اگر از شما بخواهند یک تصویر نمادین از طبیعت ایران انتخاب کنید نخستین چیزی که به ذهن‌تان می‌رسد چیست؟ به احتمال زیاد این تصویر برای همه ما قله بلند و برف‌پوش دماوند است.
فرقی نمی‌کند کجای ایران زندگی کنیم و آیا اصلا دماوند را به چشم دیده باشیم یا نه. این بلندترین کوه ایران در دل همه ما شکوه و سربلندی را تداعی می‌کند.
دماوند همان جایی است که آرش، کمانگیر افسانه‌ای شاهنامه، بر فرازش ایستاد و با پرتاب تیری که جانش را بر سر آن گذاشت، مرز ایران را مشخص کرد. این همان کوهی است که در کتاب‌های درسی‌مان قصیده‌اش را به خاطر سپرده‌ایم و بیت اولش از یادمان نمی‌رود: ای دیو سپید پای در بند ای گنبد گیتی ای دماوند.
دماوند زیبا را در بسیاری از عکس‌ها دیده‌ایم. گاهی که در پایتخت هوا پاک باشد هنوز هم می‌شود این قله را در دوردست‌ها تماشا کرد. کوهنوردی و رسیدن به این بلندترین آتشفشان آسیا و خاورمیانه کار هر کسی نیست؛ اما شاید بشود این بار دماوند را کمی از نزدیک‌تر دید. در این مطلب می‌خواهیم به سوی این قله برویم و قدم به قدم به آن نزدیک‌تر شویم. سفر امروز ما گُلگَشتی در یکی از دامنه‌های دماوند و فرصتی است تا این قله زیبا را از زاویه ای دیگر تماشا کنیم.
چرا دشت آزو؟
می‌توان نمای کاملی از قله دماوند را در فاصله ای نسبتا نزدیک و در چشم‌اندازی سبز تماشا کرد.
در بهار و تابستان می‌توان از هوای خنک، چشمه‌های پرشمار آب معدنی و طبیعت دلنشین مراتع دشت آزو لذت برد.
امکان کوهنوردی یکروزه در این دشت فراهم است.
اگر اردیبهشت ماه به دشت آزو بروید، فرصت دارید تا از مناظر پرگل و زیبای این دشت دیدن و عکاسی کنید.
برای عموم افراد با توانایی پیاده روی و بدون نیاز به تجهیزات خاص مناسب است.
آشنایی با دشت آزو | رویایی سبز زیر پای دماوند
آزو با مساحت تقریبی 35 هکتار، مرتعی سرسبز و پوشیده از گیاهان کوهی است که در دامنه کوه پاشوره از ارتفاعات البرز قرار دارد. این دشت در فاصله 2 ساعتی از تهران و در نزدیکی کوه دماوند قرار گرفته و چشم‌انداز زیبایی به این کوه دارد. آب و هوای این دشت در بهار و تابستان بسیار خنک و زمستان اغلب پوشیده از برف است. این دشت زیبا و دیدنی در مسیر جاده فیروزکوه به آمل قرار دارد و دسترسی به آن از روستای نوا امکان‌پذیر است که بسیاری از اهالی‌اش ییلاق‌نشین‌های آمل هستند.
آزو البته کمی با تعریف ذهنی ما از دشت تفاوت دارد. آزو در واقع دامنهها و تپه ماهورهایی است که در بهار با مخمل سبزی از گیاهان پوشیده می شود. تخته سنگ‌های بزرگ و رنگی با اشکال عجیب در گوشه و کنار دشت به چشم می‌خورند و تک درختانی با قدمت زیاد سایه خنک‌شان را گسترده‌اند.
ارتفاع علفزارها گاهی تا بالای زانوها می‌رسد و جوی‌های مختلف چشمه آب‌معدنی، در جای جای دشت خطوط باریکی برای عبور خود ایجاد کرده‌اند. مسیر هموار این دشت برای گُلگَشت خانوادگی و تفریحی مناسب است و طبیعتگردان و کوهنوردان حرفه‌ای نیز با عبور از دشت آزو مسیر کوه پاشوره را می‌پیمایند. با ما همراه باشید تا بیشتر درباره این جاذبه طبیعت سخن بگوییم.
