مروری بر مهمترین خبرهای 1396

​انتخاب مجدد 

بدون شک اولین و شاید مهم‌ترین رویداد قابل توجه سال ۹۶ انتخاب مجدد حسن روحانی به عنوان رئیس دولت بود. روز ۳۰ اردیبهشت نتایج انتخابات اعلام شد و حسن روحانی با بیش از ۲۳ میلیون و ۵۴۹ هزاررأی، ۵۷ درصد آرا را به خود اختصاص داد؛ در همین حال رقیب اصلی او یعنی ابراهیم رئیسی هم۱۵  میلیون رأی به دست آورد و دوباره به آستان مقدس امام رضا (ع) برگشت.

در همین حال فهرست موسوم به «لیست امید» هم متشکل از چهره‌های همسو با دولت توانست تمام کرسی‌های شورای شهر پایتخت را تصاحب کند و به این ترتیب دولت و مجلس و مدیریت پایتخت در مسیر مشترکی قرار گرفتند.

سیاهی و مرگ

اولین بحران دولت جدید انفجار معدن ذغال‌سنگ «یورت» در استان گلستان در روز چهارشنبه ۱۳ اردیبهشت بود که در آن حادثه ۴۳ معدنچی جان باختند.

حسن روحانی که وزیر کار را مامور رسیدگی به این حادثه کرده بود، خودش هم بعد از گذشت پنج روز در جمع مردم و معدنچیان عزادار حاضر شد.

معدنچیان که از وضعیت مطالبتشان گله‌مند بودند با شعارهای اعتراض‌آمیز به استقبال رئیس جمهوری رفتند.

آبان‌ماه بود که بالاخره تکلیف مقصر حادثه مشخص شد و رئیس کل دادگستری استان گلستان اعلام کرد براساس گزارش کمیته‌ی حقیقت‌یاب، مقصر حادثه، کارفرمای معدن بوده است.

داعش در تهران

پایان بهار و آغاز تابستان، با تلخ‌کامی همراه بود. صبح روز ۱۷ خرداد، دو حادثه‌ی تروریستی در دو نقطه از تهران گزارش شد. اول خبر تیراندازی در مجلس شورای اسلامی و ۱۰ دقیقه بعد خبر تیراندازی و انفجار عامل انتحاری در نزدیکی مرقد امام (ره) منتشر شد و بلافاصله داعش مسئولیت این حملات را بر عهده گرفت.

این غائله از اولین شلیک تا هلاکت آخرین تروریست حدود پنج ساعت طول کشید و افکار عمومی و رسانه‌های نه فقط ایران که تمام جهان را متوجه خود کرد. در این دو حادثه‌ی تروریستی ۱۸ نفر از هموطنانمان هم جان باختند و عده‌ای مجروح شدند.

قربانی کوچک

۲۸ خرداد، دختربچه‌ای به نام «آتنا» در یکی از خیابان‌های پارس‌آباد اردبیل از پدرش جدا شد که به خانه برود ولی هرگز به مقصد نرسید.

خبر گم شدن دخترک، شهر را به هم ریخت و همه برای پیدا کردنش بسیج شدند. افکار عمومی تا حد زیادی به این خبر حساس شده بود که ناگهان خبر رسید مردی چهل و دو ساله بازداشت شده و اعتراف کرده که دخترک را ربوده و به قتل رسانده است.

متهم در ابتدا مدعی شد که آتنا را برای سرقت النگوهایش ربوده و سپس به قتل رسانده است اما گزارش پزشکی قانونی نشان داد که اسماعیل پیش از قتل، اقدام به تجاوز کرده است.

دست آخر بامداد روز ۲۹ شهریور، قاتل آتنا در مقابل چشمان شهروندان پارس‌آباد که خواهان قصاص قاتل بودند، به دار آویخته شد.

نابغه، زیر خاک

یکی دیگر از خبرهای تلخ تابستان، درگذشت پروفسور مریم میرزاخانی، نابغه‌ی ریاضیات بود.

