چرا بعد از خوردن آب یخ یا بستنی مغزمان یخ می‌زند؟
هیچ لذتی بالاتر از خوردن آب یخ یا بستنی یخی در تابستان نیست. گرمای این فصل را با چنین کاری می‌توان تا حدی از بین برد.
اما فارغ از کالری‌های زیادی که به‌واسطه خوردن بستنی وارد بدن خود می‌کنیم، آیا تا کنون برایتان پیش آمده که احساس کنید مغزتان تیر میکشد؟
این فرایند که در اصطلاح عامیانه یخ زدن مغز نامیده می‌شود و در گذشته با نام سردرد بستنی هم یاد می‌شد، به زبان علمی «سردرد ناشی از خوردن یا تنفس محرک‌های سرما» یا HICS نام دارد.
انجماد مغز حسی گذرا (اغلب کمتر از ۱۰ ثانیه) از دردی شدید در هر دو بخش جلویی (قدامی) و پشتی (خلفی) کاسه سر است که با تیر کشیدن حس می‌شود.
برخلاف نام این عارضه، درد آن به مغز انسان ارتباطی ندارد. مغز عاری از گیرنده‌های درد است.
در کسانی که مستعد یخ زدن مغز هستند، این احساس در نتیجه عبور مواد سرد (جامد، مایع یا گاز) از سقف دهان، پشت گلو یا هر دو مسیر پدیدار می‌شود.
با این تفاسیر شاید بد نباشد با حقایق جالب در مورد این عارضه بیشتر آشنا شوید.
1. یخ زدن مغز یکی از رایج‌ترین انواع سردرد در جهان است که حدود ۵٫۹ تا ۷۴ درصد بزرگسالان و ۳۸٫۳ تا ۷۹ درصد کودکان آن را تجربه می‌کنند. بدنبال یک تحقیق علمی در تایوان، ۸۳۵۹ دانش‌آموز مقطع دبیرستان مورد آزمایش قرار گرفتند و ۴۰٫۶ درصد از این افراد سردرد ناشی از انجماد مغز را تجربه کردند.
2. یخ زدن مغز ارثی است. این عارضه می‌تواند از والدین به کودکان منتقل شود.
3. برخی از تحقیقات علمی ثابت کرده‌اند کسانی که یخ زدن مغز را تجربه می‌کنند، مستعد ابتلا به میگرن هستند.
4. در برخی از مردم یخ زدن مغز در نتیجه خوردن خوراکی‌های سرد پدیدار می‌شود؛ اما بعضی افراد حتی با تنفس هوای سرد یا استفاده از وسایل سرد نیز این سردرد کوتاه و گذرا را تجربه می‌کنند.
5. وقتی والدین سابقه هیچ نوع سردردی را نداشته باشند احتمال اینکه کودک دچار سردرد بستنی شود، بسیار کم خواهد بود.
6. وقتی سرعت خوردن خوراکی سرد زیاد باشد، احتمال اینکه دچار یخ زدن مغز بشوید زیاد خواهد بود.
7. مکانیزم دقیق انجماد مغز هنوز مشخص نیست. برخی از دانشمندان بر این باور هستند که یخ زدن مغز در نتیجه انجماد سریع خون در سرخرگ داخلی کاروتید و انقباض رگ‌ها و عروق صورت می‌گیرد.
8. سرخرگ داخلی کاروتید خون سر و مغز را تامین می‌کند. انقباض عروق به تنگ یا باریک شدن عروق خونی ناشی از انقباض دیواره عضلانی عروق به ویژه در سرخرگ‌ها و سرخرگچه‌ها اشاره دارد که باعث بروز سردرد می‌شود.
9. عصب سه قلو که مسئول حس‌ها در صورت انسان است است ممکن است در این روند درگیر شود. شاید به همین خاطر باشد که پس از یخ زدن مغز، اغلب از چشم افراد اشک جاری می‌شود.
10. بر اساس یافته‌های علمی زنان بیشتر از مردان در معرض انجماد مغز قرار دارند. یکی از دلایل این ادعا این است که زنان سردردهای بیشتری نسبت به مردان دارند.
11. همچنین گفته می‌شود سردرد بستنی در کودکان بیشتر از بزرگسالان است. یکی از دلایلش این است که کودکان سقف دهان و گلوی کوچکی دارند و به همین خاطر عصب آنها سریع‌تر تحریک می‌شود. دوم اینکه بزرگسالان مقاومت بیشتری در برابر محرک‌های سرما پیدا کرده‌اند. سوم، بزرگسالان آموخته‌اند که خوراکی‌های سرد را آهسته بخورند و این امر احتمال بروز سردرد بستنی را در آنها کاهش می‌دهد