چرا ایرانیها نام فرزندانشان را اسکندر می‌گذارند/راز قلعه نساختن یهودیها در ایران/نسبت «you» با تعارف ایرانی
بهشتی با بیان اینکه اسکندر فردی متجاوز به سرزمین ایران بود، ولی چرا ایرانیها نام فرزندانشان را اسکندر می‌گذارند؟ از وجود ۳۳ بقعه متعلق به انبیا بنی اسراییل در ایران پرداخت و گفت: در شهرهای ایتالیا تقریبا محال است که بتوان یک مسجد پیدا کرد.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، سید محمد بهشتی – یکی از آثار تعامل جهانی را ایجاد یک هاضمه قوی در ایرانیها دانست و اظهار داشت: در داد و ستد باید چیزها بعد از عبور از هاضمه به محصول جدیدی متعلق به این سرزمین تبدیل شود.
بیشتر ببینید:
موزه لوور تهران را در 5 دقیقه بازدید کنید + فیلم
وی در توضیح این مطلب گفت: در دوره شاه سلیمان صفوی حجم زیادی از آیینه مرغوب صنعتی وارد کشور می شود و ایرانی ها گویی به کمک این آیینه ها توانستند آرزویی دیرین را تحقق ببخشند و آیینه کاری را ابداع می‌کنند.
بهشتی با اشاره به اینکه هر چقدر آیینه ها در آیینه کاری ریزتر باشد، مرغوب تر است، گفت: در اینجا آیینه ها به مثابه یک ماده با عبور از هاضمه ایرانی تبدیل به محصول جدیدی شده است و به این ترتیب شواهد آیینه کاری از کاخ چهلستون آغاز و به کاخ گلستان و غیره می رسد.
بهشتی درخشان ترین آیینه کاری ها را متعلق به دوره قاجار دانست و گفت: این آیینه کاری ها، گویی در نور تراش هندسی متنظمی ایجاد کرده اند و دیگر قرار نیست این چیزی را در خود منعکس کنند.
وی در ادامه به ورود سیب زمینی و گوجه فرنگی در دوره ناصری اشاره کرد و گفت: ایرانی ها از سیب زمینی و گوجه فرنگی با روشی متفاوت استفاده کردند و اگرچه امروز در بسیاری از غذاهای ایرانی از این دو استفاده می شود اما روزگاری ما بدون آنها قیمه هم می پختیم با این حال آنچنان این دو ماده غذایی را از هاضمه خودمان عبور دادیم که آنها را مال خودمان کردیم.
رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری افزود: ایرانی ها در تماس با نقاشی سایر ملت ها نقاشی های جدیدی خلق کردند به طور مثال از دل نقاشی چینی، گل و مرغ در ایران کشیده شد.
به گفته بهشتی، در اثر تماس با نقاشی طبیعت بی جان اروپا، در ایران گل و مرغی کشیده شد که نوعی جان طبیعت است و همه موجودات این نقاشی اعم از گل و گیاه زنده هستند.
وی از چاپ به عنوان یک نمونه دیگر نام برد و گفت: ماشین چاپ با کمی فاصله از زمان گوتنبرگ وارد ایران شد و قدیمی ترین ماشین چاپ موجود در کشور در کلیسای وانگ اصفهان نگهداری می شود که از وقتی به ایران آمد فقط چند کتاب مقدس و ادعیه مسیحی با آن چاپ شد.
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری افزود: اگرچه گاه علت استقبال نشدن از این ماشین چاپ را مقاومت شاه عباس در برابر باسواد شدن مردم عنوان می‌کنند اما در همان زمان نسخ خطی فراوانی وجود داشت و اگر مقاومتی بود باید در برابر این نسخ نیز وجود داشت.
وی در توضیح علت استقبال نکردن ایرانی ها از ماشین چاپ نوع سربی گفت: ایرانی ها نتوانستند این ماشین را از هاضمه خود عبور داده و ایرانی کنند به همین دلیل در برابر آن مقاومت وجود داشت در حالیکه وقتی چاپ سنگی وارد ایران شد راحت تر از هاضمه ایرانی عبور کرد و به ما اجازه ابتکار عمل داد.
بهشتی با اشاره به عرض اندام کلهر خوشنویس، صنیع الملک نقاش در چاپ سنگی گفت: سهم ایرانی ها در میراث جهانی چاپ سنگی شاخص است چرا که آنها توانستند این نوع چاپ را از هاضمه خودشان عبور دهند همانطور که سینمای ایران نیز با عبور از این هاضمه سهم شاخصی در جهان به دست آورد.
رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با بیان این نکته که اسکندر تاریخی فردی متجاوز به سرزمین ایران بوده است، این پرسش را مطرح کرد که چرا ایرانی ها نام فرزندان خود را اسکندر می گذارند؟
بهشتی در پاسخ به این پرسش گفت: اسکندر به عنوان نام ایرانیها ربطی به اسکندر تاریخی متجاوز ندارد و اسکندری است که از هاضمه ایرانی عبور کرده و تبدیل فردی شده که دنبال آب حیات است و پهلو به پیامبری می‌زند و به همین دلیل اسکندرنامه‌های زیادی در ادبیات ایران وجود دارد.
رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری افزود: ایرانی ها در مواجه با امویان، عباسیان را بیرون می‌کشند عباسیانی که در واقع امویان عبور کرده از هاضمه ایرانی هستند.
به گفته وی، از دل هلاکوی مغول، سلطان محمد خدابنده سازنده گنبد سلطانیه بیرون می‌آید، گنبدی که در زیر آن یک هکتار تزیینات ریز بدون هیچ نشانه ای از مغول وجود دارد.
بهشتی در ادامه دهمین نشست تخصصی ” ایران کجاست، ایرانی کیست؟ گفت: از دل تیموریان، بایسنقر میرزا بیرون می آید، فردی که از نظر علمی و هنری جایگاه ویژه ای داشته و گویی یک ایرانی کامل است.
وی با اشاره به سفرنامه های خارجی گفت: اورسل در سفرنامه خود در دوره قاجار نوشته است که تقریبا هیچ عنصر خارجی نیست که ایرانی ها آن را همسان خود نکرده باشند.
بهشتی با بیان این نکته که منشاء بسیاری از سلسله های حاکم در ایران خارج از کشور بوده است، گفت: این افراد اگرچه در ابتدا مهاجم و بیگانه بودند اما بعد از مدتی چنان تغییر کردند که گویی ایرانی شدند تا جایی که ایرانی ها هم اسم کودکان خود را از این اقوام انتخاب می کنند مثل چنگیز، آتیلا.
رندی و پرده پوشی ایرانی ها
رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری گفت: اقتضای تعاملات جهانی، حشر و نشر با بیگانگان است در کنار اینکه می خواهیم موجودیت خودمان را هم حفظ کنیم بنابراین باید واجد خصوصیت رندی و پرده پوشی باشیم.
بهشتی با اشاره به انتقادهای موجود در دوره معاصر نسبت به رندی و پرده پوشی و معادل دانستن آن با ریاکاری، رندی و پرده پوشی را اقتضای جهانی بودن دانست و گفت: وقتی بیگانگان زیاد به خانه ای رفت و آمد دارند نمی توان همه چیز را در پیشانی خانه قرار داد و علاوه بر فضای بیرونی باید یک اندرونی هم وجود داشته و برای استقبال و تعامل با بیگانگان در کنار حفظ موجودیت خود آمادگی داشت که به آن رندی و پرده پوشی گفته می شود.
رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری رندی و پرده پوشی را ضامن بقای ایرانی ها در طول تاریخ و حفظ موجودیتشان دانست.
تعارف در فرهنگ ایرانی
بهشتی با اشاره به اصطلاحاتی مانند آبروداری و تعارف گفت: ما به دلیل سرزنش دوره جدید گاه از این صفات خجالت می‌کشیم این در حالی است که تعارف از ریشه عرفه و شناخت است به عبارت دیگر وقتی با کسی تعارف می‌کنیم در واقع به او پیام می دهیم که او را به جا آورده ایم و از او می خواهیم او هم ما را به جا بیاورد.
رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری افزود: تعارف باعث می‌شود دو نفر در موقعیت و نسبت مناسبی با هم قرار بگیرند و بتوانند حشر و نشر داشته باشند.
بهشتی به واژه «you» در زبان انگیسی به عنوان تنها معادل برای «تو» اشاره کرد و گفت: در زبان فارسی واژه های زیادی برای «تو» وجود دارد که از جمله آنها می توان به شما، حضرتعالی، جنابعالی و … اشاره کرد که از یک جایی به بعد تعارف هستند.
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری افزود: ایرانی ها در مواجه با افراد صمیمی از واژه «تو» استفاده می کنند و استفاده از این واژه به معنی محرم دانستن این فرد و ملاقات با او در اندرونی است اما استفاده از واژه «شما» یعنی قرار دادن این فرد در بیرونی و خارج از اندورنی و استفاده از واژه «حضرتعالی» به معنی قرار دادن این فرد در عمق بیشتر است.
