عصر ایران ؛ هومان دوراندیش – حمیدرضا ترقی، چهره شناخته شده اردوگاه اصولگرایان، معتقد است که ریاست مجلس در ایران تک دوره ای است. ترقی هر چند که صراحتاً سخنی در ضرورت ریاست حداد عادل بر مجلس نهم نمی گوید، اما از فحوای کلامش چنین برمی آید که قبای ریاست مجلس را بر تن حداد عادل خوشتر دارد.

با این حال، او به این نکته اشاره می کند که نمایندگان و کارکنان مجلس در دوره ریاست علی لاریجانی، در قیاس با دوران ریاست حداد، از رفاه بیشتری برخوردار بودند.

از غرایب است که ترقی می گوید کسانی که اقشار مدرن جامعه ایران، که در سال های 76 و 80 به ریاست جمهوری خاتمی رای دادند، در رقابت حداد و عادل و لاریجانی، به داد عادل تمایل دارند. متن زیر، گفتگوی عصر ایران است با حمیدرضا ترقی.

درباره رئیس مجلس گاهی این رای هم مطرح شده است که رئیس مجلس صرفاً گرداننده جلسات مجلس است و شانی بیش از این ندارد اما دیدگاه عمومی این است که رئیس مجلس از قدرت جهت دهی به مجلس نیز برخوردار است. شما قائل به کدام نظر هستید؟

رئیس مجلس علاوه بر اداره جلسه علنی مجلس، نقش هماهنگ کننده در بین قوای سه گانه را هم می تواند داشته باشد و به تعبیر دیگر، عضوی از سران سه قوه است که می تواند نقش تنش زا یا وحدت زا در بین قوای سه گانه داشته باشد. بنابراین رئیس مجلس نقشی درونی و بیرونی دارد.

نقش درونی رئیس مجلس، اداره هیات رئیسه مجلس و جهت دهی به همکارانش برای اولویت بندی طرح ها و لوایح و ایفای نقش در مدیریت کمیسیون ها و تعیین روسای کمیسیون ها و نیز مدیریت کارکنان و پرسنل مجلس و شیوه پاسخگویی بدنه مجلس به مردم و مواردی از این دست است. قطعاً روش و سیاست کاری رئیس مجلس نقش قابل توجهی در این زمینه ها دارد.

از حیث نقش بیرونی، رئیس مجلس می تواند با نطق های قبل از دستور و موضع گیری در قبال مسائل مختلف، می تواند مجلس را به یکی از ارکان فعال فضای سیاسی کشور بدل کند. سفرهای داخلی و خارجی رئیس مجلس نیز در راستای ایفای همین نفش است. رئیس مجلس در این حوزه می تواند نقشی تنش آفرین یا تنش زدا داشته باشد.

ارزیابی شما از عملکرد علی لاریجانی در مجلس هشتم چیست؟

علی لاریجانی در بعد داخلی، یعنی از حیث مدیریت جلسات مجلس، خوب بوده است. در انتصاب روسای کمیسیون ها، لاریجانی گاه مقاومت و گاه تسامح از خودشان نشان دادند. در زمینه رفاه کارمندان مجلس، باز و غیرسخت گیرانه عمل کرد. در خصوص مسائل بین المللی هم مستمراً موضع گیری داشتند و این امر یکی از توفیقات علی لاریجانی بوده است. من در مجموع مدیریت لاریجانی در مجلس هشتم را موفق می دانم.

به نظر شما علی لاریجانی توانایی بیشتری برای جذب نمایندگان مجلس نهم دارد یا حداد عادل؟

الان آنچه که از جلسات و محافل برمی آید، شانس این دو نفر برای ریاست مجلس، مثل ترازویی است که گاهی این کفه اش سنگین تر می شود و گاهی آن کفه اش. یعنی با اطمینان نمی توان گفت چه کسی رئیس مجلس می شود.

علی مطهری چند روز پیش گفتند که اگر حداد عادل رئیس مجلس شود، مجلس ذلیل می شود. نظر شما در این باره چیست؟

من این نوع اظهار نظر را البته قبول ندارم. ممکن است علی مطهری در بحث رابطه مجلس و دولت چنین ذهنیتی داشته باشد اما این دولت یکسال دیگر عمرش به پایان می رسد و بعد از آن دولت دیگری بر سر کار می آید. من فکر نمی کنم قضاوت آقای مطهری، قضاوت منصفانه ای باشد. رفع تنش بین دولت و مجلس را نمی توان ذلت تلقی کرد.

اما کوتاه آمدن دائمی در برابر دولت، در کارنامه ریاست حداد عادل بیش از علی لاریجانی وجود داشته است.

