پس از کودتای ۱۵ جولای ۲۰۱۶ در ترکیه، دولت آنکارا با اعلام وضعیت فوق‌العاده در ۲۰ جولای همان سال، شروع به بازداشت و بازپرسی از مظنونان این کودتا کرد.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری تسنیم در استانبول، پس از کودتای نافرجام 15 جولای 2016 در ترکیه، از 20 جولای همان سال تا به امروز حالت وضعیت فوق‌العاده در ترکیه از طرف دولت این کشور اعلام شده است. در این گزارش به بررسی عملکرد دولت ترکیه در این یک سال اعلام حالت فوق‌العاده می‌پردازیم.
پس از کودتای 15 جولای 2016 در ترکیه دولت ترکیه با اعلام وضعیت فوق‌العاده در 20 جولای همان سال، شروع به بازداشت و بازپرسی از مظنونان این کودتا کرد که در نتیجه این عملیات، 50 هزار و 510 نفر از بازداشت‌شدگان، به اتهام همکاری با کودتا به زندان محکوم شدند و 111 هزار و 240 نفر از کارمندان دولت که متهم به ارتباط با تشکیلات فتح‌الله گولن بودند به صورت رسمی از کارشان اخراج شدند.
169 هزار نفر بازداشت شدند که 50 هزار نفر از آنان به زندان محکوم شدند
پس از کودتای نافرجام 15 جولای، 169 هزار و 13 نفر به اتهام همکاری با کودتا بازداشت شدند که پس از طی مراحل بازپرسی و محاکمه در دادگاه، 50 هزار و 510 نفر از آنان به زندان محکوم شدند که در این یک سال، 7 هزار و 430 نفر بی‌گناه شناخته شده و از زندان آزاد شدند و 7 هزار و 266 نفر از دیگر مظنونان در احکام جدیدی به زندان محکوم شدند.
111 هزار نفر از کارمندان دولت از کار خود اخراج شدند
بر اساس آمارهای رسمی دولت ترکیه، 139 هزار و 356 نفر از کارمندان دولت به اتهام ارتباط با تشکیلات فتح‌الله گولن بازداشت شدند که پس از طی مراحل بازپرسی و محاکمه در دادگاه، 111 هزار و 240 نفر از آنان به صورت رسمی از کار دولتی خود اخراج شدند.
اخراج کارمندان دولتی در ترکیه به تفکیک دستگاه‌های دولتی به شرح زیر است:
- 33 هزار و 233 نفر از کارمندان وزارت آموزش ملی اخراج شدند.
- 22 هزار و 975 نفر از کارمندان امنیتی اخراج شدند.
- 7 هزار و 573 نفر از کارمندان وزارت بهداشت اخراج شدند.
- 6 هزار و22 نفر از کارمندان وزارت عدالت اخراج شدند.
- 2 هزار و 749 نفر از کارمندان وزارت دیانت اخراج شدند.
- 2 هزار و 349 نفر از کارمندان شهرداری‌ها اخراج شدند.
- یک هزار و 642 نفر از کارمندان وزارت دارایی اخراج شدند.
همچنین مدرک دانشگاهی 33 هزار معلم اخراج شده از مدارس دولتی و 21 هزار معلم اخراج شده از مدارس خصوصی از طرف دولت ترکیه باطل شده است. همچنین 11 هزار و 301 معلم به اتهام همکاری با گروه‌های تروریستی تا اطلاع ثانوی از کار خود تعلیق شده‌اند.
6 هزار عضو هیئت علمی از دانشگاه‌های ترکیه اخراج شده‌اند
از زمان اعلام حالت فوق‌العاده در 20 جولای 2016 تا به امروز 6 هزار و 383 عضو هیئت علمی و 1200 نفر از کارمندان اداری از دانشگاه‌های ترکیه اخراج شده‌اند. 26 نفر از اعضای هیئت علمی اخراج شده بی‌گناه شناخته شده و به دانشگاه بازگشته‌اند. همچنین به خاطر تعطیلی تعدادی از دانشگاه‌های وابسته به تشکیلات فتح‌الله گولن، 5 هزار و 295 عضو هیئت علمی بیکار شده‌اند.
از طرف دیگر 378 عضو هیئت‌علمی که طومار صلح و آشتی علیه سرکوب‌های دولت ترکیه امضا کرده بودند از دانشگاه‌ها اخراج شدند که 7 نفر آنان بخشیده شدند. شمار کل دانشگاهیانی که این طومار را امضا کرده و به روش‌های مختلف از کارشان اخراج شده بودند 468 نفر بود.
گزارش‌هایی که از طرف سازمان‌های حقوق بشر ترکیه ارائه شده است نشان می‌دهد که اکثر بازداشت‌شدگان به اتهام همکاری با کودتا به صورت سیستماتیک زیر شکنجه قرار گرفته‌اند که شکایت وکلا و خانواده‌های بازداشت‌شدگان حکایت از این شکنجه‌ها دارد. همچنین حداقل مدت بازداشت‌شدگان 30 روز در نظر گرفته می‌شد که در 5 روز اول آن، حق دیدار با وکیل و خانواده خود را نداشتند که این ممنوع الملاقات بودن در برخی موارد به 10 روز هم می‌رسید.
