امان از تیغ تیز سانسور/نگاهی به حذفیات اخیر در تلویزیون و انتقادها
با توجه به پیشرفت روزافزون رسانه‌های نوین و شبکه‌های مجازی، دیگر رویکرد سانسور در صداوسیما موضوعی نیست که بتوان به راحتی آن را نادیده گرفت و رویش سرپوش گذاشت.
به گزارش ایسنا، در سال‌های اخیر عملکرد صداوسیما در سانسور برخی آثار نمایشی داخلی و خارجی، پوشش ندادن یا تحریف برخی از اخبار، پخش نکردن تعدادی از برنامه‌های ضبط‌شده و حذف بعضی چهره‌ها از تیزرهای تبلیغاتی فیلم‌های سینمایی، انعکاس زیادی در جامعه داشته و حاشیه‌های زیادی را با خود همراه کرده است؛ تا جایی که در بسیاری از مواقع، اعتراض‌ها و واکنش‌های برخی از مسؤولان دولتی، نمایندگان مجلس و هنرمندان را نیز به دنبال داشته است.
در این میان با توجه به اینکه سال‌هاست «جذب اعتماد مخاطب» جزو اصول اصلی موفقیت یک رسانه محسوب می‌شود، سازمان صداوسیما به عنوان رسانه‌ای که لقب سنگین «ملی» را به یدک می‌کشد، با اتخاذ رویکردهای اینچنینی تنها روز به روز از محبوبیت خود در بین مخاطبان خود می‌کاهد.
شاید بتوان یکی از نمودهای نارضایتی برخی مخاطبان از این عملکرد صداوسیما را شعارهایی دانست که به شکل‌های مختلف در تجمعات سر داده می‌شود؛ نمونه آخر این موضوع مراسم تشییع پیکر زنده‌یاد ناصر ملک‌مطیعی بود که مردم حاضر در این مراسم با سر دادن شعاری عملکرد صداوسیما در قبال این هنرپیشه را مورد انتقاد قرار دادند.
سانسور سریال «رهایم نکن»
یکی از آخرین سانسورهای صداوسیما، حذف بخشی از قسمت شانزدهم سریال رمضانی «رهایم نکن» به کارگردانی مهدی عسگرپور و تهیه‌کنندگی علی پورکیانی است. شانزدهمین قسمت از این سریال در حالی پنجشنبه (۱۰ خرداد ماه) راهی آنتن شبکه سه شد که بخش‌هایی از یکی از مهم‌ترین سکانس‌های آن با موضوع تجاوز از سوی صداوسیما حذف شد. این درحالی است که پیش از این محور و موضوع این سریال با موضوع پرداختن به آسیب‌های اجتماعی و تجاوز، از سوی تلویزیون تأیید شده بود.
همچنین تلویزیون ترجیح داد با حذف نوبت تکرار بامدادی و صبحگاهی این سریال که قرار بود حدود ساعت یک بامداد و ۹ صبح جمعه (۱۱ خرداد ماه) روی آنتن برود، سریال «متهم گریخت» و قسمت پانزدهم این سریال را راهی آنتن کند.
البته این رویکرد با انتقاد صریح مهدی عسگرپور، کارگردان سریال رمضانی «رهایم نکن» مواجه شد؛ او در گفت‌وگویی با ایسنا با تأکید بر اینکه تغییرات این سریال بدون اطلاع او صورت گرفته است، در بخشی از صحبت‌هایش گفت که «من این بار نمی‌توانستم خویشتن‌داری کنم و به تهیه‌کننده سریال هم گفتم که تا زمانی که یک مدیر فرهنگی پاسخگوی این اتفاق نباشد من ادامه مونتاژ و صداگذاری سریال را انجام نمی‌دهم. حرکت مدیر پخش شبکه سه به نظرم بسیار غیرفرهنگی و غیرحرفه‌ای بود و او احتمالا طرف مقابلش را نمی‌شناسد که چنین کاری کرده است. من نمی‌دانم سازمان صداوسیما چگونه به این نقطه رسیده که چنین حرکت غیرفرهنگی در آن عادی شده است. فکر می‌کنم بهتر این است که در ادامه پخش سریال، نام مدیر پخش شبکه سه و بازبین سریال را به عنوان کارگردان و تدوینگرِ «رهایم نکن» در تیتراژ جایگزین کنند».
این کارگردان همچنین با ابراز تاسف از اینکه قبل از پیش تولید، فیلمنامه کامل را به شبکه داده است، تصریح کرد: واقعیت این است که دیگر سخت می‌توانم این سازمان را با سال‌هایی که خودم در آن کار می‌کردم تطبیق دهم.
مصاحبه‌های پخش‌نشده تلویزیون با ناصر مللک مطیعی
زنده‌یاد ناصر ملک‌مطیعی در زمان حیات خود با حضور در برنامه‌های «دورهمی» با اجرای مهران مدیری و برنامه «من و شما» گفت‌وگوهای ضبط‌شده‌ای انجام داد که هیچ‌گاه از آنتن تلویزیون پخش نشدند. این موضوع پس از درگذشت ملک مطیعی با انتقادهای زیادی از سوی هنرمندان و مردم مواجه شد که در مراسم تشییع پیکر این هنرمند نیز در قالب شعار و بیان سخنانی از سوی هنرمندان بیان شدند.
