دلیل عجله بارزانی برای برگزاری رفراندوم/ شاید «برزخ رفراندومی» سال‌ها طول بکشد
عضو کرد پارلمان عراق معتقد است: بسته به شرایط سیاسی عراق، منطقه و جهان ممکن است برزخ رفراندومی اقلیم و حکومت مرکزی سال‌ها طول بکشد.
ادریس سلیمانی، :زانا روستایی عضو پارلمان عراق از فراکسیون جماعت اسلامی کردستان در گفتگو با تسنیم با اشاره به توافق دو حزب اتحادیه میهنی و دمکرات کردستان عراق گفت: بارزانی تنها با هدف تصویب قانون رفراندوم به پارلمان اقلیم کردستان می‌نگرد و گرنه به آن نیازی ندارد.
وی در بخش دیگری از این گفتگو، سیاست احزاب منتقد رفراندوم را یادآوری و تاکید کرد از دید جنبش تغییر و جماعت اسلامی، زمان و مکانیزم برگزاری رفراندوم مناسب نیست.
مشروح گفتگوی عضو پارلمان عراق را با خبرنگار تسنیم در ادامه مشاهده می‌کنید:
بارزانی در تلاش است وضعیت اقلیم را با حکومت مرکزی یکسره کند
علی رغم مشکلات داخلی و فشارهای خارجی، مسعود بارزانی اصرار به برگزاری رفراندوم اقلیم کردستان دارد. دلیل پافشاری و تعجیل بارزانی در جدایی از عراق چیست؟
بارزانی تصمیم گرفته است رفراندوم اقلیم کردستان در روز 25 سپتامبر برگزار شود ولو با هر هزینه‌ای. بارزانی بر این باور است که عراق پساداعش با خلق مشکلات مهمی برای کردها همراه خواهد بود و در تلاش است وضعیت اقلیم را با حکومت مرکزی یکسره کند و به این دلیل توجهی به درخواست‌های داخلی و خارجی ندارد. از دید بارزانی و بر اساس اطلاعاتی که گویا به وی رسیده است در صورت عدم برگزاری رفراندوم، روابط اربیل – بغداد دستخوش تحولات دیگری خواهد شد و کردها از این منظر دچار خساراتی خواهند شد.
ممکن است برزخ رفراندومی اقلیم و حکومت مرکزی سال‌ها طول بکشد
پیرامون اهداف این رفراندوم نقطه نظرات گوناگونی وجود دارد. عده‌ای در اقلیم کردستان هدف از رفراندوم را استقلال و جدایی کامل از عراق می‌دانند، در مقابل، عده‌ای هم معتقدند که کارت رفراندوم فشاری علیه حکومت بغداد و الزام به چاره‌یابی مشکلات کنونی است. شما در این زمینه چگونه می‌اندیشید؟
هدف اصلی از برگزاری رفراندوم کسب حمایت مردمی در راستای تشکیل دولت مستقل کردستان است. رفراندوم نوعی از کسب نظر و رای مردم است و در صورت موفقیت، لازم است مسئله جدایی از عراق به مذاکره گذاشته شود. در پسارفراندوم، بارزانی و دیگر احزاب با بغداد و دیگر کشورهای منطقه و جهان مذاکرات استقلال را آغاز خواهند کرد. بسته به شرایط سیاسی عراق، منطقه و جهان ممکن است برزخ رفراندومی اقلیم و حکومت مرکزی سال‌ها طول بکشد.
رفراندوم نباید به شیوه‌ای برگزار شود که در تصاحب بارزانی باشد
بارزانی در حالی از حق تعیین سرنوشت مردم کرد سخن می‌گوید که توافق کلی میان احزاب سیاسی کرد و حتی ساکنین اقلیم کردستان پیرامون رفراندوم وجود ندارد. نبود وحدت سیاسی – ملی اقلیم در تناقض با برگزاری رفراندوم مورد نظر رئیس اقلیم کردستان نیست؟
ما به عنوان جماعت اسلامی کردستان بر این عقیده هستیم که رفراندوم نباید به شیوه‌ای برگزار شود که در تصاحب بارزانی باشد، ما بر این باوریم که تصمیم به برگزاری رفراندوم باید از سوی مردم اقلیم کردستان باشد و چنین تصمیمی از سوی پارلمان منتخب مردم و به صورت قانونی به اجرا گذاشته شود. اصرار بارزانی به برگزاری رفراندوم، دیگر احزاب را در موقعیت امر واقع قرار داده است که در روز اخذ رای، تصمیم نهایی خود را اتخاذ کنند که با آری یا نخیر به استقبال از این پروسه خواهند رفت اما هر دو حزب منتقد جماعت اسلامی و جنبش تغییر از طرفداران خود درخواست رای نخیر را به این رفراندوم نداشته‌اند زیرا مسئله ملی کردهاست و هر گونه موضع‌گیری در تاریخ به ثبت خواهد رسید. انتقاد جماعت اسلامی و جنبش تغییر در زمان و نحوه برگزاری رفراندوم است نه کلیت موضوع.
