از کجا بفهمیم نرمی استخوان داریم
نرمی استخوان به نرم شده و ضعیف شدن استخوان در کودکان گفته می‌شود که معمولاً به‌دلیل کمبود شدید و طولانی ویتامین D اتفاق می‌افتد.
ویتامین D جذب کلسیم و فسفر را از طریق دستگاه گوارش بالا می‌برد. کمبود ویتامین D حفظ سطح نرمال کلسیم و فسفر در بدن را دشوار می‌کند که همین می‌تواند منجر به نرمی‌استخوان شود.
افزودن ویتامین D یا کلسیم به رژیم‌غذایی می‌تواند مشکلات استخوانی ناشی از نرمی‌استخوان را برطرف کند. اما وقتی نرمی‌استخوان به دلایل دیگری ایجاد شده باشد، ممکن است فرزندتان به داروها و درمان‌های دیگری هم نیاز پیدا کند. بعضی ناهنجاری‌های اسکلتی ناشی از نرمی‌استخوان با عمل‌جراحی قابل‌اصلاح است.
علائم
نشانه‌ها و علائم نرمی استخوان عبارتند از:
- تاخیر در رشد
- درد در ستون‌فقرات، لگن و ران‌ها
- ضعف عضلانی
ازآنجا که نرمی‌استخوان صفحات رشد انتهای استخوان‌های کودک را نرم می‌کند، ممکن است منجر به ناهنجاری‌های اسکلتی زیر شود:
- کمانی شدن پاها یا زانوی ضربدری
- ضخیم شدن مچ دست و پا
- پیش آمدن قفسه‌ی سینه
چه زمان به پزشک مراجعه کنید؟
اگر فرزندتان دچار درد استخوانی، شعف عضلانی یا ناهنجاری‌های بارز اسکلتی بود، به پزشک مراجعه کنید.
عوامل
بدن برای جذب کلسیم و فسفر از موادغذایی به ویتامین D نیاز دارد. اگر ویتامین D کافی به بدن فرزند شما نرسد یا اگر بدن او برای جذب ویتامین D مشکل داشته باشد، او دچار نرمی استخوان خواهد شد. معمولاً کمبود کلسیم و ویتامین D می‌تواند منجر به نرمی‌استخوان شود.
کمبود ویتامین D
کودکانی که از دو منبع زیر ویتامین D کافی به بدنشان نمی‌رسد دچار کمبود این ویتامین می‌شوند:
- نور خورشید. پوست با قرار گرفتن در معرض نور خورشید ویتامین D تولید می‌کند. کودکانی که در کشورهای پیشرفته زندگی می‌کنند معمولاً زمان کمتری را بیرون از خانه سپری می‌کنند. همچنین معمولاً از کرم‌های ضدآفتاب استفاده می‌کنند که جلوی اشعات نور خورشید را که به تولید ویتامین D توسط پوست کمک می‌کند، می‌گیرد.
- موادغذایی. روغن‌ماهی، ماهی‌های چرب و زرده‌ی تخم‌مرغ حاوی ویتامین D هستند. همچنین به بعضی موادغذایی ازجمله شیر، سیریال بعضی آبمیوه‌ها هم ویتامین D افزوده می‌شود.
مشکل در جذب
بعضی از کودکان با بیماری‌هایی متولد می‌شوند که بر جذب ویتامین D توسط بدن اثر می‌گذارد. بعضی از این بیماری‌ها عبارتند از:
- بیماری سلیاک
- بیماری روده‌ی التهابی فیبروز کیستی
- مشکلات کلیوی
- عوامل خطرزا
عواملی که احتمال ابتلای کودکان به نرمی‌استخوان را بالا می‌برد، عبارتند از:
- پوست تیره. پوست‌های تیره به اندازه‌ی پوست‌های روشن به نورخورشید واکنش نمی‌دهند، به همین دلیل ویتامین D کمتری تولید می‌کنند.
- کمبود ویتامین D در مادر طی دوران بارداری. کودکی از که از مادری با کمبود شدید ویتامین D به دنیا می‌اید ممکن است بعد از تولد علائم نرمی‌استخوان داشته باشد یا چند ماه بعد از تولد به آن مبتلا شود.
- عرض جغرافیایی شمالی. کودکانی که در مناطق جغرافیایی‌ای زندگی می‌کنند که نورخورشید در آنها کمتر است، بیشتر در معرض ابتلا قرار دارند.
- تولد زودرس. کودکانی که زودتر از موعد متولد می‌شوند بیشتر به نرمی‌استخوان مبتلا می‌شوند.
- داروها. بعضی از انواع داروهای ضدتشنج و داروهای ضدویروسی که برای بیماری HIV مورداستفاده قرار می‌گیرند، در توانایی بدن برای استفاده از ویتامین D اخلال ایجاد می‌کنند.
- مصرف انحصاری شیر مادر. شیر مادر به میزان کافی ویتامین D برای پیشگیری از ابتلا به نرمی‌استخوان در خود ندارد. کودکانی که فقط از شیر مادر تغذیه می‌کنند باید از قطره‌های ویتامین D استفاده کنند.
