به گزارش  تسنیم از گرگان، سیزدهم بهمن ماه پارسال بود که برای نخستین بار مرگ و میر مشکوک تعدادی از پرندگان زمستان گذران در خلیج گرگان گزارش شد. تلفات به سرعت گسترش یافت و به سواحل بندرگز و بندرترکمن رسید.

براساس آمارها چند ده هزار بال پرنده مهاجر و زمستان گذران در سواحل استان و خلیج گرگان تلف شده بودند. عده‌ای ورود سموم به تالاب‌ها و سواحل استان را علت مرگ و میر پرندگان می‌دانستند، گروه‌های گشت و پایش در این مناطق مستقر شده بودند و لاشه‌های پرندگان را جمع آوری می‌کردند.

حدس و گمان‌های درباره علت مرگ و میر پرندگانی که با هزار امید از سرمای سرد سیبری راهی تالاب‌های شمال کشورمان شده بودند، ادامه داشت. نیوکاسل و آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان هم جزو گمانه‌زنی‌ها بود اما سازمان دامپزشکی پس از اینکه هزاران قطعه پرنده در این مناطق تلف شده بودند، عامل مرگ و میر را ” بوتولیسم” اعلام کرد.

بوتولیسم بیماری فلج کننده، کشنده و مرگباری است که با هضم توکسین تولید شده از طریق کلستریدیوم بوتولینوم  ایجاد می‌شود. شیوع بوتولیسم در پرندگان آبزی حیات وحش اتفاق می‌افتد که طی آن تعداد زیادی از پرندگان دچار عفونت شده و تلف می‌شوند. همچنین شیوع بوتولیسم پرندگان می‌تواند هفته‌ها طول بکشد و ممکن است مجددا بازپدید شود.

کلستریدیوم بوتولیسم یک باکتری بی هوازی است که در گیاهان فاسد و مواد حیوانی تکثیر می‌شود و اغلب در دریاچه ها در دوره‌های کمبود اکسیژن و کیفیت پایین آب رخ می‌دهد. همچنین در گزارش سال گذشته سازمان دامپزشکی درباره علت مرگ و میر پرندگان در خلیج گرگان و سواحل استان گلستان به بالا بودن شاخص‌های فاضلاب در آب خلیج گرگان و نقش آن در بروز این موضوع به عنوان فاکتورهای مستعد کننده اشاره شده بود.

در روزهای اخیر و از دوازدهم بهمن ماه امسال بار دیگر لاشه‌های تعدادی از پرندگان زمستان گذران از جمله فلامینگو و چنگر در خلیج گرگان مشاهده شد و نگرانی برای تکرار فاجعه سال گذشته بیشتر شده است.

محمدرضا کنعانی، مدیرکل محیط زیست گلستان در این باره به خبرنگار تسنیم گفت: در روز های اخیر گزارشی از تلفات پرندگان در خلیج گرگان بین نوکنده و گلوگاه داشتیم که کارشناسان محیط زیست و دامپزشکی در محل حضور یافتند.

وی افزود: پرندگان تلف شده جمع آوری و برای نمونه برداری در اختیار دامپزشکی قرار گرفتند تا دلیل آن بررسی و مشخص شود که کدام بیماری این پرندگان را از پای درآورده است.

کنعانی ادامه داد: بیماری‌های آنفلوانزای فوق حاد و نیوکاسل بررسی خواهد شد و شاید هم دلیل آن مانند تلفات سال گذشته بیماری بوتولیسم باشد، مرجع رسمی اعلام بیماری حیات وحش دامپزشکی است و باید نتایج بررسی‌ها توسط دامپزشکی مشخص شود.

وی اضافه کرد: محیط زیست گلستان پایش سواحل را از زمان آنفلوانزای فوق حاد در دستور کار داشته و این پایش از هفته گذشته به صورت جدی‌تر انجام شده است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست گلستان با بیان اینکه مدیریت پناهگاه حیات وحش میانکاله به صورت یکپارچه با مازندران است، گفت: پس از تلفات جدید پرندگان بخشنامه‌ای به همکاران ابلاغ کردیم که با هماهنگی دامپزشکی پایش سواحل را به شکل جدی‌تر، مستمر و روزانه داشته باشند تا تلفات جمع آوری و پس از نمونه برداری به شکل بهداشتی دفن شوند.

وی یادآور شد: اگر این تلفات افزایش یابد باید ساز و کاری در نظر بگیریم که از آن جلوگیری شود.

اما آیا این بار هم پای بوتولیسم به عنوان متهم ردیف اول در میان است یا نه؟ باید منتظر پاسخ آزمایش‌های سازمان دامپزشکی باشیم.

موضوعی که غلامرضا محرابی، مدیرکل دامپزشکی استان هم به آن اشاره کرده و گفته است برای تشخیص علت تلفات، نمونه برداری این لاشه‌ها به مرکز تشخیص بیماری‌های سازمان دامپزشکی کشور فرستاده می شود.

وی خاطرنشان کرد: هرگونه اظهار نظر در خصوص علت مرگ این پرندگان از سوی سازمان دامپزشکی کل کشور اعلام خواهد شد.

سال گذشته طبق اعلام دامپزشکی بر اثر بیماری مشکوکی که از بهمن ماه تا اواخر اسفند در تالاب بین المللی میانکاله رخ داد، بیش از 43 هزار پرنده مهاجر در استان‌های گلستان و مازندران تلف شدند.

البته محرابی سال گذشته درباره مرگ و میر غیرطبیعی پرندگان زمستان گذران در سواحل و خلیج گرگان گفته بود این اتفاق به خاطر موادآلی و سمومی است که به وسیله سیل ابتدای امسال از اراضی کشاورزی وارد تالاب بین‌المللی میانکاله و سواحل استان شده است.

مهمترین عامل مستعد کننده این رخداد تغییر شرایط اکوسیستم آبی و خاکی میانکاله بوده که در این تغییرات نسبت به سالیان گذشته در مناطق خاص تالاب، مواد آلی خاکی وارد اکوسیستم آبی میانکاله شده و سبب مناسب شدن بستر لازم برای رشد و فعال شدن میکروارگانیسم‌های بی هوازی شده است.

بر اساس تحلیل‌های سازمان دامپزشکی کشور از یافته‌های موجود، تلفات همچنان تا پایان حضور پرندگان مهاجر ادامه خواهد داشت؛ هرچند جمع‌آوری بموقع لاشه‌های پرندگان می‌تواند تا حدی در کاهش تلفات موثر باشد.