همه چیز درباره پزشک خانواده مازندران

به گزارش هرازنیوز از ایرنا، اجرایی شدن این طرح از سوی دانشگاه علوم پزشکی مازندران ( معاونت بهداشتی) با همکاری 630 پزشک و شرکت های بیمه ای ( تامین اجتماعی- بیمه سلامت) توانست تمام جمعیت ساکن در شهرها که از این دو پوشش بیمه ای برخوردارند را تحت پوشش قرار دهد و گام موثری را برای سلامت مردم بردارد.
*** مزیت ها و چالش های طرح پزشک خانواده
صرف نظر از رایگان نسبی هزینه درمان سطح یک ( ویزیت- دارو)، زیر ذره بین قرارگرفتن سلامت خانوارهای تحت پوشش، شناسایی اکثر بیماران دیابتی و فشارخون به عنوان ام المراض ( دیابت 160 هزارنفر – فشار خون 70 هزارنفر در مازندران)، برقراری طرح های مراقبتی متناسب با نیاز جمعیت تحت پوشش، حذف بده و بستان مالی بین پزشک و بیمار از جمله مزایای طرح پزشک خانواده در مازندران است که توانست طبق بررسی پیامکی رضایت 98 درصد از جمعیت بیمار مراجعه کننده به این پزشکان را به دنبال داشته باشد.
با این وجود نبود سامانه پرونده الکترونیکی، نداشتن ردیف اعتباری پایدار در قانون بودجه، عدم برخورداری از زمانبندی برای اجرای بندهای 12 گانه این طرح، تاخیر چندین ماهه در پرداختی به پزشکان ( الان حدود 4 ماهه)، ضعف اطلاع رسانی و ناآشنایی خدمات گیرندگان ( خانوارهای تحت پوشش) از وظایف پزشک و بیمار این برنامه محوری را در مازندران با چالش مواجه کرد.
*** مطالبات پزشکان چالش اول
مدیر عامل انجمن پزشکان خانواده شهری مازندران مهمترین چالش پیش روی این برنامه محوری حوزه سلامت را در این خطه شمال کشور به عنوان یکی از استان های پایلوت، مطالبات چندین ماهه پزشکان در طرح می داند.
دکتر شاهین رسولی در میزگرد ایرنا گفت: درحال حاضربه طور میانگین 630 پزشک خانواده شهری حدود 200 میلیارد ریال از شرکت های بیمه ای مطالبه معوقه دارند و این مطالبات پزشکان خانواده را برای گذران زندگی با مشکل مواجه کرد.
وی اضافه کرد: درحالی پزشکان خانواده حدود پنج ماه حقوق معوقه دارند که باید طبق اساسنامه اجرای این طرح هزینه منشی، مراقب سلامت و هزینه مطب که ماهانه 50 میلیون ریال است را از جیب شان پرداخت کنند.
رسولی میانگین دریافتی پزشکان خانواده را در ماه 130 میلیون ریال اعلام کرد که با کسر 50 میلیون ریال هزینه جانبی، میانگین دریافتیشان 80 میلیون ریال می رسد.
مدیرعامل انجمن پزشکان خانواده شهری مازندران می گوید: اگر مطالبات پزشکان خانواده به موقع پرداخت نشود، احتمال بی انگیزگی، کاهش نظارت و حتی خاموش شدن چراغ این طرح محوری که دولت هزینه های زیادی را برای آن متحمل شده وجود دارد.
*** ضعف زیرساختی
رسولی ضعف زیرساختی را مشکل دیگری برای اجرای دقیق این طرح به خصوص در حوزه نظارتی و عملکردی برشمرد و گفت: ضعف زیرساخت موجب شد تا طرح ‘سیب ‘به عنوان یکی از طرح های نظارتی و ارزیابی عملکردی پزشکان خانواده به مرحله اجرا نرسد و این در حالیست که اجرایی شدن این طرح می توانست روند ارزیابی عملکردها را دقیق تر کند.
وی اظهار داشت: با وجود قرارگیری اجرای این سامانه در برنامه محوری پزشکان خانواده، تاکنون با وجود تعجیل دانشگاه علوم پزشکی استان به دلیل منوط شدن این طرح به تصمیم کشوری اجرایی نشده است.
