واکنش معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد به یک یادداشت + توضیح مهر

«به دنبال برداشتهای تحریف آمیز و خلاف واقع اظهارات معاون امور مطبوعاتی و اطلاع رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در یکی از رسانه ها در نشست دیروز سرای روزنامه نگاران نمایشگاه کتاب، روابط عمومی این معاونت با استناد به فایل صوتی اظهارات ایشان توضیحاتی را به شرح ذیل منتشر کرد.

معاون مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، روز گذشته در سرای روزنامه‌نگاران نمایشگاه کتاب و در جمع خبرنگاران با اشاره به بیش از 15 هزار ثبت نام برای دریافت مزایای خبرنگاری، ضمن انتقاد از این روند و با هدف پاسداشت حرفه خبرنگاری گفت: ما این تعداد خبرنگار در کشور نداریم و بسیاری تعریف درستی از خبرنگاری ندارند.

این اظهارات معاون مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی در برخی رسانه‌ها با تحریف و سوء تعبیر منعکس گردید؛ به طوری که با تفسیر به رأی و برداشتهای خلاف واقع، عین عبارات این مقام مسؤول نادیده انگاشته شد.

سخنان معاون مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی حاوی دو گزاره اصلی است. نخست آن که شمار خبرنگاران واقعی و حرفه‌ای در کشور به مراتب کمتر از تعداد افرادی است که خود را خبرنگار دانسته و بی‌آن که شغل اصلی و مستمر آنها فعالیت خبری باشد؛ برای گریز از بیکاری یا با هدف استفاده از مزایای این شغل، خود را به این حوزه شریف و خطیر تحمیل کرده‌اند. مصداق بارز این اشخاص، کسانی هستند که در سالهای گذشته و با هدف دریافت مزایایی چون وام، بیمه و آرم طرح ترافیک، به معاونت مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی مراجعه و خود را خبرنگار معرفی می‌کردند؛ بی‌آنکه حتی یک روز در هوای تحریریه مطبوعات یا خبرگزاری‌ها تنفس کرده و خبر، گزارش، گفت‌و‌گو یا یادداشتی برای رسانه‌ها نگاشته باشند.

همچنین نویسندگان مطبوعاتی که در جای خود جایگاهی والا و درخور قدردانی دارند؛ به این دلیل که فعالیت مستمر و اصلی برخی از آنها خبرنگاری نیست؛ خبرنگار به شمار نمی‌آیند؛ هرچند که آثار و نوشته‌های ایشان در غنا و ارتقای رسانه‌ها سهم و تأثیری بسزا دارد.

علاوه بر این برخلاف آنچه برخی رسانه‌ها در رویکردی تحریف‌آمیز عنوان کرده‌اند؛ معاونت مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی از عدم التزام برخی اشخاص و رسانه‌ها به تعریف دقیق خبرنگاری انتقاد داشته‌اند و هرگز نگفته‌اند که این معاونت تعریفی از خبرنگار ندارد. چه، در غیر این صورت، دغدغه این مقام مسؤول برای انطباق وضعیت انبوه مراجعان و ثبت‌نام کنندگان با تعریف دقیق حرفه خبرنگاری فاقد موضوعیت می‌بود.

بد نیست اشاره شود که از نظر معاونت مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی تعریف روزنامه‌نگار و خبرنگار، همان است که در پیش‌نویس آیین‌نامه کار حرفه‌ای روزنامه‌نگاری به هیأت محترم دولت تقدیم شده و سایر افراد از این تعریف بیرون خواهند ماند. آن تعریف چنین است:

«خبرنگار، کسی است که شغل اصلی و مستمر او، عمدتاً فعالیت فکری در زمینه تهیه، تنظیم وارائه اخبار و وقایع جاری و تحلیل و تفسیر آنها در یک نشریه (اعم از مکتوب و غیرمکتوب) است».

بدیهی است معاون محترم مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی، کسانی را که مشمول این تعریف نبوده و با این حال، اصرار به ورود به عرصه خبرنگاری دارند، خبرنگار ندانسته و بر همین اساس متعرض فهرست پانزده‌هزار نفری خبرنگاران در برخی ادوار گذشته شده‌اند. آیا جز این است که یکی از وظایف ذاتی معاونت مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی، حمایت از خبرنگاران واقعی و جلوگیری از ورود اشخاصی به این عرصه است که توانمندی و مهارتهای لازم را برای احراز این هویت حرفه ای ندارند؟ آیا رسانه‌هایی که به تحریف سخنان این مقام مسؤول دست زده‌اند، به اظهارات ایشان در خصوص تدوین و ارائه آیین‌نامه کار حرفه‌ای روزنامه‌نگاری با هدف ساماندهی و رتبه‌بندی خبرنگاران کشور توجه داشته‌اند؟ اگر چنین است، پس چگونه مدعی شده‌اند که معاونت مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی در این باره کاری نکرده و گامی برنداشته‌ است؟

گزاره کلیدی دیگر در اظهارات معاونت مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی، این است که گفته‌اند؛ «خبرنگار نباید از سر بیکاری آمده باشد و خبرنگار شده باشد، زیرا در این صورت چگونه می‌تواند بر آگاهی مردم بیفزاید؟»

متأسفانه برخی رسانه‌ها این گفتار آقای محمدزاده را نیز تحریف کرده و کوشیده‌اند آن را توهین و تحقیر خبرنگاران القا نمایند؛ در حالی که اظهارنظر مذکور، عین پاسداشت و صیانت از تقدس این حرفه شریف است. مثالی روشن می‌زنیم. آیا اگر کسی از سر بیکاری و بدون دانش و مهارت و طی مراحل علمی و تجربی لازم به حرفه پزشکی روی آورد؛ می توان برای وی وصف «پزشک» قائل بود؟ آیا اگر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از ورود چنین فردی به حرفه شریف طبابت جلوگیری کند و یا از جامعه پزشکان بخواهد تا خود مانع ورود افراد فاقد اهلیت در این لباس شوند، به پزشکان جفا و توهین شده است؟ بر عکس روشن است که اطباء حقیقی و واجد صلاحیت، از دولت، جز این توقع را نداشته و نخواهند پسندید که حوزه طبابت، عرصه‌ای سهل‌الورود برای اشخاص فاقد تخصص و آموزش‌های لازم باشد.