تفریح در دشت زیبای آزو
بگذارید همین اول بگوییم که دیدن زیبایی‌های این دشت با یک ساعت پیاده‌روی سبک در میان مراتع سرسبز و تپه های پرگل همراه است. پس هر طبیعت‌دوستی با کمی تحرک می‌تواند از این ییلاق بازدید کند.
1- پیاده‌روی و گشت و گذار پیش روی دماوند
برای گشت و گذار در این دشت تماشایی از انتهای روستای نوا یعنی پایان آسفالت جاده آب‌معدنی، مسیر مال رویی که از حاشیه رودخانه آزو می‌گذرد را در پیش می‌گیرید. این مسیر 2 کیلومتری تقریبا موازی با رودخانه پیش می‌رود و شما را از حاشیه دشت آزو می‌گذراند. این مسیر پاکوب، به کلبه پناهگاه کوهنوردان و سرچشمه آب معدنی منتهی می‌شود. پیمودن این مسیر بسته به سرعت و توقف‌های شما 1 تا 2 ساعت طول می‌کشد.
در طول راه، دماوند پرشکوه با قله سفید پوشش، تمام قد پشت شما ایستاده است و شما گاه به گاه که سر برگردانید روبروی دامنه شرقی آن قرار می‌گیرید. هر منظری از این مسیر شما را به درنگ و تماشا فرامی‌خواند. بنابراین بهترین منظره را انتخاب و با کم‌ترین لگدمال کردن گل‌ها و گیاهان ساعاتی را توقف کنید و از طبیعت لذت ببرید. نوشیدن از آب چشمه به این دشت‌نوردی طراوت دوچندان می‌بخشد.
2- عکاسی از مناظر زیبای دشت آزو
به لطف پیشرفت فناوری می‌توانیم تک‌تک لحظات خوش‌خاطره و مناظر را برای خودمان به یادماندنی کنیم و با دیگران به اشتراک بگذاریم. چه چیزی جذاب‌تر از یک سلفی با قله دماوند؟ دست به کار شوید و در هر توقف از اطراف‌تان عکس بگیرید. این وقت‌ها با خارج شدن از مسیر پاکوب زوایای تازه‌ای را برای عکاسی پیدا می‌کنید اما دقت کنید که در این گشت و گذار کجا پا می‌گذارید.
سعی کنید پوشش گیاهی دشت را لگدمال نکنید زیرا گذشته از آنکه مرتع، چرای دام‌هاست این روزها هر تکه از پوشش گیاهی حساس سرزمین‌مان نیاز به مراقبت و حفاظت دارد. آسمان پاک و شفاف، پستی بلندی‌های دشت مخمل‌پوش، بازی رنگ‌ها از لبه‌های کوه و نمای پرشکوه دماوند حرفه‌ای‌ترها را هم به آزو کشانده است تا عکس و ویدیوهای هوایی و زمینی مختلفی ازین بهشت کوچک بگیرند.
در مسیرتان احتمالا به عکاسانی برمی‌خورید که پایه دوربین به دست در دشت می‌چرخند و یا ممکن است صدای دِرون‌های تصویربرداری را بالای سرتان بشنوید. اما آزو آن اندازه بکر و سبز و سخاوتمند هست که حضور هیچ کس برای دیگران مزاحمتی ایجاد نکند.
3- پیک نیک و کمپ در دشت آزو
آزو می‌تواند برای اهالی تهران، آمل، فیروزکوه یا دماوند مقصد پیک‌نیک و گذران یک روز تعطیل در طبیعت و فرار از شلوغی باشد. گشت و گذار در این دشت زیبا به شما فرصت می‌دهد خود را به حال و هوای طبیعت بسپارید و دقایقی از زندگی روزمره شهری فاصله بگیرید. برای داشتن یک تجربه خوب از کمپ در آزو به این نکات توجه کنید:
نکات کمپ در آزو
* در ارتفاع زیاد این دشت شب‌های سردی را تجربه خواهید کرد. بنابراین داشتن تجهیزات از قبیل کیسه خواب، زیرانداز مخصوص، چادر دوپوش و لباس گرم ضروری است.