من فکر نمی کنم این طور بوده باشد. ولی ما باید ببینیم که عملکرد دولت نهم بهتر بوده یا دولت دهم. به نظر می رسد که با این شیوه مواجهه مجلس هشتم با دولت، کار کردن برای دولت خیلی سخت و دشوار شده است و ضرر این تنش و اصطکاک مستمر به جامعه و مردم بازمی گردد.

به نظر می رسد که توفیق دولت نهم در خدمت رسانی، خیلی بیشتر از دولت دهم بود. البته همه عوامل موثر در این وضع، به عملکرد مجلس هشتم مربوط نمی شود ولی در مجموع به نظر می رسد که اگر تنش بین قوا کمتر باشد، امکان خدمت رسانی قوای سه گانه به مردم بیشتر است.

آیا جهت گیری کلان مجلس بسته به اینکه حداد عادل رئیس مجلس شود یا علی یا لاریجانی، تفاوتی خواهد کرد؟

بعید است که چنین شود زیرا هر دو چهره، اصولگرا هستند و از رهبری تبعیت دارند. بنابراین، این امر تاثیر چندانی در جهت گیری های کلی مجلس نخواهد داشت اما شاید بتوان گفت حداد عادل ظرفیت بیشتری برای هماهنگی با دولت دارد.

پیش از آغاز به کار مجلس هشتم، چه اتفاقی افتاد که حداد عادل رقابت بر سر ریاست مجلس را به لاریجانی واگذار کرد؟

تصمیم فراکسیون اصولگرایان این شد که هر کس در جلسه فراکسیون رای بیشتری داشت، به تنهایی کاندیدای ریاست مجلس شود. حداد عادل هم به همین ضابطه پای بند ماند و چون رای لایجانی بیشتر بود، حداد عادل نامزد ریاست مجلس نشد. این موضوع نشانگر این نکته هم است که ریاست مجلس معمولاً یک دوره ای است و کمتر پیش می آید که دو دوره ای شود.

سوال من دقیقاً این بود که چرا در مجلس هشتم، علی لاریجانی برای تصدی ریاست مجلس بر حداد عادل ترجیح داده شد؟

من الان جزئیات امر را به یاد ندارم ولی به هر حال حداد عادل یک دوره رئیس مجلس بود و انتخابات ریاست جمهوری هم در پیش بود. یعنی فضای سیاسی کشور در ورود به فاز تازه ای بود و همین باعث شد که اکثریت اصولگرایان به این نتیجه برسند که از ظرفیت های علی لاریجانی در راس مجلس استفاده شود.

آن موقع دولت احمدی نژاد هم از برکناری حداد عادل و ریاست لاریجانی حمایت می کرد …

دولت موضع صریحی در این باره اتخاذ نکرد. اکثریت نمایندگان مجلس هم با دولت همراه بودند. من به خاطر ندارم که دولت در خرداد 87 موضع جانبدارانه خاصی نسبت به علی لاریجانی اتخاذ کرده و از برکناری حداد عادل از ریاست مجلس حمایت کرده باشد.

الان چطور؟ دولت در رقابت حداد و لاریجانی بی طرف است؟

الان هم صریحاً موضعی از سوی دولت ابراز نشده است اما اگر ما مواضع “جبهه پایداری” در قبال مجلس را تا حدی همسو با موضع دولت در قبال مجلس بدانیم، بخشی از جبهه پایداری حامی ریاست حداد عادل بر مجلس نهم است و این گرایش می تواند تا حدی هم نشانگر دولت باشد.

حداد عادل چند روز پیش گفت هر جا مصلحت نظام اقتضا کند، رئیس مجلس باید کوتاه بیاید. چرا همیشه باید رئیس مجلس در برابر رئیس دولت کوتاه بیاید؟

به هر حال بحث اجرا در کشور و نقش رئیس جمهور در قانون اساسی، که بعد از مقام رهبری قرار دارند، روشن است. قوه مجریه و امر اجرا در دست رئیس جمهور است و به دلیل اهمیت حل مشکلات مردم و ممانعت از مشکلاتی که ممکن است برای مردم و جامعه پیش آید، حداد عادل اولویت را به رئیس جمهور می دهد.

در برخی محافل سیاسی، شایعاتی مطرح است که در رقابت حداد عادل و لاریجانی، رهبری هم بر روی یکی از این دو گزینه نظر دارد. شما چیزی در این باره شنیده اید؟

نه، من چنین چیزی نشنیده ام و تا جایی که ما اطلاع داریم، مقام معظم رهبری گفته اند که در این مسائل دخالتی نمی کنند و کار را به خود نمایندگان مجلس واگذار کرده اند.

