پرتقال رنگی نخورید

ساری – حسین خانی/ مرکباتی که در این ایام از فصل باید نیمه سبز باشند، به رنگ زرد و نارنجی چشم نوازتر از فصل برداشت واقعی در ویترین‌های میوه‌فروشی‌ها به خریداران عرضه می‌شوند.
البته در گذشته هم مرکبات نوبرانه با همین سبک در شهرهای مختلف عرضه می‌شد، اما آنچه باعث بروز اختلاف نظرهایی درباره رنگ‌آوری مرکبات عرضه شده، ارائه می‌شود  اظهارنظرهایی است که برخی از مسئولان در این باره کرده و نگرانی‌های خود را در مورد مصرف این نوع میوه‌ها اعلام کرده‌اند. آنان بر این باورند که مرکبات موجود رنگ‌آوری شده و در حقیقت موجب فریب مصرف‌کننده می‌شود. این گفته‌ها در حالی مطرح می‌شود که مقام‌های نظارتی در مازندران که به‌عنوان تأمین‌کننده بخش اعظمی از مرکبات کشورمحسوب می‌شوند، هر گونه تخلفی را تکذیب کرده و این اظهار نظرها را ناشی از شایعات دانسته و غیر‌واقعی می‌خوانند، اما واقعیت این است که هنوز تا زمان رسیدن طبیعی و رنگ گرفتن پرتقال مازندران روزهای زیادی باقی مانده و اغلب میوه‌های موجود روی درختان به رنگ سبز یا در نهایت سبز و زرد هستند. آن چیزی که از ظواهر امر بر می‌آید، توجه به این نکته مهم است که ضرورت دارد درباره رنگ‌آوری مرکبات و عرضه پیش از موعد آنها به بازار با تأمل بیشتری اظهارنظر کرد؛ ماجرایی که حتی از سوی «مجتبی شادلو» نایب رئیس اتحادیه باغداران استان تهران نیز طی روزهای گذشته به آن پرداخته شده است. وی طی گفته‌هایی تأکید کرده، پرتقال‌هایی که به رنگ مطلق زرد یا نارنجی در بازار هستند، تغییراتی در آنها ایجاد شده است. در هر حال این مسأله، واقعیتی است و باید ارزیابی شود که در کجا این اقدام صورت می‌گیرد.
«فرزین فرهادی» سرپرست مدیریت جهاد کشاورزی ساری هم در جلسه کمیته فنی برداشت مرکبات با بیان اینکه رنگ‌افزایی مرکبات غیرمجاز است، تأکید کرده که سطح قند میوه برای برداشت باید به 6.5 درصد برسد و بر این اساس سورتینگ داران (درجه‌بندی و دسته‌‌بندی‌کنندگان محصولات) و باغداران باید با سنجش سطح قند میوه اقدام به برداشت آن کنند. از آنجایی که رنگ‌آوری میوه‌ها پدیده‌ای علمی و فنی در دمای هوا و غلظت مناسب گاز اتیلن است، باید با برگزاری کلاس و کارگاه‌های آموزشی و ترویجی به سورتینگ داران آموزش داده شود، اما در پس کشمکش‌های به وجود آمده این علامت سؤال بزرگ اذهان افکار عمومی را به خود مشغول کرده و آنان در پی یافتن پاسخی به این سؤال هستند که مصرف میوه‌های رنگ‌آوری شده خطر دارد یا نه؟ پرسشی که البته در میان صحبت‌های باغبانی مدیریت هماهنگی ترویج جهاد کشاورزی مازندران به آن پاسخ داده شده است. بر اساس اظهارات این مقام مسئول، میوه مرکبات مانند بسیاری از میوه‌های دیگر برای اینکه از نظر خصوصیات کیفی مانند ویتامین‌ها و سایر ترکیبات مفید به حد مطلوب برسد باید از نظر فیزیولوژیکی رسیده باشد که این به‌عنوان شاخص زمان برداشت میوه است. استفاده از هر گونه رنگ یا ترکیبات شیمیایی روی سطح میوه دارای اثرات منفی در سلامت انسان و محیط زیست است. تاکنون درباره موادی که برای رنگ‌آوری مرکبات در ایران استفاده شده مورد غیر‌مجازی به ثبت نرسیده است. سبززدایی با هورمون اتفون برای میوه‌هایی که از نظر فیزیولوژیکی رسیده‌اند و پوست‌شان سبز است، مجاز است. در صورتی که میوه‌ای زرد رنگ و دارای طعم نامطلوب باشد، احتمالاً یا از دوز بالای اتفون یا از ترکیبات غیر مجاز رنگی استفاده شده است. کیفیت میوه‌های سبززدایی شده به اندازه میوه‌‌های رسیده نیست، بنابراین سبززدایی فقط بر اساس نوع رقم و تقاضای بازار و مدت انبارمانی میوه‌ها انجام می‌شود.
