مدتی است که بهنوش طباطبایی – بازیگر سینما و تئاتر – برای تبلیغات یک برند پوشاک چرم، مورد انتقاد گروهی از حامیان حیوانات و محیط زیست قرار گرفته است؛ تبلیغاتی که این روزها در فضای شهری خودنمایی زیادی می‌کند. چند وقت پیش بهنوش طباطبایی در یک مصاحبه، طوری به این انتقادات پاسخ داد که مشخص شد او اصلاً نمی‌داند لباسی که تبلیغ آن را می‌کند از کجا می‌آید و ناشی از چه خشونت بزرگی است.

او در این مصاحبه گفته است: «اتفاقا این کار خیلی به محیط زیست ما کمک می‌کند. همان‌طور که ما به قصابی می‌رویم و گوشت می‌خریم، چرا آن زمان نمی‌گوییم خوردن گوشت به قیمت کشته‌شدن یک حیوان است؟ اتفاقاً خیلی برای محیط زیست خوب است که آن پشم و پوست حیوانی که برای مصارف گوشتی، کشته شده را استفاده کنیم تا روی زمین باقی نماند. چون تولید میکروب می‌کند و اتفاقات بدی را رقم می‌زند. این پوست و … باید بروند در یک سیستم دیگری استفاده شوند.»

اگر شما هم مثل بهنوش طباطبایی فکر می‌کنید که لباس‌های چرم و خزی که می‌پوشیم پوست همان حیوانی است که گوشتش را می‌خوریم و اگر فکر می‌کنید با پوشیدن پوست حیوانات در حال کمک به محیط زیست خود هستید، حتماً این گزارش را بخوانید.

شاید بیشتر ما فکر کنیم که چرم، همیشه محصول جانبی صنعت گوشت و لبنیات است اما این مسئله چندان صادق نیست. گاهی چرم، هدف اصلی برای پرورش حیوانات است. مثلاً ۸۰ درصد سود صنعت پررونق پرورش شترمرغ در آفریقای جنوبی از فروش چرم شترمرغ به دست می‌آید و گوشت، محصول ثانویه است. یا در هند، سود فروش چرم بیشتر از سود فروش گوشت گاوهاست. حتی فروش چرم حیواناتی که در وهله اول برای گوشتشان کشته می‌شوند، آنقدر پردرآمد است که به سختی می‌توان از چرم به عنوان یک محصول مازاد یا جانبی نام برد. مثلاً گاودارانی که حیوانات را مخصوص گوشت پرورش می‌دهند، ۲۰ درصد سود خود را مدیون فروش چرم هستند.

صنعت چرم تبعات منفی زیادی برای محیط زیست ما دارد. امروزه برای دباغی و تبدیل پوست به چرم نهایی، از مواد بسیار خطرناک‌تری مانند فرمالدهید، مشتقات قطران ذغال سنگ و همچنین نمک‌های معدنی، روغن‌ها، رنگ‌ها و مواد ثابت‌کننده که برخی شامل ترکیبات سیانید هستند، استفاده می‌شود.

برای دباغی یک تن پوست، تقریباً ۵۷ هزار لیتر آب مصرف می‌شود و بیش از ۱۱۰۰ کیلوگرم زباله جامد شامل مو، گوشت و قسمت‌های بریده‌شده تولید می‌شود. یکی از تأثیرات منفی دیگر دباغی‌ها نفوذ سرب، سیانید و فرمالدهید به آب‌های زیرزمینی است که سلامتی ساکنان منطقه را به خطر می‌اندازد. بر اساس تحقیقات مرکز کنترل بیماری‌ها در آمریکا، میزان ابتلاء به سرطان خون در ناحیه‌ای از کنتاکی که در آن یک دباغی وجود دارد، ۵ برابر میزان ابتلاء به سرطان خون در سایر مناطق آمریکاست. یکی دیگر از مواد شیمیایی که در دباغی مورد استفاده قرار می‌گیرد، آرسنیک است که باعث سرطان ریه در کارکنان دباغی‌ها می‌شود.

بیشتر حیواناتی که پوست آنها در صنعت چرم مورد استفاده قرار می‌گیرد، پرورش داده می‌شوند. حیوانات پرورشی شامل حیواناتی مانند گاو، گوسفند، بز، اسب، خوک، سوسمار، مار، شترمرغ و … هستند.