* روزها آفتاب بسیار داغ و سوزاننده است و درخت و سایه ای برای پناه بردن وجود ندارد. نداشتن کلاه و کرم ضدآفتاب می‌تواند به پوست شما آسیب برساند.
* از آنجا که درختان کم‌شماری در این دشت به چشم می‌خورد، تقریبا هیچ هیزمی برای سوزاندن پیدا نخواهید کرد. بنابراین یا قید روشن کردن آتش را بزنید یا پیش از رفتن به دشت، از اهالی روستا بخواهید با حیوانات باربر مقداری هیزم را تا محل کمپ‌تان بیاورند.
* هنگام چادر زدن دقت کنید جایی را انتخاب کنید که علف‌های کوتاه‌تر و پوشش گیاهی کمتری داشته باشد. پناه گرفتن پای تپه‌ها کمک می‌کند از وزش باد در امان باشید.
* برای اقامت شبانه حتما پیش‌بینی‌های آب و هوا را بررسی کنید. به ویژه در فصل بهار هوا بسیار متغیر است.
* شب هنگام، مواد خوراکی خود را داخل کوله‌ها و درون چادر قرار دهید که بوی آن حیواناتی از قبیل روباه و سگ‌های گله را به خود جلب نکند.
* با تولید صداهای نامتعارف و یا پخش موزیک بلند، برای سایر طبیعتگردان، اهالی بومی و جانوران ساکن در دشت مزاحمت ایجاد نکنید.
4- کوهنوردی و صعود به پاشوره
اگر بخواهید به کوه پاشوره صعود کنید، دشت آزو ابتدای مسیر شما قرار دارد. یک مسیر کوهنوردی یک یا دو روزه که بسیاری از کوهنوردان با پیمودنش خودشان را برای صعودهای دشوارتر مانند صعود به دماوند آماده می‌کنند. صعود و فرود از این قله 4 هزار متری بسته به سرعت کوهنوردان حدود 6 تا 8 ساعت طول می‌کشد. بخشی از مسیر آن تا ابتدای چشمه آب معدنی، دارای پاکوب و مشخص است.
بقیه مسیر 2 ساعت تا گردنه عبرت ادامه دارد که به سبب عبور دام و قرار گرفتن در مسیر سیلاب‌های بهاری، پاکوب مشخصی ندارد و با همراهی راهنما یا تبعیت از گروه‌های باتجربه می‌توانید مسیر خود را پیدا کنید.
در ادامه به یال اصلی منتهی به قله می‌رسید و ازین قسمت بار دیگر رد مسیر کوهنوردان مشخص است. شمال این خط الراس مشرف به بام ایران دماوند و پوشیده از دیواره و تیغه‌های تند و تیز است. در جنوب نیز خط الراس دوبرار پیداست و با شیب‌های ملایم‌تری به دشت لاسم می‌رسد. در این پیمایش شاهد تضادی شگفت‌آور میان طبیعت سنگلاخی و خشن پاشوره و لطافت و چشم‌نوازی دشت آزو هستید.
این مسیر یک کلبه جانپناه برای کوهنوردان دارد که در انتهای مسیر مالرو از روستای نوا ساخته شده است. کلبه دو اتاق و حداکثر برای 20 نفر ظرفیت دارد و البته سرویس بهداشتی در آن به چشم نمی خورد. زیر کلبه یک انبار ساخته‌اند که کوهنوردان می‌توانند پیش از صعود کوله‌های خود را در آن سبک کنند و با نصب قفل بر در، هنگام برگشت لوازم خود را بردارند. این کلبه هنگام بارندگی و توفان جانپناه خوبی برای کوهنوردان است ولی پنجره‌های آن شیشه ندارد و در فصل سرما داشتن لباس گرم و تجهیزات مناسب ضروری است.