میرزاخانی، استاد دانشگاه استنفورد، به دلیل ابتلا به سرطان در بیمارستانی در آمریکا بستری بود. او که سال ۲۰۱۴ به خاطر کار روی «دینامیک و هندسه سطوح ریمانی و فضاهای پیمانه‌ای آنها» برنده مدال فیلدز – بالاترین جایزه در ریاضیات – شد، تنها زن و تنها ایرانی برنده‌ی این جایزه بود که متأسفانه در سن چهل‌سالگی در آمریکا درگذشت.

شلیک در مترو

بیست و چهارم تیر خبر شلیکی مرگبار در ایستگاه متروی شهر ری منتشر شد. در گزارش‌های تکمیلی مشخص شد فردی که به با سلاح سرد به یک روحانی حمله کرده، پس از مجروح کردن دو نفر با شلیک گلوله پلیس از پای درآمده است.

مرگ دلخراش «بنیتا»

۲۹ تیر، مردی به مأموران پلیس اعلام کرد ماشینش در حالی که دخترش داخل آن بوده، دزدیده شده است. همزمان با تحقیقات پلیس، عکس این دختربچه هم توسط خانواده‌اش بطور گسترده در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد.

پلیس بالاخره موفق شد دو سارق را دستگیر کند و آنها هم به این سرقت اعتراف کردند و مشخص شد سارقان خودرو را در حالی که هنوز کودک در آن بوده کنار خیابان، زیر آفتاب داغ تابستان رها کرده‌اند و طفل معصوم به دلیل گرسنگی و تشنگی شدید جانش را از دست داده است.

دادگاه یکی از دو سارق را که مقصر اصلی مرگ او شناخته شده بود، به قصاص در ملاء عام محکوم کرد.

شهادت «محسن»

۱۸ مرداد، داعش با انتشار ویدئویی، نحوه‌ی اسارت و به شهادت رساندن یک رزمنده‌ی ایرانی در سوریه را رسانه‌ای کرد.

این پاسدار شهید، محسن حججی، متولد سال ۱۳۷۱ بود که طی عملیاتی در منطقه التنف به اسارت نیروهای داعش درآمد و سپس به طرز فجیعی به شهادت رسید.

تصویری که از پیکر او منتشر شد نشان می‌داد که تروریست‌های تکفیری، سر او را بریده و روی بدنش قرار داده‌اند.

این ویدئو اولین تصویر از جزئیات اسارت و شهادت یک پاسدار ایرانی توسط داعش بود که تأثر زیادی را برانگیخت و به دلایل دیگری مثل کم‌سن‌وسال بودن شهید حججی و داشتن فرزندی دوساله اندوه هموطنان را دو چندان کرد.

صعود به جام جهانی

شاید یکی از معدود خبرهای خوب سال ۹۶، صعود تیم ملی فوتبال ایران به جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه باشد. تیم ملی فوتبال ایران با هدایت کارلوس کی‌روش روز ۱۴ شهریور در آخرین دیدار خود در مرحله مقدماتی توانست ازبکستان را ۲ بر صفر شکست دهد و با اقتدار مسافر مسکو شود.

همه‌پرسی جدایی

پس از مدت‌ها مناقشه، سوم مهرماه اقلیم کردستان عراق برای جدایی این منطقه از جمهوری عراق، همه‌پرسی برگزار کرد.

با این حال ایران، عراق و ترکیه، موضع بسیار محکمی علیه این اقدام اتخاذ کردند و جامعه‌ی جهانی حتی آمریکا واتحادیه‌ی اروپا هم مخالف برگزاری این همه‌پرسی بودند اما در مقابل، رژیم صهیونیستی تنها حامی آن بود.

برگزاری این همه‌پرسی کردهای کشورهای همسایه‌ی عراق را هم کمی هیجان‌زده کرد اما در نهایت گرچه این همه‌پرسی استقلال بیش از ۹۲ درصد راس موافق به دست آورد اما دولت مرکزی عراق با کمک هم‌پیمانانش اوضاع را تحت کنترل گرفت و اجازه‌ی تجزیه‌ی این کشور را نداد.

زلزله‌ی کرمانشاه

زمین‌لرزه‌ای به بزرگی ۶.۳ ریشتر، ساعت ۲۱ و ۴۸ دقیقه و ۱۶ ثانیه یکشنبه ۲۱ آبان، منطقه ازگله کرمانشاه در نزدیکی مرز ایران و عراق را لرزاند.

