رها کردن شغل صیادی از سوی بسیاری از صیادان شمالی به ویژه در مازندران، در کنار کم‌صرفه بودن و خطرهای ناشی از صید، به موضوع‌های دیگری همچون آلودگی رودخانه و دریا و اثر آن بر روند طبیعی تکثیر ماهی در مازندران می‌انجامد به گونه‌ای که در برخی مواقع، رکود صیادی در مازندران محسوس شده و به چشم می‌آید.

هرچند با تغییر در بدنه اداره‌کل شیلات مازندران، بسیاری از کارشناسان بر این امر اعتقاد دارند که رونق بازار شیلاتی به این استان باز خواهد گشت اما همه چیز فقط بر حسب یک تغییر نیست، به عنوان مثال، برداشت کشورهای دیگر از ذخایر ماهیان خزر نیز خود عاملی برای کاهش تکثیر این ماهیان است، کاهشی که موجب شده تا در این وضعیت آنچه نصیب صیادان شمالی می‌شود تورهایی باشد که سال به سال سبک‌تر از آب بیرون می‌آیند.

استان مازندران به واسطه قرار گرفتن در مسیر ساحل دریای خزر، همچنین برخورداری از کوهستان های دارای جریان های آبی، موقعیت های ویژه جغرافیایی و داشتن زمین های مناسب برای پرورش ماهی و آبزیان دیگر، در کنار تنوع بسیار در گونه‌های آبزی و همچنین نیروهای متخصص می تواند در راستای تولید داخلی و تامین نیازهای غذایی در این زمینه نقش مهمی در اقتصاد ملی داشته باشد.

تولید آبزیان در این استان شامل ماهیان گرم آبی، سرد آبی و ماهیان خاویاری و پرورش در قفس بوده که عمده آن مربوط ماهیان گرم آبی است.

به باور کارشناسان هرگونه تلاش برای افزایش تولید و تأمین نیاز داخلی از یکسو و بازاریابی مناسب و صادرات محصولات شیلاتی قابل رقابت با سایر کشورها از طرف دیگر کمک بسیار چشمگیری در چرخه اقتصادی کشور دارد.

تکمیل صنایع بسته بندی و فرآوری ماهی نقش مهمی در توسعه شیلات و ارتقای معیشت صیادان ایفا می‌کند، بازاریابی مؤلفه مهمی برای ایجاد رونق صیادی بوده به طوری که در کنار تکمیل صنایع فرآوری باید به صورت ویژه به آن پرداخت شود.

مختصصان اقتصادی می گویند برای ارزآوری آبزیان در مازندران لازم است موانع صادراتی را برطرف کنیم؛ اگر بخواهیم به یک توسعه پایدار در صنعت آبزی‌پروری برسیم باید متناسب با توسعه پایدار، راندمان و کارایی تولید را برای ایجاد اشتغال افزایش دهیم.

به عبارت دیگر باید از تکنولوژی‌های نوین و پیشرفته برای آبزی پروری استفاده کنیم و در این زمینه، صنعت باید ارتباط خود را با دانشگاه، محققین و دانشجویان افزایش دهند و با توجه به اینکه در کشور ما صادرات نفت با مشکل روبه رو است، صادرات محصولات غیرنفتی و آبزیان می‌توانند در ارزآوری کشور بسیار موثر و کمک کننده باشند.

از سویی دیگر، قرارگیری در مجاورت دریا و امکان فروش ماهی و محصولات تازه، برخورداری از مهم‌ترین ذخیره ماهیان خاویاری جهان و صادرات خوب این محصول، صید ماهی کیلکا و امکان بهره‌برداری به صورت تازه، کنسروی و تولید نهاده تبدیلی مانند پودر ماهی از این محصول گوشه‌ای از پتانسیل بالای مازندران در حوزه شیلات است.

یک صیاد در گفت‌وگو با ایسنا به این نکته اشاره می‌کند که، صیادی تا ۳۰ سال پیش حرفه پررونقی بود و مشاغل دیگر مانند قایق‌سازی، توربافی و خرید و فروش ماهی هم در کنار آن رونق داشت. 

ولی کاظم زاده به این نکته اشاره می‌کند که، خانواده‌ها با یک نان‌آور صیاد، به خوبی زندگی می‌کردند و درآمد یک نفر کفاف مخارج خانواده‌های پرجمعیت را می‌داد اما این وضع سال‌ها است تغییر کرده و بسیاری از صیادان، حرفه خانوادگی را رها کرده‌اند چرا که درآمد صید آنقدر نیست که مخارج خانواده سه یا چهار نفره را تامین کند.

وی ادامه داد: مشکل در کاهش ماهیان خزر است و شیلات هم با وجود رها کردن بچه ماهی در رودخانه‌ها نتوانسته از این کاهش جلوگیری کند.

