولٍ مِمَّن یَنصَحُهُ؛(۱)
مؤمن نیازمند سه خصلت است: توفیق از سوی خداوند، واعظی از درون خود، پذیرش نسبت به کسی که او را پند می دهد.
🌺 امام جواد علیه السلام در این روایت سه نکته مهم در سیر اخلاقی را بیان می فرماید:
1⃣ توفیق از طرف خداوند متعال.
باید توجه داشت که توفیق دهنده ی اصلی خداوند است. «و ما توفیقی اِلّا بالله»، انسان بیش از آن که به فکر و نیروی خودش تکیه داشته باشد، باید به توفیق الهی اعتماد داشته باشد، زیرا همه ی عوامل در دست اوست.
2⃣ پندگویی واعظ درونی؛
عقل و وجدان، یک چراغ باطنی است که خوبی ها را به انسان نشان می دهد و اگر خلاف و بی خردی کرد، او را ملامت می کند.
🌺 امام باقر علیه السلام نیز در اهمیت پند دادن مؤمن به نفس خود می فرماید: کسی که از درون خود، واعظ و پند دهنده ای نداشته باشد، اندرزهای دیگران چندان سودی به او نمی رساند.
🌷 «وَ قَالَ علیه السلام مَنْ لَمْ يَجْعَلِ اللَّهُ لَهُ مِنْ نَفْسِهِ وَاعِظاً فَإِنَّ مَوَاعِظَ النَّاسِ لَنْ تُغْنِيَ عَنْهُ شَيْئاً»؛ (2)
3⃣ پندپذیر بودن (قبول کردن از کسی که او را نصیحت می کند.).
✅ تواضع در آن است که اگر کسی خیرخواهانه انتقادی کرد و موعظه و پندی داد، بپذیریم. گشودن آغوش باز به روی پندهای آموزنده و هشدارهای دلسوزان، نشانه خردمندی و عاقبت اندیشی است.
(1) تحف العقول، ص ۳۰۲.
(۲) همان، ص۲۹۴.