قدرت این زلزله بحدی بود که حتی برخی ساکنان تهران نیز در منازل خود این زمین‌لرزه را حس کردند. اما چون دقایقی قبل از این زلزله چند پیش‌لرزه در این منطقه احساس شده بود، برخی از اهالی به خیابان‌ها رفتند و به این ترتیب از تعداد تلفات حادثه به میزان قابل توجهی کم شد.

در این زلزله حدود ۶۰۰ نفر کشته و بیش از ۹۰۰۰ نفر مصدوم شدند. حدود ۷۰ هزار نفر نیز طبق برآوردهای اولیه بی‌خانمان شدند. به گفته‌ی معاون بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، در این زلزله، ۱۲ هزار واحد مسکونی شهری و روستایی به صورت ۱۰۰ درصد تخریب شدند و ۱۵ هزار واحد مسکونی هم نیازمند تعمیرند.

مخالفت ایران با دریافت کمک‌های خارجی، کمک‌رسانی گسترده‌ی ارتش و سپاه، کمپین‌های گسترده برای جمع‌آوری کمک‌های مردمی، کشمکش بر سر کیفیت مسکن مهر شهرهای زلزله‌زده، دیدار حاشیه‌ساز رئیس جمهوری با مردم منطقه و بازدید رهبر انقلاب از مناطق آسیب‌دیده برای دو سه ماه خوراک خبری رسانه‌ها را فراهم کرد اما رفته رفته این حادثه هم در اذهان، ته‌نشین شد.

پایان داعش

روز ۳۰ آبان، سردار قاسم سلیمانی فرمانده نیروی قدس سپاه در پیامی به مقام معظم رهبری پایان سیطره‌ی داعش را اعلام کرد.

در بخشی از پیام حاج قاسم سلیمانی به رهبر انقلاب آمده بود: «حقیر به عنوان سرباز مکلف‌شده از جانب حضرتعالی در این میدان، با اتمام عملیات آزادسازی ابوکمال آخرین قلعه داعش با پایین کشیدن پرچم این گروه آمریکایی – صهیونیستی و برافراشتن پرچم سوریه، پایان سیطره این شجره خبیثه ملعونه را اعلام می‌کنم و به نمایندگی از کلیه فرماندهان و مجاهدین گمنام این صحنه و هزاران شهید و جانباز مدافع حرم ایرانی، عراقی، سوریه ای، لبنانی، افغانستانی و پاکستانی که برای دفاع از جان و نوامیس مسلمانان و مقدسات آنان جان خود را فدا کردند این پیروزی بسیار بزرگ و سرنوشت‌ساز را به حضرت عالی و ملت بزرگوار ایران اسلامی و ملت‌های مظلوم عراق و سوریه و دیگر مسلمانان جهان تبریک و تهنیت عرض می‌نمایم.»

رهبر معظم انقلاب نیز در پاسخ گفتند: «شما با متلاشی ساختن توده‌ی‌ سرطانی و مهلک داعش نه‌فقط به کشورهای منطقه و به جهان اسلام بلکه به همه‌ ملت‌ها و به بشریت خدمتی بزرگ کردید … اینجانب صمیمانه به شما تبریک می‌گویم و با این حال تأکید می‌کنم که از کید دشمن غفلت نشود … آمادگی‌های همه‌جانبه نباید فراموش شود».

زلزله در تهران

پایتخت‌نشینان شامگاه چهارشنبه ۲۹ آذر، در آستانه‌ی شب یلدا که به بلندترین شب سال مشهور است، با ترس و اضطراب زلزله شب‌های بسیار طولانی‌تری را سپری کردند.

زلزله‌ای به بزرگی ۵.۲ ریشتر زیر پای تهرانی‌ها را لرزاند و آنها را راهی خیابان کرد. گرچه این حادثه هیچ خسارتی نداشت اما ترافیک سنگین ناشی از این اتفاق و هجوم مردم وحشت‌زده به پپ‌بنزین‌ها، نمونه‌ای کوچک از بحران احتمالی آینده‌ی تهران را پیش روی مسئولان و مردم گذاشت و کمبود زیرساخت‌ها و امکانات و لوازم رسیدگی به بحرانی به این بزرگی را به رخ کشید.