پیمودن مسیر کلبه تا قله حدود 5 ساعت طول می‌کشد و 2 مسیر برای برگشت وجود دارد که یکی همان مسیر رفت و دیگری دارای شیب تند و به صورت شن اسکی است که توصیه نمی‌شود. در کنار مسیر شن اسکی، دامنه ای پر از سنگ های آذرین به چشم می‌خورد. احتمالا علت انتخاب نام پاشوره برای این قله داشتن سنگ‌های آذرین با منشا آتش‌فشانی است که آن را به نام سنگ پا می‌شناسیم. در مسیر قله چشمه آب معدنی مناسب نوشیدن از دل زمین می‌جوشد و نیازی به حمل آب اضافه نیست.
5- ستاره‌نگری و تماشای آسمان شب در آزو
دوری از آلودگی نوری شهرهای بزرگ، ارتفاع زیاد و پهنه وسیع آسمان که نمایی کامل از ستارگان شب را به نمایش می‌گذارد آزو را به یکی از بهترین مکان‌ها برای ستاره‌نگری تبدیل کرده است. این دشت که یکی از 50 سایت برگزیده برای آسمان‌نگری در کشور است همه جزییات درخشنده شب را از عبور شهاب‌ها و ستارگان دنباله‌دار تا صورت‌های فلکی و بخشی از کهکشان راه شیری پیش چشم شما می‌گستراند و چنان غرق در این عظمت و شگفتی می‌شوید که بعید است تا صبح خواب به چشم‌تان بیاید.
تابستان برای تماشای آسمان آزو بهترین فصل است تا خیال‌تان راحت باشد ابرها آسمان را نمی‌پوشانند. البته تجربه عبور ابرها از اطراف چادرتان و چشم باز کردن سپیده‌دم در میان ذرات معلق شبنم و مه نیز هیجان خودش را دارد؛ اما اگر به قصد عکاسی و آسمان‌نگری به آزو می‌روید حتما پیش‌بینی‌های هواشناسی را بررسی کنید. در بخش فصل سفر یک منبع قابل اعتماد را به شما معرفی کرده‌ایم.
بهترین زمان سفر به آزو
بهار: برای دیدن عروس سبز آزو بهار به خصوص اردیبهشت که فصل روییدن گل‌هاست بهترین انتخاب است. سرسبزی دشت‌ها و رویش‌گل‌های رنگارنگ در این فصل مناظری بی‌مانند را می‌آفریند.
تابستان: آزو در ارتفاعات قرار دارد و یک روز تابستانی سبز و خنک را به شما هدیه می‌دهد البته در میانه روز با توجه به تابش مستقیم آفتاب هوا اندکی گرم خواهد بود که سایه سار تک درختان روییده در نقاط مختلف دشت پناه شما از آفتاب ظهر است.
پاییز و زمستان: از آنجاکه آزو یک دشت است و درختان پرشماری ندارد پاییز رنگارنگی در آن نخواهید دید. در زمستان نیز هوا بسیار سرد است اما شاید بتوانید در روزهای آفتابی برای برف نوردی و برف بازی تا آزو بروید.
راهنمایی درباره پیش‌بینی آب و هوا
بسیاری از منابع معتبر، آب و هوای کلی منطقه یا شهرها را برای شما پیش‌بینی می‌کنند؛ اما برای کمپ شبانه نیاز به دانستن آب و هوای دقیق دشت آزو دارید که می‌توانید آن را از سایت فری‌میتیو ببینید. در این سایت شما با استفاده از مختصات جغرافیایی می‌توانید آب و هوا را بررسی کنید: طول جغرافیایی دشت آزو 35.8492387 درجه و عرض آن 52.2293997 درجه است.
نکته: فراموش نکنید دقیق‌ترین پیش‌بینی از سه روز قبل امکان‌پذیر می‌شود. بنابراین در سه روز پیش از برنامه خود چندمرتبه آب و هوا را بررسی کنید.