پرویز پرستویی در مراسم تشییع پیکر زنده‌یاد ملک‌مطیعی با انتقاد از اتفاقات پیش آمده در برنامه‌های تلویزیونی ضبط‌شده با حضور ملک مطیعی گفت: آقای مهران مدیری! شما هنرمند شایسته‌ای هستید و یک سوال از مهمان خود می‌پرسیدید که عاشق هستی؟ شما می‌دانستی که ناصر ملک مطیعی عاشق مردم است؟ چرا او را دعوت کردید و بعد تلویزیون به جایش طبیعت نشان داد؟ اینها که اختلاس نکردند. من از صداوسیما سوال دارم که آیا او فقط فیلم علی عطشانی را بازی کرده؟ «فرمان» سینما نبوده که در سابقه کاری‌اش فقط به همان یک فیلم اشاره می‌کنید. آن «بالا» که مدام می‌گویید اجازه پخش نداده کیست و کجاست؟ چه شد که بعد از مرگ مشکل ندارد؟
با این وجود مرتضی میرباقری (معاون سیما) همان زمان درباره علت پخش نشدن این برنامه‌ها توضیح داد که «این برنامه، کار خودسرانه‌ای بود که تهیه‌کننده بدون هماهنگی با ما انجام داده بود، از همین رو هم آن شبکه و هم تهیه‌کننده توبیخ شد. ما اجازه نداریم با شخصیت کسی خلاف ادب برخورد کنیم اما این برنامه جزو برنامه‌های ما نبود و خودسرانه انجام شده بود. به همین دلیل ما هم مراتب عذرخواهی خودمان را از این حیث که یک کار غیرحرفه‌ای انجام شده بود را اعلام می‌کنیم.»
حذف باران کوثری از تیزر تبیغاتی «عصبانی نیستم!»
با دریافت مجوز اکران فیلم سینمایی «عصبانی نیستم!»، پس از مدتی تیزرهای تبلغاتی این فیلم از تلویزیون راهی آنتن شد، اما دیگر خبری از باران کوثری نبود؛ البته حذف برخی از چهره‌های سینمایی در تیزرهای تبلیغاتی فیلم‌های سینمایی در تلویزیون پیش از این نیز وجود داشت و هر بار هم از سوی عوامل اصلی آن فیلم سینمایی اعتراض‌هایی عنوان می‌شد.
این بار نیز رضا درمیشیان، کارگردان فیلم سینمایی «عصبانی نیستم!» اعتراض خود را اینگونه عنوان کرد که: «سازمان صدا و سیما بدون هیچ دلیلی تصاویر و نام باران کوثری را از تیزرهای محدود تلویزیونی «عصبانی نیستم!» حذف کرده! آیا پایانی بر مدیریت سلیقه‌ای و ممنوع التصویری ها و ممنوع‌الکاری ها در صداوسیما وجود دارد؟»
سانسور لوگوی باشگاه رم
اوایل فروردین ماه سال جاری در جریان پخش مستقیم بازی رم و بارسلونا در شبکه سه قسمتی از لوگوی باشگاه رم سانسور شد که باعث بازتاب گسترده‌ای نه تنها در داخل کشور، بلکه در جهان داشت. این جریان باعث شد تا باشگاه رم نخستین باشگاه اروپایی باشد که حساب رسمی در توییتر با زبان فارسی راه‌اندازی کرد.
باشگاه رم ایتالیا پس از سانسور عجیب لوگوی این باشگاه در صداوسیما و بازتاب این خبر در رسانه‌های مختلف جهان، در اقدامی، نخست توییت‌هایش را در حمایت از هواداران این تیم در ایران منتشر کرد. در اقدام بعدی حساب رسمی توییتر باشگاه رم پس از این جریان، حساب رسمی فارسی این باشگاه را راه‌اندازی کرد که در پیامی به عنوان اولین توییت رسمی این حساب اعلام کرد: از این که باشگاه رم به عنوان اولین باشگاه فوتبال اروپا می‌تواند به زبان فارسی با طرفداران خود ارتباط برقرار کند به خود می‌بالیم.
این موضوع حتی انتقاد یک عضو شورای نظارت بر سازمان صداوسیما را نیز به دنبال داشت؛ احسان قاضی زاده سانسور لوگوی تیم رم در تلویزیون را کج‌سلیقگی دانست و ابراز امیدواری کرد که مسؤولان معاونت سیما چنین اعمال نظرهای سلیقه‌ای را در آینده تکرار نکنند.
سانسور حمایت فردوسی‌پور از حضور بانوان در ورزشگاه
حاشیه‌های حضور فردوسی‌پور در دورهمی و حذف بخش‌هایی از صحبت‌های او درباره حضور بانوان در ورزشگاه‌ها، از دیگر مواردی است که به تازگی در فضای مجازی جنجال به راه انداخت. مجری برنامه «نود» با حضور در برنامه «دورهمی» در صحبت‌هایش با مهران مدیری از حضور بانوان در ورزشگاه‌ها حمایت کرد؛ این در حالی است که کلام او به گونه‌ای نمایش داده شد که گویی او به واسطه جو ورزشگاه‌ها مخالف این حضور است.
البته نمونه‌های متعدد دیگری از رویکرد سانسور در صداوسیما وجود دارد که حتی در تحریف سخنان رییس‌جمهور و حذف حضور کتایون ریاحی در دورهمی نیز نمونه آن دیده شده است اما در این گزارش، تنها به موردهای اخیر اشاره شده است.
در هر حال با توجه به تاکید کارشناسان بر اهمیت جذب اعتماد مخاطب به عنوان عاملی مهم برای بقای یک رسانه، انتظار می‌رود صداوسیما نیز با توجه به انعکاس‌های گسترده‌ای که برخی از عملکردهایش در جامعه دارد، رویکرد خود را تغییر داده و فکری جدی برای جابه‌جایی خط‌قرمزهایش داشته باشد.