حیوانات اهلی، معمولاً از دامداری صنعتی می‌آیند؛ جایی که حیوانات از بدو تولد از طبیعی‌ترین حقوق خود مانند هوای آزاد، نور طبیعی، در کنار خانواده بودن، شیر دادن و شیرخوردن، بزرگ‌کردن فرزندان، محبت و امکان حرکت و بازی محروم هستند و انواع شکنجه‌ها مانند بریده یا کنده‌شدن شاخ‌ها، عقیم‌شدن بدون بی‌حسی، کشیده‌شدن دندان‌ها و بریده‌شدن دم را در زندگی کوتاه و پررنج خود تجربه می‌کنند.

علاوه بر این، محل کشتار این حیوانات معمولاً از محل پرورش آنها فاصله زیادی دارد. این حیوانات باید ساعت‌ها و روزها در کامیون‌ها یا کشتی‌ها در گرسنگی، تشنگی، سرما یا گرمای طاقت‌فرسا سر کنند بدون آنکه فضای کافی و مناسبی برای نشستن یا خوابیدن داشته باشند. بیشتر این حیوانات، بیمار، نحیف، زخمی یا با استخوان‌های شکسته به مقصد می‌رسند و تعدادی نیز در راه می‌میرند.

اما وضعیت حیوانات وحشی پرورشی برای تولید چرم بسیار اسفبارتر است. این حیوانات از زندگی در اسارت و شرایط بد پرورشگاه‌ها بسیار رنج می‌کشند و معمولاً مرگ‌های دردناکی را تجربه می‌کنند. از چرم مار و سوسمار معمولاً برای تهیه کیف‌، کفش‌، کیف پول، کمربند و حتی لباس‌های گران‌قیمت استفاده می‌شود.

«گوچی» یکی از تولیدکنندگانی است که از چرم خزندگان به وفور در تهیه محصولات خود استفاده می‌کند. سوسمارها به طور طبیعی می‌توانند تا ۶۰ سال زندگی کنند ولی در مزارع پرورشی در ۲ سالگی یعنی به محض رسیدن به طول ۱.۲ تا ۱.۸ متر کشته می‌شوند. برای کشتن این حیوانات، با چکش و تبر بر سر آنها ضربه می‌زنند. متأسفانه گاهی حیوانات از این ضربه‌ها نمی‌میرند و در تمام مرحله کندن پوست و حتی تا چند ساعت بعد از آن زنده و هوشیار می‌مانند.

پوست مارها نیز اغلب به صورت زنده کنده می‌شود چون برخی از پرورش‌دهندگان به اشتباه گمان می‌کنند که با این کار پوست، نرم‌تر باقی می‌ماند. حتی اگر هدف کشتن مار این نباشد که پوست مارها را به صورت زنده بکنند، روند کندن پوست به صورتی است که برخی از مارها در تمام مراحل کندن پوست زنده می‌مانند.

این در حالی است که هر سال میلیون‌ها کانگورو نیز برای پوستشان کشته می‌شوند. از پوست کانگورو معمولاً برای تهیه کفش‌های فوتبال، لباس‌های موتورسواری، کت و کیسه بوکس استفاده می‌شود. بر اساس قانون استرالیا، شکارچیان اجازه دارند کانگوروها را تنها با شلیک گلوله بکشند ولی اگر کانگورویی زخمی شد یا بچه کانگورویی یتیم ماند آنها باید با ضربه به سر، حیوان را بکشند. در سال ۲۰۰۶ دیوید بکام – فوتبالیست معروف انگلیسی – پس از آگاهی از روش تهیه چرم برای کفش‌هایش تصمیم گرفت تنها کفش‌هایی با چرم مصنوعی بخرد و در سال ۲۰۱۲ نیز شرکت آدیداس به استفاده از پوست کانگوروها در کفش‌های فوتبالش پایان داد.

البته اینها تنها بخش کوچکی از آگاهی‌هایی بود که باید نسبت به صنعت چرم پیدا می‌کردید. برخی از تصاویر مربوط به صنعت چرم به قدری دلخراش است که ما در این گزارش از بازنشر آنها معذوریم و اگر کسی در پی تماشای این تصاویر است می‌تواند با یک جست‌وجوی ساده در اینترنت به آنها دست یابد.

اطلاعات علمی این گزارش برگرفته از وب‌سایت حقوق حیوانات است.

ویدئوی زیر نیز که توسط انجمن حمایت از حقوق حیوانات (PETA) تهیه و منتشر شده، دید متفاوتی نسبت به استفاده از محصولات چرمی ارائه می‌کند و تاثیرگذار به نظر می‌رسد.