مسیر دسترسی به روستای نوا و دشت آزو
آدرس: ایران، مازندران، جاده هراز، روستای نوا، دشت آزو
از تهران : مسیر جاده هراز را در پیش بگیرید. پس از پشت سر گذاشتن رودهن، امامزاده هاشم و پلور به آب اسک می رسید. ۵ کیلومتر بعد از آب اسک جلوتر از رستوران سالاری تابلوی “رینه” را در سمت چپ خود می‌بینید . حدود ۲۰۰ متر بعد از خروجی رینه یک جاده فرعی در سمت راست جاده هراز است که به روستاهای نوا و کندلو می‌رود. وارد این جاده آسفالته شوید و در تمام مسیر تابلوهای آب‌معدنی نوا را دنبال کنید تا در نهایت بعد از طی حدود ۱۰ کیلومتر در جاده سربالایی و پر پیچ و خم به روستای نوا برسید.
از سمنان : وارد جاده فیروزکوه – تهران شوید و ۱۰ کیلومتر برانید تا خروجی “ارجمند” را در سمت راست خود ببینید. وارد آن شوید ولی تا خود ارجمند نروید . حدود ۳ کیلومتر مانده به ارجمند مسیر “لاسم” که سمت چپ قرار دارد را انتخاب کنید. پس از پشت سر گذاشتن لاسم سر از جاده هراز در می‌آورید . هراز را به سمت راست بپیچید تا به آب اسک برسید و ادامه مسیر را مثل آدرس بالا بروید.
نکته: در ورودی روستای نوا از جاده هراز، یک پل آهنی وجود دارد که اتوبوس از آن گذر نمی کند، در طول مسیر هم پیچ هایی وجود دارد که مشکل‌آفرین است، ولی برای مینی بوس و میدل باس مناسب است.
نکته: اگر می‌خواهید بدون خودرو به آزو بروید اتوبوس‌های آمل را در پایانه شرق سوار شوید و جاده هراز را تا فرعی نوا با اتوبوس یا خودروهای عبوری بپیمایید. سپس با کمی انتظار و صبوری می‌توانید همراه معدود خودروهای عبوری اهالی روستا خودتان را به کارخانه آب معدنی برسانید.
گیاهان و حیوانات دشت آزو
سگ‌های محلی یا گله، روباه، سمور، موش صحرایی، زاغی و پرندگان کوچک شکاری حیواناتی هستند که ممکن است در این دشت با آن ها روبرو شوید. آزو پوشیده از آویشن، پونه، شنگ و دیگر گیاهان دارویی است و بهارش با گل‌های شقایق، قاصدک، بابونه و عطر اسفند و گلپر، بهشتی زمینی را پیش روی‌تان می‌گستراند.
دقایقی در کنار اهالی روستای نوا
نوا روستایی ییلاقی است که اهالی آن برخی ساکن آمل هستند و در فصل‌های گرم‌تر به نوا می‌آیند و به باغ‌های خود رسیدگی می‌کنند. این روستای خوش آب و هوا محل تولد سه نفر از شاهزادگان قاجار یعنی، عباس‌میرزا، محمدعلی میرزا و محمدقلی میرزا بوده است.
اهالی نوا مردم خونگرم و شادی هستند که بسته به زمان سفرتان ممکن است شاهد برگزاری برخی مراسم آیینی در میان‌شان باشید. یکی از این آیین‌ها نورگون است که در تیر ماه و میان جوانان برگزار می‌شود. در این مراسم جوانان روستا پس از غروب گون‌هایی را که از کوه جمع کرده‌اند آتش میزنند و مانند نشانه پیروزی دور سر خود می‌چرخانند و شیرینی پخش می‌کنند. ریشه این آیین به داستان پیروزی فریدون بر ضحاک به کمک کوه‌نشینان دماوند بازمی‌گردد.
مراسم نخل‌گردانی روستای نوا نیز شهرت بسیاری دارد. با توجه به عزادار بودن مردم روستا در ماه محرم شاید انتخاب این زمان‌ها برای تفریح در آزو چندان مناسب نباشد و به جای آن می‌توانید با شرکت در مراسم آیینی به فرهنگ بومی مردم نزدیک شوید.