پارلمانی که قدرت تعویق یا تغییر مکانیزم رفراندوم را ندارد وسیله‌ای در دست دو حزب اصلی است
توافق پارلمانی اتحادیه میهنی و حزب دمکرات کردستان عراق بدون مشارکت جنبش تغییر و جماعت اسلامی چه بازتاب‌های داخلی را به دنبال خواهد داشت؟ آیا بر نحوه مشارکت طرفداران این دو حزب منتقد در رفراندوم تاثیرگذار نخواهد بود؟
بدون شک چنین توافقی نشان می‌دهد که دو حزب حاکم نیازی به جنبش تغییر و جماعت اسلامی کردستان نداشته‌اند و عدم مشارکت این احزاب، روابط کنونی را بیش از پیش تحت تاثیر قرار خواهد داد و در راستای منافع ملی کردها نخواهد بود. بارزانی با هدف مشروعیت‌بخشی به رفراندوم به پارلمان می‌نگرد و گرنه نیازی به پارلمان اقلیم ندارد. ما هم معتقدیم اگر پارلمان قدرت تعویق رفراندوم یا تغییر مکانیزم برگزاری آن را نداشته باشد وسیله‌ای در راستای منافع دو حزب اصلی خواهد بود.
ممکن است در پسا رفراندوم وضعیت کنونی حکمرانی اقلیم تداوم داشته باشد
این امکان وجود دارد که رفراندوم با تصویب پارلمان به تعویق بیفتد و بدین‌وسیله بارزانی هم چندان تحت فشار افکار عمومی نخواهد بود؟
این درخواست مطرح‌شده از سوی جنبش تغییر و جماعت اسلامی کردستان بوده است که با تصویب پارلمان اقلیم، رفراندوم در زمان دیگری برگزار شود و از دید ما بهتر آن بوده است که رفراندوم همزمان با انتخابات آتی پارلمانی و ریاست اقلیم کردستان برگزار شود. در حال حاضر که تاریخ برگزاری انتخابات به پس از رفراندوم موکول شده است ما به دیده شک به این موضوع می‌نگریم که ممکن است در پسا رفراندوم وضعیت کنونی حکمرانی اقلیم تداوم داشته باشد.
دو حزب اتحادیه میهنی و حزب دمکرات خود را تنها تصمیم‌گیرنده اقلیم کردستان می‌دانند
آیا توافق اخیر اتحادیه میهنی و حزب دمکرات کردستان عراق بازگشت به همان توافق استراتژیک قبلی نیست که منطبق بر تقسیم‌بندی های منطقه‌ای در حکمرانی اقلیم کردستان بوده است؟
تفاوت اندکی وجود دارد زیرا احزاب کوچک دیگری با آنان در این توافق تاثیرگذار بوده‌اند و ممکن است سهمی به آنان داده شود اما این توافق تاکید دوباره بر این واقعیت است که دو حزب اتحادیه میهنی و حزب دمکرات کردستان عراق خود را تنها تصمیم‌گیرنده اقلیم کردستان می‌دانند. از سوی دیگر، حزب آقای بارزانی در این قضیه خود را نیازمند اتحادیه میهنی می‌بیند، همزمان اتحادیه میهنی نیز تحت فشار افکار عمومی و طرفداران خود است زیرا در قضیه رفراندوم متعهد به از سرگیری فعالیت‌های پارلمان شده است.
مسئله کرکوک وضعیت کنونی را بیشتر متشنج خواهد کرد
مشکلات کرکوک به عنوان یکی از مناطق مورد منازعه به کجا خواهد انجامید؟ به نظر شما حکومت مرکزی در برابر اقدامات یکجانبه‌گرایانه کردها ساکت خواهد ماند؟
بدون شک مسئله کرکوک وضعیت کنونی را بیشتر متشنج خواهد کرد، در صورت برگزاری رفراندوم در اقلیم کردستان مشکل حادی وجود نخواهد داشت اما در شرایطی که از برگزاری رفراندوم در شهر کرکوک سخن گفته می‌شود واکنش‌های حکومت عراق و جریان‌های عرب و ترکمن کرکوک را به دنبال خواهد داشت. نبرد آزادسازی الحویجه با برگزاری رفراندوم اقلیم کردستان همزمان شده است که ممکن است مشکلاتی را در برگزاری این پروسه در کرکوک به دنبال داشته باشد.