رسولی پا نگرفتن سامانه پرونده الکترونیکی را از دیگر چالش های این طرح قلمداد می کند و معتقد است که با تشکیل سامانه پرونده الکترونیکی برای بیماران علاوه بر جلوگیری از مراجعه غیر ضرور بیماران به پزشکان متخصص می توانست اطلاعات دقیقی از بیمار را به پزشک سطح دو و سه فراهم کند.
*** دست خالی استان ها
قائم مقام انجمن پزشکان خانواده شهری مازندران نبود اختیار استانی برای پیشبرد طرح را مشکل دیگری بر این برنامه سلامت محور درمازندران می داند.
دکتر یاسر قزوینی می گوید: درشرایط فعلی پزشکان خانواده برای هرتصمیم کوچک همانند نحوه پرداختی باید به مسوولان وزارت بهداشت ودرمان و یا سازمان های بیمه گر مراجعه کنند و اختیار اصلی طرح در دست مدیران بالادستی است.
وی دلیل تاخیر در پرداختی را ناشی از نبود اختیار استانی و ردیف اعتباری خاص برای این برنامه می داند و معتقد است که وزارت بهداشت باید با خارج کردن طرح از برنامه پایلوت، نسبت به دریافت بودجه مستقل برای این طرح اقدام کند تا با به روز شدن پرداختی نظارت شرکت های بیمه ای نیز بتواند بهتر انجام شود.
قزوینی تصمیم سازی از بالا به پایین را که برخلاف اجرای طرح پزشک خانواده انجام می شود را مشکل دیگری دانست و گفت: بر اساس اساسنامه باید تصمیم کارشناسی از پایین ( کمیته فنی) تا شورای راهبردی تدوین و برای تصویب به وزارتخانه متبوع ارسال شود و این در حالیست که در شرایط فعلی این تصمیم سازی به دلیل پا نگرفتن کارشناسی از پایین به بالا، تمام تصمیم یک جا در سطح ملی اتخاذ و برای اجرا به استان ابلاغ می شود.
وی اضافه کرد: هم اکنون دریافتی پزشکان خانواده که حدود افزون بر 90 درصد از جمعیت شهری را تحت پوشش مراقبت های سلامت محور خود قرار دادند و موفقیت های خوبی نیز در شناسایی بیماران دیابی و پرفشاری داشتند کمتر از 10 درصد هزینه درمانی استان را شامل می شود، ولی به موقع پرداخت نمی شود و این کار پزشکان داخل طرح را بی انگیزه خواهد کرد.
به گفته قزوینی در این استان 160 هزار بیمار دیابتی و 70 هزار بیمار فشار خون بالا شناسایی شدند که افزون بر 80 درصدشان تحت مراقبت های سلامت محور قرار دارند.
قائم مقام انجمن پزشکان خانواده شهری مازندران اضافه کرد: این در حالیست که تا قبل از طرح پزشک خانواده آمار بیماران دیابتی شناسایی شده 17 هزار و پرفشاری 20 هزار نفر بود و مراقبت های سلامت محور در این بیماران باعث کاهش یک درصدی ای وان سی( آزمایش هموگلوبین ای وان سی(Hb A1C) نشانگر میزان گلوگز(قند) همراه با هموگلوبین موجود در خون و میانگین قند خون بیمار در 2 تا 3 ماه گذشته است ) شدند که این کار صرفا می تواند 43 درصد احتمال بروز قطع اندام تحتانی، 37 درصد اختلال کلیوی و 16 درصد نارسایی قلبی احتمالی از این بیماران جلوگیری کند.
** نبود خط کش برای ارزیابی سطح اجرای پزشک خانواده
مدیر درمان تامین اجتماعی مازندران گفت: این طرح با همراهی شرکت های بیمه ای و دانشگاه های علوم پزشکی بابل و مازندران با همفکری در حال اجراست ولی نبود برنامه زمانبندی برای اجرای طرح باعث شده تا نتوان پیشرفت و یا پس رفت کار را مورد ارزیابی قرار داد.
دکتر محمد خورشیدی افزود: طرح پزشک خانواده به عنوان یک طرح بهداشتی و سلامت محور، اجرای آن فرصت خوبی را برای مازندران فراهم کرد و با وجود برخی مشکلات پیشرو در این خطه شمال کشور اجرایی شد و با چکش کاری که روی این طرح در مدت زمان اجرا انجام شد بستر سازی خوبی برای بهداشت و سلامت مردم استان مهیا شد.
