ماجرای یک تصویر غافلگیرکننده در تهران/ مقتدا صدر به آغوش ایران بازگشت؟

۴۸ ساعت گذشته، ساعات پر تحولی در زمینه امور عراق و منطقه بود. حادثه دردناک کربلا و خبر برکناری جان بولتون، مشاور امنیت ملی آمریکا را که کنار بگذاریم، تصویر منتشر شده از حضور مقتدا صدر، رئیس جریان صدر عراق در مراسم شام غریبان حسینیه امام خمینی(ره) و نشستن میان رهبر انقلاب اسلامی و سرلشکر قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بسیار غافلگیرکننده بود.

برخی منابع عراقی شایعه کرده بودند صدر در روزهای اخیر که در قم به سر می برد، دو بار درخواست دیدار با سردار سلیمانی و برخی مقامات ارشد را داد که همه آنها رد شده بود.

اگر این خبر صحت می داشت، به گسترش نارضایتی صدر از ایران منجر می شد، اما تصویر منتشر شده از دیدار وی با امام خامنه ای گویای نکاتی است؛ نخست اینکه شایعات مطرح شده به احتمال بسیار زیاد صحت نداشته است و دوم اینکه نظام جمهوری اسلامی ایران در سیاست خارجی خود با همه افراد و گروه هایی که کمترین اشتراک دیدگاه یا هدف را با تهران داشته باشند نیز همکاری می کند و آنها را از خود دور نمی کند، به ویژه اگر این افراد و گروه ها بخشی از بدنه گروه های مقاومت بوده باشند یا همچنان هم هستند.

صدر با آن پایگاه اجتماعی قابل توجه و نقش اصلی در تشکیل دولت عادل عبدالمهدی، در صورتی که مورد بی مهری قرار بگیرد دست به اقداماتی می زند که به سود منطقه نیست، بنابراین این تلاش وجود دارد که با برخی مصلحت اندیشی ها و گفتگوهای دوستانه مانع از هرگونه اختلافات سیاسی میان ایران و عراق شوند.

اظهارات، رفتارها و تهدیدات  اخیر صدر علیه دولت عبدالمهدی سیگنال های خوبی برای آینده و ثبات عراق نیست، علاوه بر اینکه مواضع وی درباره حشدالشعبی نیز مطلوب برخی شخصیت های عراقی نبوده است، بنابراین دور از انتظار نیست که بخشی از اهداف چنین دیدارهایی تلطیف مواضع صدر باشد.

در هر صورت حضور صدر در کنار رهبر انقلاب و سپس انتشار تصویر دیدار، هر چند سیگنال ها و پیام هایی را منتقل خواهد کرد اما در حال حاضر نمی توان آن را به مثابه یک رویکرد راهبردی یا تغییر بنیادین در روابط صدر و ایران تحلیل کرد.

تلاش مخالفان روابط ایران و عراق برای تخریب صدر

در حالی که حدود ۲۴ ساعت از انتشار تصویر حضور مقتدا صدر در کنار آیت  الله خامنه ای می گذرد، واکنش ها به این اتفاق، جالب توجه بوده است. برآیند کلی اظهارات نشان دهنده خشم مخالفان روابط ایران و عراق از حضور صدر در کنار رهبر انقلاب اسلامی است.

صدر در سال های دور ازجمله رهبرانی است که به شدت آماج حملات رسانه ها و شخصیت های عرب در عراق و جهان عرب بوده، اما از زمانی که او در عرصه مناسبات سیاسی با همسایگان عراق، به سمت و سوی برقراری ارتباط با عربستان حرکت کرد، از ایران فاصله گرفت و در عرصه سیاسی عراق به یک بازیگردان منفعل سیاسی تبدیل شد، انتقادها از ‌وی افزایش یافت.

اکنون پس از آن سال ها و بعد از انتشار تصویر دیدارش با رهبر انقلاب اسلامی، موجی از انتقادات در فضای رسانه ای مجازی عراق و منطقه به وسیله کاربران و فعالان عراقی شکل گرفته است که در حال تخریب وی هستند.

تردیدی نیست که علاوه بر غافلگیر شدن شخصیت های عرب مخالف ایران از حضور صدر کنار آیت الله خامنه ای، آنها به دنبال هزینه سازی برای رئیس جریان صدر نیز هستند و تلاش می کنند تا به صدر این گونه القا کنند که اعتبار و منزلتی که در جهان عرب به دست آورده، نتیجه استقلال و دوری وی از ایران و حضور در آغوش سعودی ها بوده است و هرگونه نزدیکی مجدد باعث تخریب این جایگاه خواهد شد.

شاید همین ترس در وجود صدر نیز بوده که تاکنون در حساب کاربری توییتر خود هیچ اشاره ای به مراسم شب شام غریبان اباعبدالله الحسین(ع) در حسینیه امام خمینی(ره) نکرده است. همچنان که «ریاض المسعودی»، نماینده مجلس عراق از جریان سائرون، در واکنش به حضور صدر در مراسم عزاداری حسینیه امام خمینی(ره) گفت که یک عکس گویای شکل روابط نیست.

جریان های سیاسی عراقی مخالف ایران و همین طور مخالفان استحکام و وحدت روابط میان ایران و عراق در جهان عرب پس از این دیدار چنان هجمه ها را علیه صدر مدیریت کرده اند که به احتمال بسیار، مشاوران و نزدیکان صدر نسبت به هرگونه اقدامات مشابه بعدی یا نزدیک شدن احتمالی به ایران به وی هشدار دهند.

*سیدرضا قزوینی غرابی کارشناس و پژوهشگر امور عراق