35 نفر از کسانی که تحت بازجویی بودند خودکشی کردند
پس از کودتای نافرجام 15 جولای، 35 نفر از کسانی که تحت بازجویی دولت ترکیه قرار گرفته بودند خودکشی کردند و 4 نفر نیز اقدام به خودکشی کرده بودند که نجات یافتند. «مهمت فاتح تراش» یکی از کسانی بود که خودکشی کرد؛ وی استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه «چوکوروا» بود و به خاطر امضای طوماری علیه سرکوب‌های دولت ترکیه بازداشت و از دانشگاه اخراج شده بود. همچنین «مصطفی صادق آکداش» استادیار دانشکده دندانپزشکی دانشگاه «اردو» پس از کودتای نافرجام 15 جولای به اتهام وابستگی به تشکیلات گولن به مدت 24 ساعت بازداشت شد که در تاریخ 24 فوریه 2017 خودکشی کرد.
159 روزنامه‌نگار دستگیر شدند
پس از کودتای نافرجام 15 جولای، 159 روزنامه‌نگار از جمله احمد شیک، مراد صابونجی و قدری گورسل پس از بازداشت به زندان محکوم شدند. همچنین 216 روزنامه‌نگار در بازداشت به سر می‌برند و 2308 روزنامه‌نگار از کار اخراج شده‌اند. 31 کانال تلویزیونی، 5 خبرگزاری، 62 روزنامه، 19 مجله، 34 کانال رادیویی و 29 موسسه انتشاراتی توسط دولت ترکیه بسته شدند.
غضب دولت ترکیه دامن هنرمندان این کشور را هم گرفته است، به طوری که پس از کودتای نافرجام، 6 بازیگر و کارگردان از کار هنری تعلیق شدند و 17 بازیگر و یک نوازنده ممنوع الکار شدند.
روزانه 304 نفر به اتهام همکاری در کودتا از کار اخراج می‌شوند
بنا به گزارش‌های رسمی دولت ترکیه از کودتای نافرجام 15 جولای 2016 تا به امروز روزانه 304 نفر به اتهام همکاری در کودتا از کار خود اخراج می‌شوند. در این یک سال اخیر 50 هزار نفر به زندان محکوم شده‌اند.
ترکیه تبدیل به زندان روزنامه‌نگاران و سیاستمداران شده است
در یک سال اخیر در ترکیه، 11 نماینده مجلس از حزب دموکراتیک خلق‌ها، یک نماینده مجلس از حزب جمهوری‌خواه خلق و 74 شهردار توسط دولت ترکیه بازداشت و روانه زندان شدند. 110 رسانه تعطیل و کارت خبرنگاری 715 روزنامه‌نگار باطل شده است. بر اساس گزارش سازمان‌های حقوق بشری، ترکیه تبدیل به زندان روزنامه‌نگاران و سیاستمداران شده است. بر اساس آمارهای رسمی، ترکیه رکورددار روزنامه‌نگار زندانی در جهان است.
گفتنی است دولت ترکیه بعد از کودتای 15 جولای سال گذشته میلادی در چهار دوره متوالی حالت فوق‌العاده اعلام کرده که با استفاده از اختیارات قانونی متأثر از آن و با صدور بخشنامه‌هایی در حکم قانون، به تصفیه همه ارکان حکومتی و دولت از افراد متهم به کودتا پرداخته است. دوره چهارم وضعیت فوق‌العاده در ترکیه در تاریخ 19 ماه جاری (27 تیرماه) به اتمام رسیده بود که رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهوری ترکیه طی هفته‌های اخیر چند بار اعلام کرد که وضعیت فوق‌العاده در این کشور برای پنجمین دوره نیز تمدید می‌شود.
سرانجام لایحه وضعیت فوق‌العاده برای پنجمین دوره متوالی در جلسه شامگاه روز دوشنبه 26 تیرماه توسط مجلس ملی این کشور تصویب و برای اجرا در سه ماه آینده تمدید شد. وضعیت فوق‌العاده تصویب شده به مدت سه ماه معتبر بوده و از ساعت 01.00 روز چهارشنبه 19 ماه جاری میلادی اجرایی شده است.
برابر قانون، حالت فوق‌العاده در ترکیه زمانی تصویب می‌شود که شورای امنیت ملی ترکیه آن را پیشنهاد داده و در شورای وزیران در این باره تصمیم لازم اتخاذ شده و با ارائه لایحه از سوی نخست‌وزیری، در مجلس این کشور تصویب و در صورت لزوم برای دوره‌های مورد نیاز تمدید می‌شود.
حالت فوق‌العاده در ترکیه به دولت اجازه می‌دهد تا بدون نیاز به مصوبه مجلس، قوانین جدیدی را که حکم قانون دارد، تصویب و اجرا کند که به اعتقاد فعالان سیاسی، موجب محدود شدن آزادی‌ها و مخدوش شدن حقوق بشر شده است.
در کودتای 15 جولای سال 2016 (25 تیرماه 1395) ترکیه، 249 نفر کشته و 2 هزار و 193 نفر نیز زخمی شدند.
محاکمه عوامل کودتای نافرجام 15 جولای ترکیه با کیفرخواست 2581 صفحه‌ای تنظیم شده در مرکز ستاد کل ارتش ترکیه علیه 221 متهم در مراجع قضایی ترکیه جریان دارد و در آن فتح‌الله گولن به عنوان متهم ردیف اول معرفی شده است.