مدیر درمان تامین اجتماعی مازندران از فشار خون و دیابت به عنوان پر هزینه ترین بیماری در دنیا نام برد و توضیح داد: با اجرای طرح پزشک خانواده این 2 بیماری در استان تحت کنترل قابل قبولی قرار گرفت.
وی اضافه کرد: پزشکان خانواده با شناسایی بیماران دیابتی و فشار خونی در استان خدمت بزرگی را به مردم داشتند به طوری که در آینده می تواند جلوی برخی از هزینه های سرسام آور درمانی را بگیرد.
*** هزینه 75 میلیارد ریالی درمانی طرح پزشک خانواده بر دوش تامین اجتماعی
مدیر درمان تامین اجتماعی مازندران اظهار داشت: در حال حاضر ماهانه 75میلیارد ریال برای طرح پزشک خانواده از سوی تامین اجتماعی مازندران هزینه می شود.
دکتر خورشیدی نداشتن ردیف اعتباری پایدار در بودجه را مهمترین چالش این طرح بیان کرد و رفع این مشکل را در گروه همکاری دولت و مجلس شورای اسلامی بر تصویب ردیف اعتباری در بودجه دارد.
وی اصلاح برخی از قوانین اجرای طرح پزشک خانواده از جمله نحوه پرداخت دستمزد به منشی و یا کارشناس مراقب سلامت به عنوان همکاران پزشکان خانواده، واگذاری برخی اختیارات اجرایی این طرح به استان ها از جمله مازندران اعلام کرد.
خورشیدی مطالبه دیگر استان مازندران برای اجرای این طرح را رصد و پایش پیشرفت طرح و شناسایی نقاط ضعف و قوت بیان کرد و گفت: هم اکنون هیچ رصد و پایشی برای طرح وجود ندارد که بتوانیم ارزیابی درستی از میزان پیشرفت کار داشته باشیم.
مدیر درمان تامین اجتماعی مازندران تاخیر در پرداخت دستمزد پزشکان طرح را از نقاط ضعف اجرای برنامه پزشک خانواده به دلیل نداشتن ردیف اعتباری در قانون بودجه دانست و گفت: اگرچه دانشگاه علوم پزشکی به عنوان متولی اصلی اجرای طرح پزشک خانواده همواره نظارت را انجام می دهد، اما باید بپذیریم که اگر پرداختی ها به موقع انجام نشود، نمی توان پایش ها را صریح و بدون خدشه اعمال کرد.
خورشیدی تاکید کرد که حل مشکلات پزشک خانواده نیاز به حمایت های فرا استانی دارد و باید همه به کمک این طرح مهم بیایند.
*** اطلاع رسانی طرح پزشک خانواده به مردم
مدیر درمان تامین اجتماعی مازندران با اشاره به بالا بودن آمار مراجعه بیماران به مراکز درمانی تامین اجتماعی در سطح استان گفت: مردم باید برای دریافت خدمات سرپایی به پزشکان خانواده خود مراجعه کنند و این کار هزینه مازاد درمانی را برای بیماران و سازمان های بیمه گر کاهش می دهد.
خورشیدی معتقد است که رسانه ها می توانند با روشن کردن مزیت های پزشکان خانواده به مردم و جلب اعتمادشان به پزشکان خانواده در پیشرفت این برنامه کمک کار باشند.
وی اضافه کرد: در طرح پزشک خانواده پذیرش و ارائه خدمات درمانی به بیماران زیر پوشش به صورت رایگان انجام می شود و اطلاع رسانی این مزیت ها به مردم می تواند مراکز درمانی به خصوص اورژانس مدیریت درمان تامین اجتماعی را برای بیماران غیرسرپایی خلوت تر کند.
**ارزیابی زودهنگام طرح پزشک خانواده
مدیر کل بیمه سلامت مازندران گفت: طرح پزشک خانواده با همکاری پزشکان طرف قرداد، سازمان های بیمه گر( سلامت- تامین اجتماعی) و دانشگاه علوم پزشکی استان و مردم به درستی در حال انجام است.
دکتر رسول ظفرمند افزود: در دولت تدبیر و امید هزینه بالایی برای طرح پزشک خانواده دراستان پرداخت می شود و این یک فرصت مهم بهداشتی و درمانی برای مردم این خطه شمال محسوب می شود.
وی گفت: فرهنگ مردم به بسته های ارائه خدمات بهداشتی و درمانی در قالب پزشک خانواده باید آرام آرام تغییر کند.