وی با تاکید بر وجود عمق و پرده پرده بودن اندرونی و بیرونی ایرانی ها گفت: اگر فردی را که با او غرابتی نداریم و جایی در اندرونی ما ندارد «تو» خطاب قرار دهیم به او برخورده و فکر می کند مورد توهین قرار گرفته است و برعکس استفاده از واژه «شما» برای برادرمان هم سوال برانگیز خواهد بود.
بهشتی افزود: هرچقدر مقام انسانی عالی تر باشد از واژه هایی مانند حضرتعالی استفاده می کنیم اما برای خدا از این واژه ها استفاده نمی کنیم، خدا را تو خطاب می کنیم گویی تو دارای لایه دیگری نیز هست لایه ای که وقتی می خواهیم به لحاظ معنوی در پنهان ترین و خلوت ترین لایه وجودی خودمان با خدا ملاقات کنیم از واژه «تو» استفاده می کنیم.
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با تاکید بر رندانه بودن زبان فارسی گفت: ایرانی ها با تعارف متوجه می شوند که افراد را باید در چه فاصله و پرده ای از اندرونی و بیرونی خود قرار دهند تا بتوانند ملاقات شیرینی با آنها داشته باشند چرا که ایرانیها نمی خواهند از ملاقات صرفنظر کنند.
بهشتی با تاکید بر میانه جهان بودن ایران گفت: اگر ایرانی ها از ملاقات با جهان امتناع کنند در واقع گویی از مهمترین مزیت خود یعنی «میانه جهان بودن» صرفنظر کرده اند.
ایرانیها اهل تساهل و تسامح هستند
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در ادامه به آمدن فرهنگ‌های مختلف برای ملاقات با ایرانی ها به دلیل میانه جهان بودن این سرزمین اشاره کرد و گفت: نمی‌توان از آنها خواست مانند ایرانیها باشند و باید مراعاتشان را کرد بنابراین باید ایرانیها اهل تساهل و تسامح باشند.
بهشتی با اشاره به تنوع قومی و مذهبی در ایران، گفت: یکی از کارهای موبدان زرتشتی وقت سعد و نحس دیدن بوده است.
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری افزود: ایرانی ها خیلی به وقت اعتقاد داشتند با این حال حتی با سعد و نحس نیز به تسامح برخورد می‌کردند.
بهشتی در ادامه به گتوهای (محله‌های) یهودیها اشاره کرد و گفت: محله یهودی ها در شهرهای اروپایی حالت قلعه مانند و دروازه داشته و به نوعی از بقیه شهر مجزا هستند.
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری افزود: نه تنها در گتوهای باقیمانده از گذشته می توان این موارد را مشاهده کرد بلکه حتی در ساحت روایی اروپاییها هم می توان شاهد تفکیک یهودی ها بود.
وی به نمایشنامه معروف تاجر ونیزی شکسپیر اشاره کرد و گفت: با نگاهی جامعه یهودی‌های ایران مثل تهران می بینیم که قلعه ای وجود ندارد. در محله‌های یهودی نشین، مسلمان هم وجود داشته و در کنار هم زندگی می کنند و بچه‌های هر دو در خیابان با هم بازی می کنند.
بهشتی در ادامه افزود: کوروش در بابل به هرکسی از جمله یهودیها اجازه داد آیین خودش را حفظ کند و یهودی‌هایی که تابع آیین شریعت یهود بودند به سرزمین موعود خود بازگشتند و افراد اهل تجارت و کاسبی، در بابل که مرکز کاسبی دنیا بود باقی ماندند و افراد اهل طریقه‌های باطنی یهودی، همراه کوروش به ایران آمده و در این سرزمین پراکنده شدند.
رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری از وجود 33 بقعه متعلق به انبیا بنی اسراییل در ایران پرداخت و گفت: امروز یهودیها و مسلمانان هر دو این بقعه ها را زیارت می کنند.
بهشتی خیابان سی تیر در تهران را نمونه ای از تسامح و تساهل دانست و به وجود مسجد، کنیسه، کلیسا و آتشکده در این خیابان اشاره کرد و گفت: نه تنها یک کلیسا بلکه کلیساهای فرقههای مختلف مسیحی در این خیابان وجود دارند که تساهل و تسامح باعث شده همه این ادیان و مذاهب آزادانه در کنار هم قرار داشته باشند، این در حالی است که در شهرهای ایتالیا تقریبا محال است که بتوان یک مسجد پیدا کرد.