اعتراضات سراسری

دی‌ماه ۹۶ برای کشور ماه پر التهابی بود. هفتم دی‌ماه گروهی که بظاهر به وضعیت اقتصادی و معیشتی اعتراض داشتند در خیابان‌های مشهد به راهپیمایی و سردادن شعارهایی ضد دولت و شخص رئیس‌جمهوری پرداختند اما خیلی زود اوضاع از کنترل خارج شد و دامنه‌ی اعتراضات به شهرهای دیگر هم کشیده شد و به گفته‌ی وزیر کشور حدود ۱۰۰ شهر شاهد این اعتراضات بودند و  اعتراض‌ها در ۴۲ شهر به درگیری منجر شد.

در این درگیری‌ها گرچه پلیس و نیروهای امنیتی با مماشات و مراعات با معترضان برخورد کردند اما حدود ۲۰ کشته و چندین مجروح و چند صد بازداشتی حداقل خسارت ناشی از این درگیری‌ها بود.

حسن روحانی در واکنش به حرکت شهروندان معترض آن را ناشی از نارضایتی‌های انباشته دانست و گفت تقلیل دادن مطالبات مردمی به مسائل اقتصادی نادرست است و باید به پارامترهای دیگر هم توجه داشت.

او وزیر کشور را مسئول تحقیق و رسیدگی به این اعتراضات کرد و رحمانی فضلی هم در گزارش خود نارضایتی‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و امنیتی را عامل گسترش دامنه‌ی اعتراضات عنوان کرد.

او وجه اصلی اعتراضات را «تغییر نسل» و «تغییر سبک زندگی» و متعاقب آن تغییر مطالبات دانست؛ مؤلفه‌هایی که نشان می‌دهد این اعتراضات حاصل نارضایتی چند نسل از اوضاع جاری کشور است.

با اینکه این اعتراضات خیابانی دستمایه‌ی سوءاستفاده‌ی دشمنان خارجی و منتقدان نظام جمهوری اسلامی قرار گرفت اما نیروهای انتظامی و امنیتی توانستند اوضاع را تحت کنترل خود بگیرند و در این میان مواضع حسن روحانی هم در آرام کردن اوضاع مؤثر بود. با این حال مرگ جوانی در زندان به نام سینا قنبری که در جریان اعتراضات بازداشت شده بود موج جدیدی از اعتراضات را این بار نه در خیابان که در شبکه‌های اجتماعی به راه انداخت؛ مرگی که توسط مسئولان، خودکشی اعلام شد.

سانچی در آتش

شنبه ۱۶ دی یک فروند نفتکس به نام «سانچی» متعلق به شرکت ملی نفت‌کش ایران که برای تحویل میعانات گازی از عسلویه به مقصد کره‌ی جنوبی حرکت کرده بود در سواحل چین با یک کشتی فله‌بر چینی به نام «کریستال» برخورد کرد. محمولهٔ نفتکش سانچی، نفت فوق‌سبک با درجهٔ اشتعال بسیار بالا بود که این موجب آتش‌سوزی گسترده و انفجارهای مهیب در کشتی سانچی شد.

در راین حادثه ۳۲ خدمه‌ی کشتی که ۳۰ نفرشان ایرانی بودند ناپدید شدند و بعد از چند روز تلاش برای یافتن پیکر قربانیان فقط سه نفر از آنها پیدا شدند.

بلافاصله بعد از حادثه رئیس‌جمهوری دستور تشکیل کمیتهٔ ویژهٔ رسیدگی به حادثهٔ نفتکش سانچی را صادر کرد علی ربیعی، وزیر رفاه کار و امور اجتماعی را مسئول این کمیته کرد.

با وجود تمام تلاش‌ها برای خاموش کردن آتش، سانچی سوخت و غرق شد اما خبری از باقی پیکرها نشد که نشد.

دولت به احترام جانباختگان حادثه نفتکش سانچی و خانواده‌های داغدار آنان، روز دوشنبه ۲۵ دی را در سراسر ایران عزای عمومی اعلام کرد.

