معمولاً در سودان وقتی دختر به سن ‘سیزده سالگی’ رسید مورد توجه خواستگاران قرار می گیرد؛ در این سنن دختران كمتر از خانه خود خارج می شوند و این به معنای آن است كه به سن ازدواج رسیده است و می توان برای خواستگاری آن دختر پیش قدم شد.
به گزارش ایرنا، مراسم ازدواج در سودان دارای آداب و رسوم سنتی خاص به خود است كه برخی از این رسوم با گذشت زمان، جهانی شدن، توسعه تكنولوژی و پیشرفت‌های علمی تحت تاثیر قرار گرفته و یا از بین رفته است اما این رسوم همچنان در روستاها و شهرستانها كماكان پابرجاست و هنوز جایگاه خود را از دست نداده است.
مراسم خواستگاری در سودان مقدمات فراوانی دارد كه خانواده داماد و عروس باید نسبت به آنها آگاهی و اطلاّع داشته باشد.
قاعده كار بدین شكل است كه ابتدا یك نفر از خانم های خانواده داماد برای آگاهی از خصوصیات دختر شروع به تحقیق و پرس وجو می كند و چنانكه فرد مناسبی برای ازدواج پیدا كرد، به اطلاع خانواده داماد می رساند.
پدر داماد موضوع را با پدر عروس در میان می گذارد و خانواده دختر هم برای مشورت و تحقیق چند هفته ای فرصت می خواهند. آنها بعد از مشورت با بزرگان فامیل در صورتی كه از بین بستگان دختر، كسی برای ازدواج دختر پیش قدم نشده باشد موافقت خود را اعلام می دارند. این موافقت با عبارت معروف ‘مبارك و هزار مبارك، دختر به شما دادیم تا دختر شما و همسر پسرتان بشود’ بیان می شود.
** فتح الخشم
بعداز اینكه خانواده عروس موافقت خود را اعلام كرد ، برای احترام به ‘مادر عروس ‘ مبلغی قابل توجهی پول بعنوان هدیه پرداخت می شود، كه به این رسم ‘فتح الخشم’ یا همان ‘زیر لفظی’ گفته می شود.
خانواده داماد هم چیزی به نام’شیله’ برای خانواده عروس تقدیم می كنند و آن مبلغی است كه به عنوان ‘مهر عروس’ تعین می شود و شامل البسه، عطر، طلا و تمام مواد اولیه یك زندگی مشترك است.
بعد از ‘شیله’ مراسم روز عقد را تعیین می كنند و دختر به مدت سه ماه در خانه و در یك اتاق مخصوص حضور دارد و به هیچ جا نمی رود. در اعتقادات سودانی ها بهتر است دختر از خانه بیرون نرود چرا كه امكان دارد به ‘چشم زخم ‘دچار شود.
** شمله و دخان
برای آماده شدن دختر برای روز عروسی، حفره عمیقی یك متری در داخل یكی از اتاق ها منزل عمه یا خاله عروس آماده می كنند كه داخل حفره ،یك ظرف سفالی بزرگ گذاشته می شود؛ در داخل این ظرف مقداری از چوپ ‘طلح و شاف’ (یك نوع چوبی كه بوی بسیار مطبوع و خوشی از آن منتشر می گردد) گذاشته می شود و روی آن ،آتشی نرم می ریزند. در این هنگام عروس می بایست لباس های خود را عوض كند و یك پارچه پشمی كه هوا از آن خارج نشود،دور خود بپیچد و بر روی حفر می نشیند.
به این پارچه ‘شمله ‘ می گویند. بعد تمام بدن عروس را به روغن مخصوص آغشته و به مدت دو ساعت او را در آن حالت نگه می دارند. دودی كه از چوبهای ‘طلحه و شاف’ متصاعد می شود، ‘دخان’ نامیده می شود و به عنوان حمام بخار، برای نرم و لطیف كردن بدن به كار برده می شود.
** لخوخه و خمره
عروس می بایست بدن خود را به آرد ذرت و روغن و آب آغشته نماید كه به آن’لخوخه ‘ می گویند. در خلال این مدت مادر و بستگان عروس عطر ویژه عروسی تهیه می كنند كه آن عطر، برگرفته از عنبر، صندل و غیره است كه آن را ‘خمره ‘ می نامند.
سپس خمیری از آرد ذرت آماده می كنند و روی آن حفره ، كه قبلاً ذكر شد، می كشند.
‘دلكه’ هم ظرف مخصوصی است كه چوبهای ‘ طلح و شاف’ كه كوچك شده در درون آن می ریزند تا به مدت سه روز در آن حالت بماند و رنگش قهوه ای تیره شود.
سپس با عطرهای مخصوص كه از عصاره چوپ صندل ، مشك ، محلب (دانه های زرد رنگ و خوش بو) و ‘ضفره’ است همه را با هم مخلوط می كنند و بعد آنرا در قوطه های شیشه ای می ریزند تا آهسته عطر خالص از آن گرفته شود. سپس آن را با كرم مخصوص مخلوط می كنند.