به راستی آیا تأکید براین نکته که شرط ورود اشخاص به عرصه فعالیت خبری، دانش، ذوق، علاقه‏مندی و مهارتهای حرفه‏ای است؛ تجلیل خبرنگاران کشور است یا تحقیر آنان؟

 آیا این که گفته شود برای جذب خبرنگاران به این حرفه باید شرایط و مراحلی سامان یابد تا هرکس نتواند بدون حداقل آموزش ها، تجربه و تخصص، کسوت خبرنگاری را آسان یاب و دم‏دستی تلقی کرده و بد ون کمترین زحمتی بر تن کند؛ عین تجلیل و بزرگداشت خبرنگارانی نیست که به حق و با تکیه بر صلاحیت‏های ذاتی و اکتسابی این جامه مقدس را بر تن کرده اند؟

 با وجود این، معلوم نیست چرا برخی رسانه‏ها خواسته‏اند با تحریف سخنان معاون مطبوعاتی و القائات خودخواسته و خلاف واقع، اظهار این مقام مسؤول را وارونه جلوه دهند؟ البته دقت در تعابیر بکار رفته در خبر یکی از رسانه‏ها حاکی از آن است که برخلاف اخلاق روزنامه‏نگاری، نه تنها در اظهارات پیشگفته، قلم تحریف به کار رفته است؛ بلکه سعی شده تا نوعی پیشداوری و قضاوت درباره مکنونات قلبی گوینده این سخنان صورت گیرد. از آن جمله است این عبارات که متاسفانه گویای عدم التزام به عینیت‏گرایی، امانتداری در نقل قول و پرهیز از قضاوت‏های شخصی است:

ـ معاون مطبوعاتی سعی داشت به ظاهر خود را از واکنش رسانه‏ها به مصوبه دولت خشنود نشان دهد
ـ معاون مطبوعاتی فهرست خبرنگاران را «مستمسک» قرارداد تا عزت خبرنگاران را به چالش کشد
ـ به تحقیر خبرنگاران دست زد
ـ با گفته‏های خود، دو نشان را با یک تیر زد
ـ فضای رسانه‏ای کشور را دارای جو ناخالص و در برگیرنده نیروهای قلم به مزد و اهل چشمداشت مادی نشان داد (در حالی که هیچ یک از این عبارات و یا مشابه آنها در اظهارات ایشان نیامده است)

در پایان لازم است ضمن دعوت از مخاطبان این رسانه‏ها به مرور دوباره اظهارات معاون محترم مطبوعاتی و اطلاع‏رسانی، توجه رسانه‏های مذکور را به عنوان سخنرانی جناب آقای محمدزاده درنشست دیروز؛ یعنی«تهذیب رسانه‏ای» جلب نماییم و آنان را به تقید به همین عنوان فرا خوانیم.»

توضیح مهر

آنچه در این جوابیه مشاهده می‌شود، تفسیر دیگری از سخنان معاون مطبوعاتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی است که کاش عیناً همین متن، شب گذشته از سوی جناب محمدزاده در پیشگاه خبرنگاران قرائت می‌شد تا خبرگزاری مهر و سایر رسانه‌ها که امروز به وفور به این اظهارات آقای معاون پرداختند، متهم به برداشت‌های اشتباه نشوند.

کاش روابط عمومی معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به جای فرافکنی درباره بی‌استفاده ماندن اطلاعات خبرنگاران در سایت سمان ـ که تهیه و درج هریک از آنها مستلزم دوندگی‌های بی‌شمار اهالی خبر و رسانه بود ـ توضیح می‌دادند که اگر صرفاً همین پایگاه اینترنتی مرجع اعطای امتیازات حرفه‌ای به خبرنگاران بود، چرا باید آماری غیرواقعی از رسانه‌های مختلف برای هدیه رئیس جمهوری به دستشان می‌رسید.

دست آخر اینکه در هر حرفه‌ای معدود افرادی بی‌ربط و بی‌بنیه وارد می‌شوند و چون در مقیاس توانمندنی و لیاقت، سنجش می‌شوند، خودبه‌خود از آن عرصه بیرون می‌روند. در حیطه خبر و رسانه خوشبختانه این قاعده حاکم است و نیروهایی که از نظر جناب آقای معاون از سر بیکاری گذرشان به این حرفه شریف و ارجمند افتاده است، به سرعت از عرصه خبر کنار می‌روند.

انتظار اهالی خبر از گوینده سخنان عصر دیروز این بود که با حمایت و پشتیبانی از نیروهای پرتلاش و سختکوش این عرصه ـ که به ویژه این روزها درگیر بیست و پنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران هستند ـ آنان را به ادامه کار دلگرم سازد؛ نه این که به تعبیر یکی از چهره‌های رسانه، نمک بر زخم آنان بپاشد.