بحران افزایش قیمت دلار

اول بهمن، آغاز افزایش بی‌سابقه قیمت دلار بود. این افزایش تا آنجا پیش رفت که روز ۲۴ بهمن به ۵۰۰۰ تومان رسید. رئیس‌جمهوری در واکنش به این نوسان بی‌سابقه گفت که چنین افزایشی عامل اقتصادی و تجاری ندارد بلکه نوعی بازی روانی است.

او از مردم خواست که در مسیر پر ریسک معاملات ارز قدم نگذارند. در پی این اتفاقات، روز ۲۵ بهمن پلیس آگاهی به پاتوق دلارفروش‌های غیرمجاز زد و ده‌ها نفر را دستگیر کرد. این اتفاق، قیمت دلار را ۱۰۰ تومان کاهش داد. اما در زوهای پایانی سال حوالی میدان فردوسی که بورس عرضه‌ی دلار و سکه است هم صف‌های طولانی متقاضیان دیده می‌شد، هم ماموران پلیس، هم دلالان ارز؛ قیمت‌ها هم کماکان به پنج هزار تومان تنه می‌زد.

برف شیرین تهران یخ بست و تلخ شد!

هشتم بهمن ماه روزی بود که پایتخت ایران بعد از سال‌های بی‌بارش، بالاخره یکدست سفید پوش شد.

مردم با هیجان به خیابان‌ها آمدند. در سایر نقاط کشور هم برف بارید. برف سنگین جاده‌ها را بست و مردم بویژه در جاده‌های کرج و قم، ساعت‌ها در ترافیک ماندند. تعدادی از پروازها هم لغو شد اما غیر از کسانی که از پرواز جا مانده بودند، کمتر کسی بود که از این وضعیت بحرانی ناراحت باشد! بطوری که حتی مدیریت بحران و امدادرسانی هم ذوق زده و غافلگیر به نظر می‌رسیدند و عدم پیش‌بینی امکانات لازم توسط مسئولان شهری و در نتیجه یخ بستن معابر و مختل شدن امور روزانه‌ی مردم، رفته رفته انتقادهای زیادی را به وجود آورد.

اقدام علیه قانون حجاب

میانه‌ی بهمن ماه بود که یک دختر بر بالای یک سکو ایستاد و روسری‌اش را بر سر چوب بست. دختری که به دختر خیابان انقلاب مشهور شد.

این اقدام توسط برخی بانوان در تهران و شهرهای دیگر هم تکرار شد و در شبکه‌های اجتماعی به آنها لقب دختران خیابان انقلاب دادند.

اما سخنگوی قوه‌ی قضاییه این افراد را فریب‌خورده توصیف کرد و گفت که اگر اثبات شود چنین اقدامی سازمان‌یافته و مرتبط با کشورهای بیگانه است، برخورد شدیدی خواهد شد. در جریان این رویداد چند نفر بازداشت شدند، عده‌ای با وثیقه آزاد شدند و این اتفاق اپیدمیک فرو نشست و حالا پرونده‌ی کسانی که بر خلاف قانون روسری از سر برداشته بودند در دستگاه قضایی تحت رسیدگی است.

جشن انقلاب، صدای جمهوریت نظام

۲۲ بهمن همانند هر سال مردم ایران به خیابان‌ها آمدند و با آرمان‌های امام و انقلاب تجدید میثاق کردند. رئیس جمهور در سخنان خود در میدان آزادی تهران، بر لزوم احترام به حریم خصوصی شهروندان و همچنین بهره‌مندی از ظرفیت‌های قانون اساسی نطیر اصل ۵۹ که مربوط به همه‌پرسی و رفراندوم است، تاکید کرد.

این سخنان روحانی که روی جنبه‌ی جمهوری نظام اسلامی تاکید داشت مورد توجه بسیاری قرار گرفت و واکنش‌های زیادی را از چپ و راست به دنبال داشت.

سقوط به ارتفاع چهارهزارمتری

۲۹ بهمن ۱۳۹۶ یک فروند هواپیمای اِی. تی. آر مسافربری متعلق به شرکت هواپیمایی آسمان، که از تهران عازم یاسوج بود از صفحه‌ی رادار محو شد.

این هواپیما ۵۰ دقیقه بعد از پرواز در ارتفاع چهار هزار متری کوه دنا سقوط کرد و تمامی ۶۶ سرنشین آن جان‌ باختند و به دلیل صعب العبور بودن محل سقوط و بارش برف و کولاک پیدا کردن لاشه‌ی هواپیما و انتقال اجساد روزها طول کشد.