اقلیم کردستان هیچ‌گاه در فکر تجاوز نظامی نبوده و نخواهد بود
مسعود بارزانی در مصاحبه اخیر خود با شبکه بی‌بی‌سی فارسی به نوعی از تهدید پیرامون کرکوک متوسل شده است. به نظر شما استفاده از زبان تهدید به ویژه با نظر به شرایط حساس عراق از مشکلات کنونی می‌کاهد؟
در این مسئله باید واقع‌بین بود، اظهارات بارزانی در پاسخ به پاره‌ای از تهدیداتی بوده است که از بغداد به اقلیم کردستان رسیده است، نظر بارزانی این بوده است که در مواجهه با تهدید، اقلیم کردستان هم از توانایی‌های خود استفاده خواهد کرد. اما لازم است این نکته را هم در نظر بگیریم که اقلیم کردستان هیچ‌گاه در فکر تجاوز نظامی نبوده و نخواهد بود.
از دید کردها دریچه‌های قانونی ماده 140 مسدود شده است
چرا در مسئله کرکوک قانون اساسی عراق فصل‌الخطاب قرار نمی‌گیرد؟
مدت ده سال است که اقلیم کردستان درخواست اجرای ماده 140 قانون اساسی را مطرح کرده اما حکومت مرکزی از اجرای آن طفره رفته است. از دید کردها دریچه‌های قانونی ماده 140 مسدود شده و همچون گذشته به آن نگریسته نمی‌شود. حکومت مرکزی بانی تداوم مشکلات کرکوک است و جریان‌های کردی هم با سیاست امر واقع در پی آنند کرکوک به اقلیم کردستان الحاق شود.
بارزانی به این نتیجه رسیده که بغداد در پساداعش به شیوه گذشته با اقلیم تعامل نخواهد کرد
پیشتر در مصاحبه‌ای اشاره داشته‌اید که در پساداعش، بغداد به رفتارهای دیگری علیه بارزانی متوسل می‌شود. ممکن است واضح به این مسئله بپردازید؟
بدون شک در سال‌های گذشته با انباشت مشکلات میان اقلیم و حکومت مرکزی مواجه بوده‌ایم و این بغداد بوده که از اربیل چشم‌پوشی کرده است، در مسائلی همچون درآمدهای گمرگی و نفتی یا اجرای قانون اساسی. اما در پساداعش رفتارهای کنونی اقلیم کردستان از سوی بغداد پذیرفتنی نیست و فشارها بر اربیل بیشتر خواهد شد. به عقیده من بارزانی در برگزاری رفراندوم تعجیل خواهد کرد زیرا به این واقعیت رسیده است که بغداد به شیوه گذشته با اقلیم تعامل نخواهد کرد.
رجوع اقلیم به رفراندوم بیشتر به نگرانی‌ها از بغداد برمی‌گردد
آیا امکان رجوع حکومت مرکزی به دادگاه فدرالی در ارتباط با اقلیم کردستان وجود دارد؟
بغداد چندین سال است که قدرالسهم اقلیم را از بودجه عمومی عراق قطع کرده اما فشارهای دیگری هم بر اقلیم متصور است، جنگ داعش و تلاش در جهت تقویت بنیه دفاعی، بغداد را از هر گونه اقدام علیه اربیل بر حذر داشته بود اما حکومت مرکزی موفق در نبرد علیه تروریسم و برخوردار از نیروی نظامی تاثیرگذار به گونه‌ای دیگر با حکومت اقلیم تعامل خواهد کرد. پناه اقلیم به رفراندوم بیشتر به این نگرانی‌ها برمی گردد که ممکن است از ناحیه بغداد متوجه کردها باشد.
تا فرصت ماندن در چارچوب سیاسی عراق وجود دارد کردها در کلیه انتخابات سهیم خواهند بود
کردها در اقلیم کردستان از برگزاری رفراندوم می‌گویند و در بغداد شماری از اعضای کرد پارلمان عراق از مشارکت احزاب سیاسی کرد در انتخابات آتی پارلمان این کشور خبر داده‌اند. چنین دوگانگی در سیاست کردها نشان از چه دارد؟
تا فرصت ماندن در چارچوب سیاسی عراق وجود دارد کردها در کلیه انتخابات این کشور سهیم خواهند بود. متناسب با هر گونه احتمال دیگر، رهبران سیاسی کرد تصمیمات مقتضی را اتخاذ خواهند کرد.
* این مصاحبه چند روز قبل از از سرگیری فعالیت‌های پارلمان اقلیم کردستان بوده است. پارلمان اقلیم روز جمعه نشست افتتاحیه مجدد خود را برگزار کرد.
** بدیهی است انتشار مصاحبه‌ها در راستای رسالت حرفه‌ای خبری انجام شده و به‌معنای تأیید مواضع مصاحبه‌شوندگان از سوی خبرگزاری تسنیم نیست.