وی اضافه کرد: در شرایط فعلی که کشور با مشکلات اقتصادی مواجه است و هزینه های اجرای این طرح باید مدیریت و پایش شود تا بتوانیم هزینه های بر دوش دولت را کاهش دهیم.
*** هزینه 43 میلیارد ریالی ماهانه بیمه سلامت برای طرح پزشک خانواده
وی اظهارداشت: در دولت تدبیر و امید ماهانه حدود 43 میلیارد ریال بابت دستمزد پزشکان خانواده ، فرانشیز دارو و ویزیت متخصص با برگه ارجاع ، از سوی بیمه سلامت در استان مازندران پرداخت می شود و باید نظارت بیشتری بر این هزینه ها صورت گیرد.
*** مطالبه گری شورای راهبری
مدیرکل بیمه سلامت مازندران گفت: در حال حاضر سامانه و ساختار نرم افزاری پزشک خانواده در مازندران به لحاظ اطلاعات فردی پزشک و اعضای خانواده وجود ندارد.
دکتر ظفرمند افزود: استاندار به عنوان رییس شورای راهبردی طرح پزشک خانواده در استان و فرمانداران نیز به عنوان زیرمجموعه آن در شهرستان ها باید نسبت به تجهیز این سامانه مطالبه گری داشته باشند.
وی گفت: طرح پزشک خانواده به صورت سنتی جوابگو نیست، تا زمانی که نرم افزار الکترونیکی برای ثبت داده ها ایجاد نشود، قابل اجرا در سطح های دیگر نیست.
مدیر کل بیمه سلامت مازندران بار دیگر نبود بستر نرم افزاری برای ثبت اطلاعات بیمار، نظام ارجاع و در مجموع کارکرد پزشکان برای بیماران و بازخورد مثبت و منفی معالجه پزشک بر روی بیمار و برخوردار نشدن این طرح از اعتبار ملی را مهمترین ضعف برای طرح پرشکان خانواده دانست.
مدیرکل بیمه سلامت مازندران قطع رابطه مالی بین پزشک و بیمار، برداشته شدن هزینه های مالی بیماری از دوش بیماران را از مزایای اجرای این طرح دانست.
*** ضعف اطلاع رسانی
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مازندران پیش نیاز طرح پزشک خانواده را آشنا شدن مردم و افزایش سطح اگاهی عمومی مردم نسبت به این برنامه دانست و گفت: فرهنگ عمومی باید بپذیرد که بیش از 80 درصد نیازهای سلامتی مردم بدون نیاز به مراجعه به متخصص یا پزشکان فوق تخصص برطرف شود.
دکتر محسن اعرابی گفت: پیش نیاز دیگر اجرای طرح پزشک خانواده در مرحله عملیاتی و فراهم سازی بستر الکترونیک کامل است، به گونه ای که سازمان ها، پرداخت ها و دریافت ها و بخش دانشگاه به عنوان حوزه اجرایی و هماهنگ کننده و نظارتی و حتی مردم متصل به آن باشند و بتوانند کارکردها را نظاره کنند.
دکتر اعرابی گفت: وزارت بهداشت 12 گام را برای پوشش کامل پزشک خانواده در کشور مطرح کرد و این استان در شرایط فعلی حدود 7 گام را به خوبی پشت سر گذاشت و به نسبت از سایر استان های دیگر جلوتر است.
وی اضافه کرد: سازمان های بیمه گر به عنوان شرکای اجرایی این طرح نیز در داخل استان مازندران همکاری خوبی برای اجرای پزشک خانواده دارند و این نشان از عزم استانی برای اجرای طرح دارد.
وی مهترین بخش گام های 12 گانه طرح پزشک خانواده را شامل تبیین الزامات قانونی برنامه ریزی برای تامین منابع و تسهیل برنامه اجرایی، برقراری نظام پرداخت مبتنی بر عملکرد تا سقف بسته، نظام پایش و ارزیابی مبتنی بر نظام پرداخت، کاربرد پرونده الکترونیک سلامت توسط مراقبین سلامت و پزشکان شاغل در بخش بهداشت، تعیین مراقب سلامت برای هر فرد، برقراری خدمات مراقب سلامت برای همه شهرنشینان با نظام پرداخت سرانه ترویج را از جمله این گام های اجرایی دانست.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مازندران استقرار پرونده الکترونیک در سطح دو و سه، ایجاد راهنمای بالینی مبتنی بر شواهد علمی دنیا جهت مراجعه پزشکان به آن، تعویض نظام پرداخت مبتنی بر سرانه خدمت نه تعداد بیمار، الزامی کردن ارجاع از سطح یک به دو و سه و مشارکت پزشک خانواده و متخصصان بالینی در ریسک مالی تحمیلی به نظام سلامت و اصلاح نظام پرداخت به عنوان گام های نهایی این طرح از سوی وزارت بهداشت را خواستار شد.