کاظم زاده می‌گوید: این وضع فقط مختص امسال و سال گذشته نیست، سال‌ها است که وضع ما به همینگونه است. آلودگی رودخانه‌ها موجب می‌شود اغلب بچه ماهیانی که توسط شیلات به رودخانه‌ها رها می‌شود، تلف شوند. 

این صیاد ادامه می‌دهد که، من مزرعه پرورش ماهی هم دارم اما آنجا نیز مشکل دوچندان است، قیمت بچه ماهی به همراه غذای آنها به قدری افزایش یافته  که حتی پرورش ماهی نیز مقرون به صرفه نیست.

طرح تعدیل ساماندهی و تثبیت شغل صیادی

حسن اسحاقی مدیرکل شیلات مازندران در گفت‌وگو با ایسنا در مورد صنعت شیلات در مازندران، نقش آن در توسعه استان و وضعیت اشتغال با اشاره به اینکه شرایط صید و صیادی و بهره‌برداری از دریا در بحث صید کیلکا خوب ارزیابی می‌شود، اظهار کرد: شناوران صیادی کیلکاگیر در بندر صیادی بابلسر و امیرآباد به صورت شبانه‌روزی صید دارند و هر ساله در این زمینه پیشرفت مشاهده می‌شود اما وضعیت این استان در بحث ماهیان استخوانی و صید پره مطلوب نیست و رونق صید و صیادی در این استان، بسیار اسفبار و نگران‌کننده ارزیابی می‌شود.

وی با بیان اینکه در مازندران طرحی برای ساماندهی ارزش‌گذاری صید ارائه شده است، تصریح کرد: مهم‌ترین طرحی که در حال حاضر برای ساماندهی و ارزش‌گذاری صید پره و ماهیان استخوانی انجام‌می‌دهیم طرح تعدیل صیدگاه‌ها و صیادان تحت عنوان “تعدیل ساماندهی و تثبیت شغل صیادی” است که با کمک استاندار و مجمع نمایندگان آن را پیگیری می‌کنیم.

مدیرکل شیلات مازندران خاطرنشان کرد: دو استان همجوار گیلان و گلستان از این طرح بهره‌مند شده اند و توانستند شغل ماهیگیری را ساماندهی و تثبیت کنند اما متاسفانه این اتفاق برای مازندران نیفتاده است، کاهش صید و افزایش هزینه‌های صیدگاه‌های پره از قبیل تور صیادی، تراکتور و شناورها، بنزین ‌و بیمه دست به دست هم داده تا این شغل سخت و زیان آور دچار چالش شود و بهره‌برداری از دریا نیز به حد نصاب اقتصادی نرسد.

اسحاقی تصریح کرد: اگر این طرح اجرایی شود بحث بهره برداری از دریا قوت بیشتری گرفته و در آن صورت می‌توان گفت شیلات مازندران طرح توسعه آوری‌شده و شغل پایداری ایجاد می کند.

مدیرکل شیلات مازندران با بیان اینکه برای کمک به صید پره و بهره‌برداری از دریا، در مرکز بازسازی و ژنتیک ماهیان در مزارع شهید رجایی ساری، حدود ۹۰ میلیون قطعه بچه ماهی از جمله ماهی سفید تولید کردیم، گفت: همچنین توسط استخرهای صیدگاه‌های پره در استان با اجرای طرح  شیل گذاری در رودخانه‌های هدف توانستیم تا ۲۰ میلیون قطعه به تولید بچه ماهی سفید کمک کنیم.

اسحاقی با اشاره به اینکه اداره کل شیلات مازندران در مجموع بیش از ۱۰۰ میلیون قطعه بچه ماهی تولید و در ۳۱ رشته رودخانه شیلاتی رهاسازی می‌کند، اظهار کرد: ۴۰ درصد رهاسازی این بچه ماهیان در شرق، ۳۰ درصد در مرکز و ۳۰ درصد نیز در غرب مازندران صورت می‌گیرد تا در سال‌های آینده شاهد بهره برداری مناسبی از دریا باشیم.

کاهش صید ماهیان استخوانی نگران کننده است

اسحاقی در ادامه گفت: در سال گذشته ۵۳۰۰ تن ماهی استخوانی در صیدگاه های پره مازندران صید شده که با کاهش ۴۸ درصدی همراه بوده است.

وی با اشاره به اینکه صید ماهی در شرق مازندران با ضعف همراه است، خاطرنشان کرد: با توجه به وجود ۱۱ شرکت تعاونی در میانکاله، حفاظت شده بودن آن منطقه و نبود رودخانه در آن محیط از یک سو و رودکوچ بودن ماهیان برای تکثیر و تخم‌ریزی و حرکت به بالادست رودخانه‌ها، تولید و صید ماهی در شرق مازندران با مشکل مواجه است.

مدیرکل شیلات مازندران تصریح کرد: به همین دلیل، ۴۰ درصد رهاسازی بچه ماهیان در شرق مازندران صورت می‌گیرد تا آمار بچه ماهیان وارد شده به دریای خزر در این مناطق افزایش یابد و این امر به صورت روزانه در حال انجام است.