شما در نهایت فکر می کنید چه کسی رئیس مجلس می شود؟

این امر بیش از هر چیز در گرو این است که مجموعه اصولگرایانی که به مجلس راه یافته اند، در پی وحدت هستند یا در پی افتراق. به نظر می رسد که اکثریت به دنبال وحدت اصولگرایان هستند. اگر اکثریت به این نتیجه برسند که وحدت اصولگرایان نقش مهمی در بقای آنها، بهبود اوضاع کشور و افزایش کارآمدی مجلس دارد، طبیعتاً باید کسی را انتخاب کنند که قادر به حفظ این وحدت در دو سوی طیف اصولگرایان، یعنی جبهه پایداری و جبهه متحد، باشد.

احتمال دارد یکی از این دو گزینه در نهایت کنار برود و رای گیری بر روی یک گزینه صورت گیرد؟

ما امیدواریم که فراکسیون واحدی از اصولگرایان تشکیل شود و مثل دوره قبل، پیشاپیش رای گیری داخلی کند و هر یک از این آقایان که رای کمتری داشت، به نفع دیگری کنار برود.

شما با شناختی که از این دو چهره برجسته اصولگرایان دارید، فکر می کنید اگر یکی از آنها رئیس شود، دیگری حاضر است نایب رئیس مجلس شود؟

بعید می دانم چنین امری محقق شود ولی اگر یکی از آنها حاضر شود که به عنوان نایب رئیس در کنار دست آن یکی بنشیند، نهایت اخلاصش را در خدمتگزاری نشان داده است.

چه چیزی موجب می شود این آقایان حاضر به پذیرش سمت نایب رئیسی مجلس نباشند؟

به  هر حال جایگاه این آقایان در بین اصولگرایان به گونه ای است که ممکن است حاضر به پذیرش چنین نقشی نباشند. البته آقای حداد چهار سال پیش بعد از اینکه ریاستش منفی شد، در قالب رئیس کمیسیون و یک عضو فعال مجلس ایفای نقش کرد. باید دید آقای لاریجانی هم چنین کاری می کند یا نه؟ ما هنوز عملکرد آقای لاریجانی را در چنین آزمونی ندیده ایم.

به نظر شما، قاطبه روحانیان الان به گزینه خاصی در این رقابت نظر دارند؟

روحانیان داخل مجلس؟

نه، منظورم روحانیت به عنوان یک طبقه اجتماعی است.

نه، فکر نمی کنم موضع شفافی در این زمینه داشته باشند.

ولی به نظر می رسد پایگاه روحانی لاریجانی قوی تر از حداد عادل باشد.

البته در قم ممکن است این طور باشد ولی روحانیان به هر دوی این آقایان نظر مثبت دارند زیرا هر دو در مباحث دینی و اسلامی بحمدالله ید طولایی دارند و چهره هایی فرهنگی هستند.

نظامیان چطور؟ آنها موضع خاصی دارند؟

من نشنیده م که نظامیان موضع خاصی نسبت به یکی از این دو نفر داشته باشند.

بازاریان چطور؟

ما تجلی خاصی از مواضع بازاریان ندیده ایم ولی به نظر می رسد گرایش آنها به علی لاریجانی بیشتر باشد.

حداد عادل مشخصاً نمایندگی کدام قشر یا طبقه اجتماعی را برعهده دارد؟

فکر نمی کنم حداد عادل متعلق به طبقه خاصی باشد چرا که در همه طبقات بوده است. حداد عادل در بین دانشگاهیان و نخبگان و دانشجویان و علما و شخصیت های فرهنگی حضور داشته و سابقه اش هم برای اقشار متدین سنتی روشن است.

اقشار مدرن جامعه، که سبک زندگی سنتی ندارند، به نظر شما بیشتر به حداد عادل تمایل دارند یا لاریجانی؟

فکر می کنم این اقشار بیشتر به حداد عادل گرایش داشته باشند.

چرا؟

برای اینکه این اقشار خواستار ثبات و کاهش تنش در مناسبات سیاسی هستند و این وضع را به نفع خودشان می دانند.

خیلی از این اقشار جزو کسانی بوده اند که دو بار به ریاست جمهوری خاتمی و در سال 88 هم به میرحسین موسوی رای دادند. به نظر شما این افراد الان خواستار ریاست حداد عادل بر مجلس نهم هستند؟

اگر آقای مطهری کاندیدای ریاست مجلس می شد، این ها به احتمال زیاد خواستار ریاست علی مطهری بودند. اما الان که علی مطهری نامزد ریاست مجلس نیست، من فکر نمی کنم تنش را به آرامش ترجیح دهند.

آرامش بیشتر یعنی ریاست حداد عادل؟

بله، همین طور است.