این عمل در تمامی مراسم های عروسی برای نو عروس انجام می شود زیرا سودانی ها عقیده دارند ‘حمام بخار’ گرفتن و استفاده از ‘آرد ذرت’ همراه با معطرات ذكر شده باعث می شود، عروس در مقابله با بیماری های گوناگون و همچنین بدنیا آوردن فرزند قوی و استوار باشد.
** حنا بندان
در مراسم جشن ‘حنا بندان’ سفره ای پهن می شود و’حنا’ را در درون یك بشقاب چینی در حالی كه یك یا دو شمع بر روی آن روشن است، مهیا می سازند.
سپس قرآن و سه كاسه از عطرهای محلی ، شیرینی، كیك و یك تسبیح مخصوص كه نامش ‘یسر’ است بر سر سفره قرار می دهند. بعد آرایشگر بردست و پاهای عروس نقش های بسیار زیبایی از گل و ریحان می ترسیم می كند.
اتاق عروس با شاخه ای از درخت نخل سبز ،تخت خوابی بزرگ با چوپ های نفیس و فرش قرمز رنگی كه در زیر آن پهن شده، مزین می شود و عروس با لباس سودانی قرمز رنگ كه به آن ‘ثوب’ می گویند، بر روی آن می نشیند. جلوی عروس یك میز كه روی آن سینی بزرگی با گل های سرخ و كاسه حنای خیس شده گذاشته می شود كه به آن سینی ‘صینیه الجرتق’ می گویند.
در این مراسم دوستان عروس برایش آوازهای مخصوص می خوانند مانند عدیله ، بیضاء یا ملائكه سیری معاه (یعنی ان شاء الله فرشتگان شما را به خانه خوشبختی بدرقه كنند)
دو روز مانده به آیین عروسی ‘ حنا بندان’ برای داماد نیز برگزار می شود كه در آن داماد لباس ملّی ‘جلابیه به همراه شلوار بلند و كفش سفید می پوشد و ساق دوشان او مراسم گل افشانی را آغاز می كنند. (جمع آوری پول برای هزینه های داماد) هركس برحسب قرابت فامیلی خود سهمی را می گذارد و نام او را در دفتری كه ‘الكشف لقب’ دارد، ثبت می كنند.
** مراسم عقد
مراسم عقد در خانه داماد برگزار می شود كه در این هنگام چندین گوسفند و گوساله قربانی ذبح می شود و مهمانی بزرگ برای این مناسبت تدارك دیده می شود.
مراسم عقدكنان معمولاً بعد از نماز مغرب در نزدیكترین مسجد به خانه داماد برگزار می شود. بعد از تمام شدن مراسم عقدكنان، مردها با شلیك تیر به هوا و زنان هل هله كنان بین مردم حلوا و شیرینی پخش می كنند و عروس و داماد را با سلام و صلوات و آرزوی زندگی خوب و سالم تا نزدیكی خانه شان همراهی و بدرقه می نمایند.
امروزه این گونه مراسم بیشتر در روستاها و مناطق خارج از شهرهای بزرگ سوردان انجام می شود. در مراسم عروسی در شهرهای بزرگ، اول و آخر كوچه را با داربست و پارچه های رنگی كه به آن ‘سایبان’ گفته می شود، مزین می نمایند و تمامی اهل فامیل و دوستان و همسایگان را به این مراسم دعوت می كنند.
امری كه در عروسی های مردم عامه بیشتر طرفدار دارد، دعوت از گروه های موسیقی است كه برنامه آنها تا پاسی از شب ادامه پیدا می كند. البته محل زنان و مردان از یكدیگر جدا است.
** 200 گاو مهریه
ازدواج در مناطق جنوبی سودان تا حدودی با مناطق شمالی فرق دارد. یعنی برگزاری مراسم اسلامی در جنوب انجام نمی شود و خانواده داماد برای انتخاب همسر برحسب مقتضیات دختر باید به خانواده عروس گاو( به عنوان مهریه) بدهد.
اگر دختر جوان، دارای قد بلند و قوی هیكل باشد و همچنین از خانواده آبرومند و محترم نیز باشد، داماد باید 200 راس گاو مهریه بدهد ولی در مقابل مراسم ازدواج بسیار ساده برگزار می شود.
در سودان ازدواج با بیش از یك زن مرسوم است و اگر مردی توانایی و استطاعت مالی خوبی داشته باشد، می تواند تا 4 همسر برگزیند و همه آنها را در یك منزل بزرگ كه دارای اتاق های زیادی است، زندگی می كنند.
قانون طلاق در میان آنها بسیار سهل و بدور از تشریفات دادگاه و مشكلات آن است لذا مساله طلاق بیشتر زمانی رخ خواهد داد كه مشكل اساسی بوجود آمده باشد.