عجله نکنید
در همین حال، اما کارشناسان معتقدند میوه‌های رنگ‌آوری شده سبب کاهش کیفیت، ایجاد لکه‌هایی در پوست و کاهش زمان ماندگاری محصول می‌شود. با توجه به اینکه ویژگی‌های شیمیایی و بهداشتی رنگ‌های مورد استفاده در این عملیات کاملاً شناخته شده نیست، بنابراین ضروری است درباره ترکیب شیمیایی مواد مورد استفاده در رنگ زنی و میزان جذب این ترکیبات به پوست و گوشت میوه و باقی مانده این مواد در بافت میوه و میزان خطرات بهداشتی برای سلامت مصرف‌کنندگان، مطالعه و پژوهشی علمی صورت گیرد. آنان بر این اعتقاد پافشاری می‌کنند که مرکبات نارس، ارزش غذایی چندانی ندارند، چه برسد به اینکه بعد از گذراندن این مراحل وارد بازار شوند. شاید بهترین کار برای دوری از میوه‌های رنگ شده، این باشد که عجله نکرد و برای مصرف هر میوه‌ای منتظر فصل طبیعی و معمول آن بود.
میوه رنگ‌آوری شده نخورید
«مجتبی شادلو» رئیس اتحادیه باغداران کشور در این باره به ایرنا گفته که در هیچیک از کشورها، رنگ‌آوری مرکبات از جمله پرتقال که دارای اسید بالایی است، مرسوم نیست. استفاده از گاز یا گرما برای برخی میوه‌ها یک مزیت است، اما افزایش دما برای میوه‌هایی چون پرتقال، نارنگی و گریپ فروت که دارای اسیدهای بالایی هستند نه تنها مزیت نیست بلکه امری غیراخلاقی و تهدیدی برای سلامت جامعه است. پرتقال باید از آذرماه وارد بازار شود، اما متأسفانه پرتقالی که زودتر از فصل برداشت چیده و با رنگ‌آوری به بازار عرضه می‌شود نه تنها دارای مزیت نیست بلکه محصولی بی‌کیفیت و با ماندگاری پایین است. انتظار می‌رود، مصرف‌کنندگان از میوه‌های رنگ‌آوری شده استفاده نکنند تا به‌دلیل استقبال نشدن بازار، ورود چنین میوه‌هایی به بازار کاهش یابد.
رنگ‌آوری می‌کنند یا رنگ
حال اینکه مرکبات را رنگ‌آوری کنند و به خورد مردم بدهند یا اینکه مردم را رنگ کنند و با فروش میوه‌های رنگ شده جیب‌های خود را پر کنند حکایتی است که سر دراز دارد. اینکه این میوه‌ها قانونی و در سورتینگ‌هایی که مجوز خود را از جهاد کشاورزی دریافت کرده‌اند زرد و نارنجی شده باشند یا در مکان‌های مخفی به این شکل و شمایل درآمده و به خورد مردم داده می‌شوند خیلی مهم نیست. مهم این است که مسئولان امر تلاش کنند تا به باغداران تفهیم شود که تا زمان طبیعی رسیدن میوه‌ها صبر کرده و بعد از آن عملیات برداشت را آغاز کنند.