*** درمان اصلی بر عهده پزشک عمومی
اعرابی افزود: این که شهروندان بدانند و اطمینان کنند که بیشتر نیازهای سلامتی آنان بدون مراجعه به متخصص یا پزشک فوق تخصص قابل رفع است، مهم ترین شرط موفقیت طرح سلامت نگر پزشک خانواده است که حوزه بهداشت و درمان کشور را متحول خواهد کرد.
وی گفت: طرح پزشک خانواده که از سال 92 پس از یک بار بازنگری در مازندران به عنوان یکی از استان های پایلوت در حال اجراست به مرحله خوبی رسیده و ما در این زمینه پیشرو در کشور هستیم و دستاوردهای خوبی هم تاکنون داشته که هیچ جای کشور به چنین دستاوردی نرسیدند.
معاون دانشگاه علوم پزشکی مازندران آگاهی عمومی را مهم ترین پیش نیاز موفقیت طرح پزشک خانواده دانست و تاکید کرد: این مرحله گام مهمی است که هنوز با وجود سابقه چند ساله اجرای طرح پزشک خانواده برداشته نشده است و نیاز است تا با همکاری رسانه ها محقق شود.
وی توضیح داد: مثلا با اجرای طرح پزشک خانواده 160 هزار بیمار دیابتی استان شناسایی شده اند و بیماریشان هم اکنون زیر نظر پزشک خودشان تحت کنترل قرار دارد و در صورتی که نیاز باشد توسط پزشک خانواده به پزشکان متخصص و فوق تخصص ارجاع می شوند.
اعرابی گفت: در حال حاضر در کل استان مازندران کمتر از 10 پزشک فوق تخصص غدد و 70 تا 80 پزشک متخصص داخلی فعالیت دارند و طبیعی است که اگر قرار باشد همه بیماران دیابت به آنها مراجعه کنند، کیفیت خدمات بشدت کاهش می یابد.
این پزشک متخصص فرهنگ تخصص زدگی در حوزه سلامت را یکی از مشکلات اجرای درست طرح پزشک خانواده برشمرد و تاکید کرد: واقعا نیازی نیست برای بسیاری از بیماری ها افراد به پزشک متخصص یا فوق تخصص مراجعه کنند و طرح پزشک خانواده به عنوان یک طرح سلامت نگر هدفش این است که از سلامتی شهروندان مراقبت کند تا نیاز به مرحله درمان تخصصی و فوق تخصصی کاهش یافته و هزینه های آنان کمتر شود.
وی با اعلام این که در طرح پزشک خانواده نظام ارجاع به متخصص و فوق تخصص پیش بینی شده است تا سلامت شهروندان به بهترین نحو تامین شود، گفت: البته نظام ارجاع هنوز به طور کامل فعال نشده چون نیازمند فراهم سازی بستر الکترونیکی کامل است، به گونه ای که تمامی طرف های درگیری در نظام پزشک خانواده بتوانند از این بستر استفاده کنند.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مازندران با این وصف اجرای طرح پزشک خانواده در این استان را بهتر از سایر مناطق کشور توصیف کرد و افزود: این که حدود 70 درصد از دیابتی های مازندران تاکنون شناسایی و نامشان در سامانه سلامت ثبت شده از دستاوردهای طرح پزشک خانواده است و بدون اجرای این طرح قابل دستیابی نبود.
*** سپردن صفر تا 100 برنامه پزشک خانواده به مازندران
اعرابی افزود: اگر اجرای طرح به خود استان واگذار شود و تنها جنبه نظارتی به صورت کشوری و متمرکز صورت گیرد شاید پیشبرد طرح بیشتر باشد.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مازندران گفت: دستکم 80 درصد از نیازهای سلامتی مردم توسط پزشکان عمومی قابل تامین است و فقط لازم است شهروندان به پزشکان عمومی خود اعتماد کنند.