آتش در گلستان هفتم

دراویش همواره بیرون از قاب‌های رسانه‌ها شناخته شده‌اند اما اوایل بهمن اخبار منتشرشده از تجمع و درگیری در محله‌ی پاسداران تهران (درنزدیکی محل زندگی قطب دراویش گنابادی) نگاه افکار عمومی و رسانه‌ها را به این قشر جلب کرد. برخی مدعی بودند که تجمع اولیه در این مکان برای محافظت از نورعلی تابنده در برابر مزاحمت احتمالی بوده اما تصاویری که از درگیری‌ها منتشر شد نطفه‌ی یک بحران امنیتی را نشان می‌داد.

با این حال رئیس پلیس پایتخت تلاش کرد با بیان اینکه پلیس و نهادهای امنیتی و قضایی قصد برخورد با دراویش را ندارند، اوضاع را آرام کند. اما بازداشت شدن یکی از دراویش و تجمع هوادارانش مقابل کلانتری پاسداران این بحران را وارد فاز جدیدی کرد.

برخی از دراویش در این تجمع خواهان “آزادی بی‌قید و شرط” فرد بازداشت‌شده بودند که طبیعتاً این اتفاق نیفتاد و اعتراضی که با بستن خیابان شروع شده بود به تبادل سنگ و آتش کشیده شد.

اما بحران آنجا اوج گرفت که در جریان درگیری‌ها یک اتوبوس و یک خودروی سواری اقدام به زیرگرفتن ماموران کردند که در نتیجه‌ی آن پنج مامور انتظامی و بسیج به شهادت رسیدند. متهم این حادثه، روز ۲۸ اسفند به قصاص محکوم شد. ده‌ها تن از دو طرف هم مجروح و دست‌کم ۳۰۰  نفر از تجمع‌کنندگان بازداشت شدند.

اما موضع رسمی دولت جمهوری اسلامی در قبال دراویش و افراد آشوبگر موضعی نرم و حساب‌شده بود؛ بطوری که در هیچ اظهار نظر رسمی، کسی آشوبگران را جزء دراویش محسوب نکرد. برای نمونه وزیر کشور که مسئول مستقیم برقراری امنیت در کشور است در این باره گفت: «جریان دراویش کشور را جریانی عاقلانه، منطقی و معتدل می‌نامیم و به هیچ وجه حوادث خیابان پاسداران را به این جریان منتسب نمی‌کنیم».

آقای شهردار، نیامده می‌رود؟

محمدعلی نجفی، شهردار پایتخت که با گذشت ۱۰۰ روز از شروع فعالیتش، وقوع برخی فسادها در دوران شهردار پیشین را اعلام کرده بود، ۲۳ اسفند، فقط بعد از حدود هفت ماه فعالیت، استعفای کتبی خود را به شورای شهر تهران تقدیم کرد.

این اتفاق، پس از حواشی مراسم روز زن در برج میلاد رخ داد؛ مراسمی که در آن چند دختربچه در مقابل نجفی حرکات موزون انجام دادند و شهردار تهران را به دادسرا کشاندند.

ابتدا دلیل این استعفای زودهنگام بیماری آقای نجفی اعلام شد اما شایعات زیادی از وجود فشارها روی آقای نجفی به گوش می‌رسید و با وجود تأکید روی مسئله‌ی سلامتی، وقتی نجفی بعد از استعفا توییت کرد که «بهتر آن باشد که سر دلبران / گفته  آید در حدیث دیگران» شائبه‌ی وجود رازهای مگو پشت پرده‌ی شهرداری تقویت شد. گرچه عده‌ی زیادی این طرز برخورد نجفی با مسئله را سرزنش کردند اما آقای شهردار درباره‌ی حواشی و دلایل پشت‌پرده‌ی احتمالی این استعفا حرفی نزد.

با همه‌ی اینها شورای شهر تهران بررسی این استعفا را به بعد از پایان تعطیلات نوروز موکول کرد و باید دید آیا فرد دیگری بر صندلی ریاست این دولت محلی تکیه می‌زند یا خیر.