مشکلات
- نرمی‌استخوان اگر تحت درمان قرار نگیرد، منجر به مشکلات زیر خواهد شد:
- نارسایی رشد
- انحنای غیرعادی ستون‌فقرات
- ناهنجاری‌های اسکلتی
- مشکلات دندان
- تشنج
پیشگیری
قرار گرفتن در معرض نور خورشید بهترین منبع از ویتامین D است. در اکثر فصل‌های سال، ۱۵-۱۰ دقیقه قرارگیری در معرض آفتاب کافی است. ولی اگر پوست تیره‌ای دارید یا در فصل زمستان یا اگر در مناطق شمالی عرض‌جغرافیایی زندگی می‌کنید، ممکن است با قرار گرفتن در معرض نور خورشید ویتامین D کافی دریافت نکنید.
علاوه بر این، گفته می‌شود که بخاطر نگرانی از ابتلا به سرطان، نوزادان و کودکان کم‌سن‌تر به ویژه نباید در معرض نور مستقیم قرار گیرند یا همیشه باید از کرم‌های ضدآفتاب استفاده کنند.
برای پیشگیری از نرمی‌استخوان اطمینان حاصل کنید که فرزندتان ا موادغذایی سرشار از ویتامین D مثل ماهی‌های چرب، روغن ماهی و زرده‌ی تخم‌مرغ یا موادغذایی زیر که با مثل ماهی‌های چرب، روغن ماهی و زرده‌ی تخم‌مرغ غنی شده باشند، مصرف کند:
- شیرخشک
- سیریال
- نان
- شیر، ولی نه موادغذایی حاصل از شیر مثل ماست و پنیر
- آب پرتقال
برای اطمینان از میزان ویتامین D موجود در موادغذایی غنی‌شده حتماً به برچسب‌های موادغذایی دقت کنید.
اگر باردار هستید، از پزشکتان درمورد مصرف مکمل‌های ویتامین D سوال کنید.
ازآنجا که شیر مادر حاوی میزان کمی ویتامین D است، همه‌ی نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند باید روزانه ۴۰۰ واحد بین‌المللی ویتامین D خوراکی مصرف کنند. آکادمی پزشکی کودکان در امریکا توصیه می‌کند که نوزادانی که از شیرمادر تغذیه می‌کنند یا آنهایی که کمتر از یک لیتر شیر خشک در روز مصرف می‌کنند از مکمل‌های خوراکی ویتامین D استفاده کنند.
تشخیص
پزشک متخصص در طول معاینه به آرامی روی استخوان‌های فرزندتان فشار می‌آورد تا ناهنجاری‌های احتمالی را تشخیص دهد. پزشک موارد زیر را در فرزندتان بررسی خواهد کرد:
- جمجمه. استخوان جمجمه در کودکان مبتلا به نرمی‌استخوان معمولاً نرم‌تر است و سفت شدن جمجمه در این کودکان معمولاً دیرتر اتفاق می‌افتد.
- پاها. بااینکه حتا کودکان سالم هم پاهایشان کمی کمانی‌شکل است، کمانی بودن بیش از حد پاها در نرمی‌استخوان بسیار متداول است.
- سینه. بعضی از کودکان مبتلا به نرمی‌استخوان دچار ناهنجاری‌هایی در قفسه‌ی‌سینه می‌شوند که باعث می‌شود قفسه‌ی سینه‌ای پیش‌آمده داشته باشند.
- مچ دست و پا. کودکانی که به نرمی‌استخوان مبتلا هستند، معمولاً مچ‌هایی ضخیم‌تر از کودکان طبیعی دارند.
رادیولوژی استخوان‌های مشکل‌دار می‌تواند ناهنجاری‌های استخوانی را آشکار کند. آزمایش ادرار و خون نیز می‌تواند تشخیص ترمی‌استخوان را تایید کرده و روند درمان را کنترل کند.
درمان
اکثر دلایل ابتلا به نرمی‌استخوان با مصرف مکمل‌های ویتامین D و کلسیم قابل‌درمان هستند. حتماً درمورد دوز مصرفی به دستورات پزشکتان توجه کنید. مصرف بی‌اندازه‌ی ویتامین D نیز می‌تواند مشکل‌ساز شود.
عمل‌های جراحی و سایر عمل‌ها
برای بعضی موارد پاهای کمانی یا ناهنجاری‌های ستون‌فقرات پزشک ممکن است برای اصلاح طرز قرارگیری استخوان‌ها حین رشد از کفش‌های مخصوص و بریس طبی استفاده کنند. ناهنجاری‌های شدید‌تر اسکلتی نیاز به جراحی خواهد داشت.
آماده شدن برای ویزیت پزشک
احتمالاً با مراجعه به پزشک خانوادگی یا پزشک کودکتان شروع خواهید کرد. برحسب علت علائم فرزندتان احتمالاً به یک متخصص ارجاع خواهید شد. در زیر به اطلاعاتی اشاره می‌کنیم که به شما برای آماده‌سازی قبل از ویزیت پزشک کمک می‌کند:
چه می‌توانید بکنید:
قبل از مراجعه به مطب پزشک، فهرستی از موارد زیر تهیه کنید:
- علائم فرزندتان، حتی علائمی که به دلیل مراجعه‌ی شما به پزشک مرتبط نباشد و زمان شروع این علائم
- اطلاعات فردی مهم ازجمله داروها و مکمل‌هایی که فرزندتان استفاده می‌کند یا سابقه‌ی خانوادگی
- اطلاعات مربوط به برنامه‌ی غذایی فرزندتان، ازجمله موادغذایی و نوشیدنی‌هایی که به طور معمول استفاده می‌کند